Wegwijs in het metaverse: zeven verschillen met de digitale wereld zoals we die nu kennen

Het metaverse lijkt wel een monster van Loch Ness. Velen praten erover, weinigen hebben het gezien, enkelen beweren wél te weten wat het is. Maar ooit zal het metaverse echt bestaan en ingrijpen in alle aspecten van ons leven. Twee Belgische topwetenschappers gunnen ons een blik in de toekomst.

We zijn in Antwerpen, ergens in de verre toekomst. In het veiligheidscentrum van de stad zoemen talloze computers. Op een gigantisch scherm zien en horen we er op dat eigenste ogenblik in de stad gebeurt. Plots ontstaat er een brand in een chemische fabriek in de Antwerpse haven. De computers gaan in overdrive. Ze weten onmiddellijk hoe giftig de rook is, naar welke kant die zal waaien en welke wijken geëvacueerd moeten worden. Al even snel berekenen ze simulaties over diverse noodscenario’s en binnen de kortste keren wordt actie ondernomen. Uiteraard worden de hulpdiensten verwittigd, maar inmiddels kan er nog zoveel meer. Het verkeersbegeleidingssysteem waarschuwt de gps’en van de wagens in en rondom de stad. De domoticasystemen van de huizen krijgen de hint de lucht eerst te verversen en straks alles af te sluiten. De joggers krijgen op hun fitnessapps de raad hun route aan te passen. Alles verloopt feilloos, ook al omdat de computers voortdurend nieuwe simulaties maken en hun acties aanpassen. Binnen de kortste keren is alles onder controle, een ramp is afgewend. Het metaverse heeft weer eens zijn nut bewezen.

Het is nog even wachten voor dat toekomstbeeld werkelijkheid wordt, maar dat het metaverse er komt, is een zekerheid. Om te weten wat dat precies inhoudt, ging Trends te rade bij twee Vlaamse experts. Axel Nackaerts is programmamanager Artificiële Intelligentie bij imec, Xavier Rottenberg fellow Sensing and Actuation Technologies bij hetzelfde onderzoekscentrum. Zij zien zeven grote verschillen met de digitale wereld zoals we die vandaag kennen.

1. U kunt er bijna alles doen

Een definitie van het metaverse is op dit moment niet te geven, moeten de twee al onmiddellijk toegeven. Maar u kunt het zien als de volgende versie van het internet, een netwerk van driedimensionale ruimtes. “Vaak wordt het metaverse omschreven als een permanent gedeelde wereld, die meerdere mensen tegelijk als een echte wereld kunnen ervaren”, zegt Axel Nackaerts. In de vorm van een avatar – een digitaal poppetje dat onszelf voorstelt – kunnen we daar rondwandelen, gamen, winkelen en werken. Voorbeelden van zulke 3D-ruimtes zijn er nu al, bijvoorbeeld in games. Belangrijk is dat de gebruikers er ook echt dingen kunnen doen, want de mensen en de objecten zijn er met elkaar verbonden. Virtueel een appartement bekijken in een 360 gradenfilmpje is dus geen voorbeeld van het metaverse. “Voor mij is het belangrijk dat er een tijdsdimensie is, zodat er een evolutie kan plaatsvinden. Het is belangrijk dat je in die ruimtes acties kunt doen die niet door anderen bedacht zijn”, zegt Xavier Rottenberg. “Al zullen er regels zijn.”

2. Het is voorlopig een beetje van alles

Zeker in het begin zal het metaverse een smeltkroes van vele technologieën zijn. Dat is vergelijkbaar met hoe het internet ontstond. Meer dan de helft van de technologieën van twintig jaar geleden, is ondertussen verdwenen.

“Het metaverse zal nog een hele tijd een soort Wilde Westen zijn, maar het zal evolueren tot iets wat steek houdt”, zegt Nackaerts. “Op dit moment is het onmogelijk er een totaalbeeld van te krijgen. Er zijn de 3D-ruimtes, er zit een sociaalnetwerkkant aan, er is een industrieel deel met de digitale tweelingen (digitale versies van organismen en objecten, nvdr), er is een economisch deel met digitale eigendomsrechten zoals non fungible tokens (NFT’s).” Een NFT is een eigendomsrecht voor een digitaal object, waarvoor de blockchaintechnologie wordt gebruikt. Als u een duur wapen koopt in een game, investeert in een digitaal kunstwerk, of een virtuele handtas of hoed koopt voor uw avatar, moet u kunnen bewijzen dat het van u is.

