De Franse president Emmanuel Macron is de Janus van de Europese politiek. Hij verklaart eerst de NAVO hersendood om die nadien zowel binnen als buiten Europa te willen versterken. Hij pleit eerst voor een accommodatie van Rusland om nadien de Russische nederlaag in Oekraïne te eisen, zelfs met eigen manschappen. De tweeslachtigheid van de politicus Macron heeft nu het niveau van tragiek bereikt, met zijn mislukte gok om de normalisering en dominantie van extreemrechts in Frankrijk met vervroegde parlementsverkiezingen te stoppen.
De tweede stemronde en de pogingen voor de creatie van een ‘republikeins front’ tegen het Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen moeten uitmaken hoe de zetelverdeling zal uitdraaien, maar de doorbraak van RN als de grootste Franse politieke formatie is een verbijsterend feit. De president die in een doorwrochte speech aan de Sorbonne waarschuwt dat de Europese Unie sterfelijk is als we haar niet versterken, heeft in Frankrijk de kroning van het nationalisme en euroscepticisme georkestreerd. De president die is verkozen als dam tegen extreemrechts, plaveit finaal voor extreemrechts de weg naar de macht.
De nederlaag van Macron is ook de nederlaag van het macronisme. De politieke revolutie die Macron als vrijbuiter in het Élysée bracht, is niet ideologisch maar persoonlijk, niet gebouwd op een vernieuwing van het partijlandschap in Frankrijk maar op de destructie daarvan via de succesvolste populistische beweging in de Europese politiek. Als Macron valt, dreigt een zondvloed van extremen aan beide kanten te midden de grote leegte bij klassiek links en rechts. Dat is de ultieme tragiek van Macron: de reductie van zijn beweging tot zijn polariserende persoon wiens vertrek de hele Franse democratie zal achterlaten als een braakliggend jachtterrein voor andere vrijbuiters.
Het is afwachten hoe het RN zal willen regeren als het effectief aan de macht komt en hoe het zal kunnen regeren in cohabitatie met de zittende president. Met het presidentschap voor Marine Le Pen in 2027 als hoofdprijs zal het wellicht het vertrouwen van de bevolking zoeken als regeringspartij. Frankrijk zal dan eerder een tweede Italië onder Georgia Meloni worden dan een tweede Hongarije onder Viktor Orbán.
Tegelijkertijd zal Le Pen een eventuele RN-regering gebruiken voor haar eigen politieke profilering, in het bijzonder op domeinen van presidentiële autonomie: buitenlandbeleid en defensie. Het snijpunt daarvan ligt bij de Europese Unie. Via de Unie coördineren de Europese lidstaten hun geopolitiek, hun handels- en energiepolitiek, hun militaire strategie, hun relatie met buurlanden als Oekraïne en Rusland, de uitbouw van strategische industriële en technologische capaciteit, de controle van migratie naar Europa, enzovoort. Op al die terreinen is er meer Europese Unie gemaakt, onder druk van oorlog en crisis. Een Unie die afhangt van permanente consensus en coördinatie tussen landen en tussen de nationale en de Europese politiek. Op al die terreinen profileren Le Pen de RN zich al jarenlang als tegenstemmen.
In het beste geval zal president Macron niet langer als grote roerganger de Europese eenmaking kunnen prediken. In het slechtste geval wordt Frankrijk een stoorzender op elke top die het strategische Europa verder moet uitbouwen. Hoe dan ook betekent de verzwakking van Macron een verzwakking voor de Unie die de komende jaren meer dan ooit een vuist moet maken voor gemeenschappelijke veiligheid en welvaart in een bedreigende wereld. Als Frankrijk noch Duitsland kan en Italië niet wil leiden, zullen andere lidstaten in de bres moeten springen, ook in beperkte coalities als het niet met iedereen kan. Wij moeten vol aan de bak met een zelfbewuste eigen Europapolitiek. In ons aller Europees en nationaal belang.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier