‘De kunst van de deal bestaat erin dat Europa zijn strategische nut voor Amerika bewijst’

Geconfronteerd met de imminente uitdaging die Donald Trump heet, vermag Europa blijkbaar weinig meer dan traagheid, vaagheid en ontkenning.

Donald Trump trekt weer in het Witte Huis. De transitie draait, functies worden ingevuld, wereldleiders gebeld. Als Trump doet wat hij beloofd heeft, zal hij Europa op vier fronten treffen. Een snel einde van de oorlog in Oekraïne zal de dreiging van het Poetin-regime tot heel Europa uitbreiden. Een escalatie van de handelsoorlog met China zal van Europa ofwel een dumpingzone voor Chinese producten maken, ofwel Europa tot een eigen handelsoorlog dwingen. Een confrontatie tussen de Verenigde Staten en Europa over de onderlinge handel en over de NAVO, zal ons tot toegiften en uitgaven forceren. Het opblazen van de klimaatagenda in de jacht naar goedkope energie in Amerika, zal de Europese economie en industrie mondiaal nog meer terrein doen verliezen.

Een dag na de overwinning van Trump verzamelden de Europese regeringsleiders in Boedapest voor een top die uitmondde in een heuse Boedapest-verklaring. Daarin wordt aangekondigd dat de Europese Commissie een strategie voor meer Europese eenheidsmarkt zal maken, tegen juni 2025. Dat de Europese kapitaalmarkt verder zal integreren, tegen 2026. Dat Europa de digitale transformatie en de data-economie wil benutten met meer eigen technologie, alweer met een strategie tegen juni 2025. Dat Europa dringend een industriële strategie voor competitieve bedrijven zal ontwikkelen, alsook voor zijn paraatheid en capaciteit in defensie. Dat Europa blijft gaan voor een robuust en duurzaam handelsbeleid, met de Wereldhandelsorganisatie als centrale speler.

Geconfronteerd met de imminente uitdaging die Donald Trump heet, vermag Europa blijkbaar weinig meer dan traagheid, vaagheid en ontkenning. De plannen over de Europese markt zijn zinvol maar traag. De voornemens over technologie en industrie zijn vaag. De doelstelling van een open handelsbeleid is een illusie. Bovenal ontbreekt het Brussel aan datgene wat actie kan induceren: geld. De budgetten zijn er niet en moeten op de een of andere manier van de nationale regeringsleiders komen. Die konden niets meer dan de ambitie bevestigen om te blijven zoeken naar extra middelen. Slik.

Europa zou juist zeer snel geld op tafel moeten leggen en met Donald Trump in onderhandeling gaan voor een deal die de VS aan onze zijde houden, tegenover Rusland en China, en wereldwijd in een westers duo voor kritieke technologie en industrie. De kunst van de deal bestaat erin dat Europa zijn strategische nut voor Amerika bewijst. We kunnen de steun voor Oekraïne meer op ons nemen en de defensie-uitgaven voor de NAVO snel opschroeven. We kunnen ons strategisch aan de zijde van de VS scharen in het Midden-Oosten ten aanzien van Iran en in Azië ten aanzien van China, en daarmee een koppel in de wereldorde vormen. Van de weeromstuit zal de economische en technologische samenwerking tussen Europa en de VS verdiepen, inclusief meer Amerikaanse afzetmarkt voor bijvoorbeeld fossiele energie.

Europa is groot genoeg om geopolitiek en economisch belangrijk te zijn voor de VS, met ruimte voor snelle aankoop- of investeringsdeals die Donald Trump als een overwinning kan claimen. Maar daarvoor zijn twee zaken nodig: Europese eenheid en middelen. We hebben geen van beide, maar we kunnen ze niet ontlopen. Ook zonder Trump dwingt de vijandige wereld ons in die richting. Zonder extra budgetten blijven de plannen van Boedapest in het spreekwoordelijke dak steken. Europa is een zoektocht naar extra middelen. Als die niet op Europees niveau kunnen worden gepoold, zal dat via landen en coalities van landen gebeuren. Wie geld op tafel kan leggen, zal mee aan tafel zitten. De rest staat op het menu. Laat dat doordringen in onze formatiegesprekken.