Julien De Wit

‘Excellentie mag gerust geknuffeld worden’

Julien De Wit Columnist

Overal wordt gebenchmarkt, maar in ons onderwijs zou dat niet mogen. Gek, vindt Julien De Wit.

Enkele interessante stemmen in het maatschappelijke debat pleitten er vorige week voor om eervolle vermeldingen als ‘cum laude’ voortaan achterwege te laten. Hoewel het voorstel goed bedoeld is, genuanceerd en – in Vlaanderen althans – hypothetisch de wereld werd ingestuurd, riep het bij mij een wrang gevoel op. Gefeliciteerd met je diploma, maar je bovengemiddelde cijfer verzwijgen we liever. Dat is als zeggen tegen een doorgewinterde avonturier: vertel gerust dat je aan klimsport doet, maar houd die verhalen over Mount Everest maar achterwege.

Het was niet alleen dat voorstel dat me de jongste tijd de wenkbrauwen deed fronsen. Ik vind dat excelleren in het onderwijs tout court vaak stiefmoederlijk wordt behandeld. Voor sommigen is ‘excelleren’ zelfs een vuil woord geworden. Aandacht hebben voor excellerende jongeren zou op een problematische manier verschillen accentueren. Overal wordt gebenchmarkt, maar in ons onderwijs zou dat niet mogen. Gek. Zeggen dat een leerling het goed doet, is toch helemaal niet hetzelfde als zeggen dat de een meer waard is dan de ander? Maar het moedigt wel talent en werkijver aan.

Wat ik bedoel met die stiefmoederlijke behandeling? Het begint al in de lagere school. De meeste leerlingen leren er lezen en schrijven. Maar sommige leerlingen kunnen dat al bij aanvang van het eerste leerjaar. Dat betekent voor hen soms het begin van vele jaren ellende. Ze zullen jaren worden verplicht dezelfde boekjes te lezen als hun leeftijdsgenoten. En de volwassenenafdeling van de bibliotheek is verboden terrein. “Wij kiezen boekjes voor onze leeftijd”, klinkt het dan. ‘Ik-maan-roos-vis’, terwijl Jan Terlouw toch veel interessanter is.

In het secundair onderwijs is er gelukkig al meer differentiatie. Er zijn ook meerdere studierichtingen. Voor een leerling die toch nog altijd op zijn honger blijft zitten, is zijn beste hoop de ‘extra verdiepende oefeningen’. Met de nadruk op ‘extra’. Want die verdieping komt niet in de plaats van basisoefeningen, maar erbovenop. Je krijgt dus twee keer zoveel werk. Het lijkt wel een straf.

In het hoger onderwijs is gelukkig meer ademruimte. Al is ook daar ruimte voor verbetering. Ja, er zijn honorprogramma’s en dergelijke. Toch hangt de verdieping die wordt aangeboden nog sterk af van prof tot prof. Ook in het hoger onderwijs moeten we erover waken dat excelleren geen taboe wordt. De student met 16 op 20 die zijn examen komt inkijken, wordt meer dan eens onbegrepen bekeken.

Natuurlijk doen heel wat onderwijzers enorm hun best om elke jongere te prikkelen, maar nog te vaak blijven excellerende studenten het laatste taakje op een ellenlange to-dolijst. Zij zijn de laatste zorg in tijden van lerarentekorten en dalende onderwijskwaliteit. Ten onrechte, want ook zij dreigen uit de boot te vallen. Niet omdat ze niet meekunnen, wel omdat ze niet geprikkeld worden. Hen verliezen, is in een kenniseconomie als de onze niet alleen hun probleem, maar ook het uwe. Want het weren van excellentie, is synoniem met welvaartsverlies.

De auteur is voorzitter van de Vlaamse Vereniging van Studenten

Lees meer over:

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content