De tafel van Poetin en de kettingzaag van Musk

In zijn zucht naar politieke dominantie verzwakt Trump het innovatiepotentieel van de Amerikaanse economie.

Vijf jaar geleden was de lockdown net begonnen en legden we de samenleving en de economie plat. Vijf jaar geleden groeide toiletpapier uit tot een symbool van de eerste paniek na de uitbraak van de coronapandemie. Vijf jaar geleden ontdekten we dat België nog maar net een strategische voorraad mondmaskers vernietigd had. Vijf jaar geleden begonnen we het uiterste te vragen van onze gezondheidszorg. Vijf jaar geleden leek het coronavirus ons voor altijd te zullen teisteren.

Maar de pandemie duurde uiteindelijk slechts een drietal jaar. Met dank aan de wetenschap en de farma-industrie die in een recordtijd vaccins ontwikkelden. Er is in de voorbije decennia wellicht geen andere investering geweest met een vergelijkbaar maatschappelijk en economisch rendement.

De coronacrisis heeft bewezen dat we allemaal over meer veerkracht, flexibiliteit en innovatie beschikken dan we ooit hadden kunnen vermoeden. Maar de pandemie laat nog altijd sporen na. Wereldwijd zijn meer dan 7 miljoen mensen gestorven. Economisch is er een wonderbaarlijke wederopstanding geweest, maar die zadelde zowat elk land op met miljarden aan overheidsschuld.

En er is een sterke case te maken dat de Russische invasie in Oekraïne door de pandemie is veroorzaakt. Uit schrik voor covid begon de Russische president Vladimir Poetin zich vijf jaar geleden te isoleren, met de lachwekkende lange tafel bij officiële bezoeken als symbool. Hij sloot zich af van de realiteit en elke tegenspraak tegen zijn wilde droom om Oekraïne weer in te lijven. Zowel Rusland als Oekraïne snakt naar een pauze, dus misschien komt er een wapenstilstand. Maar het is de vraag of Poetin echt het risico durft te nemen om vrede te sluiten. De oorlogseconomie kan nog maar moeilijk afgeschakeld worden. Rusland heeft zijn exportmarkten kapotgemaakt. Het zit gevangen in zijn oorlogsindustrie, als een hamster in een rad.

De coronacrisis is ook nog altijd een stuk onverwerkt verleden. Dat merk je aan de populariteit van complottheorieën. Die zijn niet alleen heel populair, ze worden ook door de machtigste mensen ter wereld gebruikt om hun agenda uit te voeren. De Amerikaanse president Donald Trump heeft van een vaccinscepticus zijn minister van Volksgezondheid gemaakt, terwijl hij in zijn eerste termijn nog operatie-Warp Speed opzette om op nooit geziene schaal vaccins te produceren. Minder bekend, maar economisch minstens even belangrijk, is zijn aanval op het Amerikaanse wetenschappelijk onderzoek. Het biomedische onderzoeksinstituut NIH legde ooit de basis voor de dominantie van de Amerikaanse farma- en biotechindustrie. Het NIH is waanzinnig succesvol, maar kreeg toch de budgettaire kettingzaag van Elon Musk over zich.

In zijn zucht naar politieke dominantie verzwakt Trump het innovatiepotentieel van de Amerikaanse economie. Hij staat voor dezelfde situatie als tijdens de coronacrisis. Hij wilde toen ook een snelle heropening van de economie. Hij kon niet aanvaarden dat het coronavirus zich niet de les liet spellen en begon de werkelijkheid te negeren. In zijn tweede ambtstermijn zien we een herhaling daarvan. Voorlopig wuift Trump alle kritiek op zijn desastreuze economische beleid weg. Hij houdt de korte pijn voor. “Een korte recessie om de Amerikaanse economie op het juiste pad te zetten”, proberen ook zijn economische adviseurs te sussen.

Maar de Amerikaanse aandelenmarkten en zowat alle macro-economische data kleuren almaar roder. Het grote Amerikaanse handelstekort kan moeilijk worden gedicht door handelspartners af te dreigen met tarieven. Het begrotingstekort kan moeilijk worden gedicht door de Amerikaanse overheid met een kettingzaag te lijf te gaan. De chaos veroorzaakt ook onnodig extra schade. Het wordt voor Trump steeds moeilijker om de realiteit te ontkennen.