‘De dromen over de meerwaardetaks kunnen al opgeborgen worden: 10 bedenkingen bij de Amerikaanse tarieven’

De voorstelling van de nieuwe Amerikaanse douanetarieven door president Donald Trump heeft het voordeel van de duidelijkheid, schrijft hoogleraar openbare financiën Herman Matthijs (VUB, UGent). Het valt op dat zoveel landen slecht zijn voorbereid op die al lang aangekondigde politieke daad. Enkel China reageerde onmiddellijk. Tien bemerkingen over het plan.

1

President Trump heeft een dossier geërfd dat al jaren onopgelost blijft: het enorme tekort op de Amerikaanse handelsbalans. Over het jaar 2024 was er een negatieve handelsbalans van maar liefst 918 miljard dollar. Met andere woorden: de Verenigde Staten hebben voor 918 miljard dollar meer geïmporteerd dan geëxporteerd. Er is wel een merkwaardig verschil in de opdeling die is gemaakt. De dienstenbalans (zoals ICT en technologie) vertoont een overschot van 294 miljard dollar en de goederenbalans (zoals metaal en auto’s) een tekort van 1.212 miljard dollar Het tekort situeert zich dus massief door de te grote invoer van goederen, die te relateren zijn met de primaire en de secundaire industrie.

2

Combineer dat met het budgettaire tekort op de federale begroting van 6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en een staatschuld van 106 procent van het bbp, dan valt te besluiten dat het land van Uncle Sam boven zijn stand leeft.

3

President Trump heeft nu hogere douanetarieven gelanceerd om de Amerikaanse economie te beschermen en meer inkomsten te hebben voor zijn federale begroting. Hij hoopt dat de binnenlandse consument Amerikaanse producten zal kopen en dat buitenlandse bedrijven productielijnen komen opstarten in de Verenigde Staten. Of dat allemaal bewaarheid zal worden, zal de toekomst moeten uitwijzen.

4

Het is nogal een opmerkelijke lijst van tarieven met 10 procent voor de meeste landen tot 50 procent voor Lesotho en de Franse eilanden St.Pierre et Miquelon, gelegen aan voor de Canadese oostkust. Opvallende afwezigen op de lijst zijn Rusland, Wit-Rusland en Noord-Korea. Opmerkelijk is ook dat Vaticaanstad geen hoger tarief krijgt aangesmeerd. En Iran krijgt slechts 10 procent verhoging, net zoals alle Arabische oliestaten en Egypte. Israël wordt met 17 procent belast. De Franse gebieden Guyana en Polynesië staan op 10 procent, net zoals de Nederlandse Caraïbische eilanden. Ook opmerkelijk: het Verenigd Koninkrijk komt uit op 10 procent, de Falklandeilanden op 41 procent. 

5

De Europese Unie heeft zeker wapens om een verlaging van die 20 procent te bepleiten bij het Amerikaanse staatshoofd. Vooreerst, de positieve dienstenbalans tegenover Europa. Als de Europese Unie daar hogere taksen en douanetarieven op zet, wordt dat een probleem voor de Amerikanen. Ook de grootschalige militaire aankopen in Europa voor zowat 800 miljard euro zijn zeer verleidelijk voor de Amerikaanse economie. Maar we dienen ook op te passen dat we ons niet in de voet schieten, want de F-35 bestaat voor 30 procent uit Europees materiaal.

6

Hogere EU-douanetarieven kunnen nog een meevaller worden voor de niet bepaald gezonde Belgische begroting. Want de lidstaten innen die douanerechten en mogen er 25 procent van houden als inningskosten. Dat staat allemaal beschreven in het Eigen Middelen-besluit van de Europese Unie. De Europese begroting 2025 raamt dat België dit jaar 2,2 miljard euro afdraagt aan de EU-begroting en 755 miljoen euro mag houden als inningskosten.  

7

Als gevolg van de neergang van de beurskoersen kan de regering-de Wever al onmiddellijk haar dromen over de meerwaardetaks opbergen. Aangezien het regeerakkoord ook spreekt over de minwaarde, zou ze het idee beter niet invoeren, want het zal de schatkist veel geld kosten in 2025.

8

Door de maatregelen tegenover Mexico en Canada is het NAFTA-vrijhandelsakkoord met de Verenigde Staten ten grave gedragen. Maar de Europese Unie heeft wel vrijhandelsakkoorden gesloten met het Verenigd Koninkrijk, de Mercosur en Canada. De interne markt van de Europese Economische Ruimte is met 500 miljoen inwoners een stuk groter dan de Amerikaanse. En wie weet, komt daar binnenkort een akkoord bij met de snelst groeiende economie ter wereld: India.

9

De ruzie met buurland Canada kan Washington D.C. nog zuur opbreken. Want Canada is geopolitiek geweldig goed gelegen en heeft een schat aan grondstoffen. Het land staat voor verkiezingen op 28 april en dan stelt zich de vraag of Ottawa naar Europa moet draaien. Trumps ruzies met Canada is zijn grootste miskleun.  

10

Na een periode van ruim dertig jaar van mondiale geliberaliseerde vrijhandel is daar nu zeker een einde aan gekomen. Niet dat de Verenigde Staten en/of de Europese Unie daar de winnaar van geworden is. De lachende derde is China, dat met zijn staatsgeleide economie de grote winnaar is geworden.

Over de tarieven valt nog te onderhandelen. Benieuwd dus welk standpunt de 27 EU-landen zullen innemen. En vooral: wie gaat er naar Washington D.C. of Mar-a-Lago trekken om die 20 procent naar beneden te krijgen: Macron en/of Meloni?