De golf van drone-incidenten boven luchtmachtbasissen confronteert ons andermaal met de nieuwe onveiligheidsrealiteit van een Europa in staat van hybride oorlog, en met onze impotentie om basale veiligheid te garanderen op ons eigen grondgebied. Die illegale drones moeten België er niet alleen toe aanzetten om een droneplan te ontwikkelen dat snel wordt doorgedrukt, maar vooral een breed en strategisch veiligheidsbewustzijn doen ontstaan. Dat schrijft Marc De Vos.
Ons land is een geografisch kwetsbaar, geopolitiek aantrekkelijk en economisch belangrijk doelwit, zowel voor Rusland als voor andere vijandige of criminele actoren. Onze grote havenzone is een open flank bij elke Russische actie tegen Europa. Bedenk maar wat een drone-aanval op de lng-terminal van Zeebrugge zou betekenen voor de energiemarkten, een aanslag op Euroclear of Swift voor de financiële markten, een sabotage van de Europese Unie of de NAVO voor de internationale diplomatie. Wij zijn een land dat relatief gemakkelijk en met groot effect tegen een lage kostprijs kan worden aangevallen, mocht Rusland zijn conflict met Europa willen laten escaleren.
De combinatie van defensie en veiligheid wordt stilaan de grootste werf van de legislatuur. Het beleidsplaatje wordt almaar complexer en urgenter. De ondersteuning voor de Oekraïense overlevingsstrijd, inclusief de Euroclear-saga. De herbewapening onder de NAVO, eerst naar 2 en daarna stelselmatig naar 3,5 procent van ons bruto binnenlands product (bbp). De uitbouw van Europese industriële en technologische capaciteit voor defensieparaatheid, onder meer gefaciliteerd met een extra schuldenmarge van 1,5 procent van het bbp die eurolidstaten daaraan kunnen wijden. De algemene weerbaarheid tegen aanvallen en crisissen, waarvoor de NAVO evenzeer een bijkomende 1,5 procent van het bbp vooropstelt, in België al snel 10 miljard euro, elk jaar.
Een nieuw veiligheidsbewustzijn moet leiden tot een breed gedragen veiligheidscultuur
Een nieuw rapport van de denktank Itinera over de crisisbestendigheid van ons land legt bij dit alles een typisch Belgische handicap bloot: versnippering en complexiteit, leidend tot een manke weerbaarheid. We hebben een kluwen van gremia, die een mozaïek van bevoegdheidsverdelingen verder compliceert. De federale regering wil een nieuwe nationale veiligheidsstrategie ontwerpen. Dat is een absolute must. Maar veiligheid is nu een transversale uitdaging. Ze zit politiek verspreid tussen verschillende federale ministers, tussen het federale en het regionale niveau, en tussen de publieke en de private sector. Wie stuurt dat alles aan? Wie zorgt ervoor dat alle vereiste informatie stroomopwaarts wordt aangeleverd? Wat en waar zijn de budgetten die de nationale veiligheid zal vergen? De vragen stellen, is ze helaas beantwoorden.
Een nieuw veiligheidsbewustzijn moet leiden tot een breed gedragen veiligheidscultuur, die strategisch veiligheidsbestuur oplevert. De dimensies van nationale veiligheid moeten worden herbevestigd, risico’s opnieuw in kaart gebracht, prioriteiten gekozen, data verzameld en beheerd, overheden en bedrijven gesensibiliseerd en gemobiliseerd, capaciteiten gepland en ontwikkeld. De rol van defensie en politie, alsook van de inlichtingendiensten, moet bij dat alles worden herzien.
Veiligheid vergt meer defensie, maar is ook veel meer dan defensie, en veel meer dan militairen op straat. Onze nationale strategie moet aansluiten bij de internationale dynamiek van Europese autonomie en bij een transnationale dynamiek van coalitievorming, zoals in de Benelux met luchtverdediging. En dat alles te overgieten met een saus van goed bestuur: centrale, strategische aansturing en permanente voeding van processen voor beslissen, implementeren, testen en evalueren. Interfederaal en publiek-privaat, kostenefficiënt en resultaatgericht. De rest is aanmodderen en achter de feiten blijven aanlopen, van crisis naar crisis.