‘De Europese Unie moet nú bewijzen dat ze nog een toekomst heeft’

Voor de Europese Unie is de verkiezing van Donald Trump een trauma, schrijft Peter De Keyzer. De auteur is founding partner van Growth Inc.

Psychologen onderscheiden vijf fases om een trauma te verwerken: ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en aanvaarding. Ontkenning, ongeloof en verdoving zagen we vaak in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Wishful thinking, waarbij stilletjes gehoopt werd dat Trump het niet zou halen. Ontkenning is een buffer tegen de harde realiteit, een psychologisch schild om de eerste schok op te vangen.

Wanneer de realiteit doordringt, slaat ontkenning om in woede. Het is een uiting van machteloosheid, een poging om grip te krijgen op een situatie die aan de controle ontsnapt. Onderhandelen is de volgende fase. Zo suggereerde Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen al meer Amerikaans gas aan te kopen, om Amerikaanse strafheffingen te vermijden. Depressie zien we nu op veel plekken. Grote analyses over het einde van het Europese Tijdperk van Voorspoed. Sombere voorspellingen over het begin van een donkere periode: de terugkeer van het totalitarisme, de opmars van extreme partijen en het afglijden richting irrelevantie.

Aanvaarding én doorpakken, daar moeten we naartoe. Hoe kunnen we zo snel mogelijk op eigen benen staan? We horen veel over strategische autonomie voor de Europese Unie, maar wat betekent dat eigenlijk? Ten eerste zullen we onze defensiebestedingen moeten verdubbelen, en snel. Met voelbare gevolgen voor wie dat niet doet. Landen die niet minstens 2,5 procent van hun bruto binnenlands product (bbp) bijdragen aan de collectieve defensie, verliezen stemrechten, vetorecht of Europees geld.

Out-of-the-box-oplossingen

Europees leiderschap betekent ook minder nationale soevereiniteit. Het is onvoorstelbaar dat een land als België blijft palaveren over de vorming van een nieuwe regering. Het onverantwoorde gedrag van de Belgische politici vergroot de kans op financiële instabiliteit en bedreigt de welvaart van de hele unie. Dat soort free-rider-gedrag kan de Europese Unie niet langer tolereren. Landen als België zullen sneller onder curatele komen.

Het betekent ook meer out-of-the-boxoplossingen. Waarom denken we nog altijd aan de as Frankrijk-Duitsland? Die twee landen liggen op apegapen, en Duitsland is economisch comateus. Zij zijn niet in staat de Europese Unie hoger te tillen. Waarom geven we geen groter gewicht aan Polen – in casu Donald Tusk – om Europa te vertegenwoordigen? Zowel militair als economisch is het daar dat het gebeurt.

Het betekent ook snel inzetten op een meer eengemaakte Europese markt. Onze economische en industriële leiders zijn nationale reuzen maar mondiale dwergen. Als elk land zich verzet tegen overnames vanuit andere EU-landen, krijgen we nooit Europese wereldkampioenen. Voor België betekent het dat we sommige van onze kroonjuwelen in buitenlandse handen zullen zien verdwijnen. Dat is onvermijdelijk. Het zij zo. Het wordt individueel inbinden of collectief ten onder gaan.

Draghi-rapport

Deregulering wordt een laatste werf. Europa is vandaag goed voor 5,6 procent van de wereldbevolking en 14 procent van het wereldwijde bbp. Die twee getallen zullen de volgende decennia steeds verder dalen. Wat haalt het uit dat Europa morgen de wereldwijde klimaatkampioen wordt, als dat betekent dat we onze industrie kunnen sluiten? Of neem de European Corporate Sustainability Reporting Directive. Europese bedrijven moeten binnenkort tonnen papier en checklists produceren, om te tonen hoe duurzaam ze zijn. Hoeveel extra welvaart zal dat opleveren? Hoeveel relevanter zal ons dat maken in de rest van de wereld? Hoe draagt het bij tot het kweken van wereldbedrijven?

Hoe sneller we de fase van aanvaarding en doorpakken bereiken, hoe sneller we kunnen bouwen. Het rapport van Mario Draghi illustreerde hoe zwak de Europese economie staat, de verkiezing van Donald Trump hoe alleen we binnenkort staan. Als er één moment is om te bewijzen dat de Europese Unie nog een toekomst heeft, dan is het wel vandaag.