‘De Trump van 2024 kan bijten’

Donald Trump heeft het Republikeinse establishment niet meer nodig, hij kan zelfstandig regeren.

In 2016 geloofde Donald Trump zelf niet al te veel in zijn kansen om Amerikaans president te worden en was hij onvoorbereid. Deze keer kan hij met veel vertrouwen naar de presidentsverkiezingen van 5 november toeleven. In cruciale strijdstaten heeft hij een voorsprong of is het nek aan nek met de Democratische vicepresident Kamala Harris. Ondanks een goed economisch palmares worden zij en Joe Biden daarvoor onvoldoende beloond in de peilingen. De Amerikaanse middenklasse geeft de Democraten de schuld voor de hoge inflatie, en dat is een enorme meevaller voor Trump. Bovendien is er een electorale aardverschuiving geweest. Het kiespotentieel van de Democraten werd steevast groter ingeschat, ook al kwamen die kiezers niet altijd opdagen in de stemhokjes. Bij een verkiezing met een hogere opkomst stegen de kansen voor de Democraten. Maar dat voordeel is de voorbije acht jaar afgenomen. De Republikeinen slagen er beter in hun kiespubliek te mobiliseren. Dat is grotendeels de verdienste van Trump.

Er zijn meer Republikeinen dankzij Trump. In 2016 verkeken de gematigde Republikeinen zich daar al op. Trump werd toen nog wat gemeden door bedrijven en klassieke organisaties, maar via Facebook had de campagne van Trump een netwerk van miljoenen kleine donoren en medestanders opgebouwd. Trump bouwde zijn eigen organisatie uit en zette de Republikeinse partijtop buitenspel. De voorbije acht jaar heeft hij een nog grotere loyale achterban achter zich geschaard. In 2020 haalde hij al 15 miljoen stemmen meer en dat zullen er straks wellicht nog meer zijn.

Die meer dan 74 miljoen Trump-kiezers zijn absoluut niet allemaal relschoppers zoals zij die op 6 januari 2021 het Capitool bestormden om de machtsoverdracht van Joe Biden te verhinderen. Nee, Trump kan ook de klassieke Republikeinen mobiliseren, met beloftes over – weliswaar onbetaalbare – belastingverlagingen of een ethisch-conservatief beleid. Die beloftes wegen zwaarder dan Trumps pogingen om de verkiezingsoverwinning van Joe Biden of de schandalen waarin hij betrokken is uit te wissen.

Het was een grote misvatting te denken dat de politieke carrière van Trump gedaan was na 2020. De verwachting was dat het establishment weer de macht zou grijpen, maar bij de bestorming van het Capitool bleek later hoezeer Trump de Republikeinse partij controleerde. Meer nog, hij slaagde erin zowat alle gematigde stemmen uit de partij te duwen. Bij een herverkiezing kan hij op een veel loyaler Huis van Afgevaardigden en Senaat rekenen. Ook de rechtbanken en het Hooggerechtshof zijn nu volop bemand door Trump-getrouwen.

In 2016 had Donald Trump nog volop steunwieltjes nodig om zijn administratie te bevolken en moest hij rekruteren uit meer gematigde kringen. Zij vormden een buffer, waardoor Trump niet volop kon doen wat hij wilde. Mark Milley, de stafchef van het Amerikaanse leger, verhinderde dat Trump in zijn laatste weken als president nog snel een oorlog met Iran kon ontketenen. Door al die omkadering en tegenwerking viel Trumps eerste presidentschap uiteindelijk mee. Zijn opvolger Joez Biden zette op veel vlakken zijn beleid voort. Daardoor lijkt het alsof het niet veel uitmaakt voor het beleid wie er in het Witte Huis zit. Dat is fout, want we kunnen ons aan een radicale ommezwaai verwachten.

De Trump van 2024 zal geen gematigde koers varen: zijn retoriek is agressiever geworden. Hij drijft ook grotendeels op rancune, tegen de Democraten, tegen de deep state. Hij heeft het Republikeinse establishment niet meer nodig, hij kan zelfstandig regeren. In tegenstelling tot 2016 heeft Trump een eigen schaduwkabinet klaar, met meer competente loyalisten. De Trump van 2016 blafte veel, deze keer kan hij bijten.