‘Duitsland spreekt eindelijk diepe zakken aan’

Er zijn decennia waarin niets gebeurt, en er zijn weken waarin decennia gebeuren. Dat citaat van Lenin is vandaag ook van toepassing op Duitsland.

De beleidsomslag in Berlijn mag historisch genoemd worden. De nieuwe regering van bijna-kanselier Friedrich Merz (CDU/CSU) breekt met het voorzichtige budgettaire beleid dat de voorbije jaren zelfs in de Duitse grondwet verankerd werd. Duitsland, jawel Duitsland, vraagt een versoepeling van de Europese begrotingsregels om extra investeringen in defensie mogelijk maken.

Die Duitse begrotingsrevolutie komt niets te vroeg. De Duitse economie stagneert al enkele jaren. De toevoer van goedkoop Russisch gas is afgesneden en China werpt zich op als geduchte concurrentie van de Duitse industrie. Bij gebrek aan vertrouwen sparen de Duitsers te veel en investeren ze te weinig, met als resultaat een stevig overschot op de handelsbalans dat de Amerikaanse president Donald Trump de ogen uitsteekt en een aanleiding kan vormen voor een handelsoorlog. Ook de Duitse overheden investeren te weinig, met als resultaat een roestige infrastructuur die een productiviteitstoename en economische groei afremmen.

De smeekbede van andere landen om een expansiever beleid voeren viel decennialang in Duitse dovenmansoren. Voor de Duitse regering bleven prijsstabiliteit en gezonde overheidsfinanciën een basisvoorwaarde voor economische groei. Duitsland ondermijnde echter dat gezonde uitgangspunt door investeringen in veiligheid en infrastructuur te verwaarlozen. Er zit iets grondig scheef als de economie niet meer kan groeien.

De Duitse soberheid wordt nu opgeblazen met de hulp van Trump. Nu de Amerikaanse veiligheidsgaranties voor Europa in twijfel worden getrokken, moet ook Duitsland zelf meer investeren in defensie. De nieuwe Duitse regering wil alle defensie-uitgaven boven 1 procent van het bruto binnenlands product (bbp) uit de begroting halen. Daarnaast staat ook een infrastructuurfonds van 500 miljard euro in de stijgers. Met de steun van de groenen kan de coalitie van CDU/CSU en SPD de grondwet aanpassen en de schuldenrem loslaten.

Voor België en andere handelspartners is deze Duits koerswijziging goed nieuws. De budgettaire zweepslag voor de Duitse economie kan ook extra bestellingen en groei in België losweken. En welk land zal neen zeggen als Duitsland om een versoepeling van de Europese begrotingsregels vraagt? De regering-De Wever zal de extra uitgaven voor defensie grotendeels uit de begroting kunnen houden, waardoor de vraag ‘wie dat zal betalen?’ op de lange baan kan worden geschoven.

Duitsland kan de koerswijziging vlot betalen. De oosterburen hebben diepe zakken. Het begrotingstekort schommelt rond 2 procent en de overheidsschuld kampeert net boven 60 procent. Dankzij het jarenlange overschot op de handelsbalans heeft Duitsland een netto-investeringspositie van liefst 3.300 miljard euro (of 77 procent van het bbp) op het buitenland. Duitsland is een van de grootste schuldeisers ter wereld, maar heeft zich bijna kapot gespaard om die reserves op te bouwen. Als de Duitsers daadwerkelijk hun geld laten rollen, kan dat een positief kantelpunt worden voor de Duitse én de Europese economie.