Dat we digitale eigendomsrechten nodig hebben in het metaverse, staat vast. Maar of we daarvoor NFT’s en blockchaintechnologie zullen gebruiken, daar is Axel Nackaerts nog niet zeker van: “Er moet een heel economisch systeem worden opgebouwd om de digitale eigendom te beheren. Zijn NFT’s daarvoor onmisbaar? Nee, je kunt perfect een andere technologie gebruiken, een virtuele nationale bank bijvoorbeeld die alle eigendomsbewijzen bijhoudt.”

3. U krijgt er extra zintuigen bij

Het metaverse wordt een zintuiglijke ervaring. In de 3D-ruimtes zullen we het gevoel hebben dat we zaken horen, zien, ruiken of voelen alsof ze echt zijn. Dat vereist technologie om onze hersenen om de tuin te leiden, zodat we een virtuele wereld als echt ervaren. Dat is de expertise van Xavier Rottenberg. Hij is in de weer met microfoons, slimme brillen, ultrasoon geluid, sensoren en actuatoren. Een sensor neemt de omgeving waar, een actuator doet net het omgekeerde: het beïnvloedt met een signaal de omgeving.

Imec heeft meerdere spin-offs die innoveren met dat soort technologie. Micledi ontwikkelt displays voor augmented-reality-brillen. Augmented reality legt een digitaal laagje informatie over de werkelijkheid. U kijkt door een slimme bril naar een machine en ziet bijvoorbeeld meteen ook de handleiding. Een spectaculair voorbeeld is Swave Photonics, een spin-off van imec en VUB. Dat bedrijf, dat onlangs 7 miljoen euro ophaalde, bouwt holografietechnologie. Holografieën – virtuele 3D-beelden van objecten of personen – zijn nodig om het metaverse tot leven te brengen. Volgens Xavier Rottenberg zullen we evolueren naar een soort van hoofdband die voor zintuiglijke ervaringen zorgt. Voorlopig moeten we ons behelpen met allerlei ‘zintuiginterfaces’ zoals slimme brillen, vernuftige microfoons, ultrasoon geluid of handschoenen met virtuele tastzin.

“We bereiden een toekomst voor waarin de software en de hardware onmogelijk uit elkaar te halen zijn”, zegt Rottenberg. “Anders heb je veel te veel sensoren nodig, en krijg je veel te veel data die onmogelijk te verwerken zijn.”

4. De digitale tweeling is de basis

Een digitale tweeling is een digitale kopie van een fabriek, een stad, een winkel of wat dan ook. “Daarmee kun je simulaties van mogelijke toekomstscenario’s doen”, zegt Axel Nackaerts. Door die tests virtueel te doen in plaats van in de echte wereld, kunnen bedrijven, industrieterreinen of havens veel tijd en geld besparen. Stel: er komt een container aan in de haven en die moet ergens anders naartoe. In de digitale kopie van die haven, waar de wetten van de fysica niet gelden maar technologie de regels bepaalt, kunt u die container met de hand oppakken en verschuiven naar zijn bestemming. Die handeling zet in de echte haven allerlei acties in werking, waarbij vorkheftrucks die container naar zijn bestemming verplaatsen.

“Op korte termijn zit de waarde van het metaverse in het toegankelijker maken van het digitaletweelingensysteem”, zegt Nackaerts. “Daar zit heel veel waarde in, omdat je heel complexe dingen kunt voorstellen op manieren die de mens zintuiglijk kan waarnemen. Dat is heel krachtig.”

Het Amerikaanse bedrijf Nvidia lanceerde met Omniverse een platform om zulke digitale tweelingen te bouwen voor bedrijven. Imec werkt dan weer samen met Flanders Make en instituten als VITO en Ilvo om Vlaamse bedrijven te helpen met zulke digitale kopieën. “Imec is heel sterk in artificiële intelligentie”, zegt Axel Nackaerts. “En artificiële intelligentie is heel sterk verbonden met het metaverse. Het gaat over hoe je de acties moet interpreteren die in het metaverse gebeuren, en hoe je ermee kunt interageren. Wij maken vaak minidemo’s als oplossing voor een probleem van een bedrijf. Dat kan gaan van AI-besturing van machines in een kmo tot een chatbot van een verzekeringsbedrijf.”

Het metaverse zal een belangrijke rol spelen in het nieuwe vijfjarenplan Flanders AI, het Vlaamse onderzoeksprogramma rond artificiële intelligentie. “We kijken naar alle mogelijke toepassingen van artificiële intelligentie in de context van het metaverse”, zegt Axel Nackaerts. “Wat betekent die interactie met mensen, taalmodellen, chatbots? Hoe werkt het spiegelen van robotarmen in de virtuele wereld? Hoe spreken twee verkeerslichten met elkaar om te bepalen welk op groen moet gaan omdat er veel auto’s staan?”

5. U winkelt zonder fysieke beperkingen

In het metaverse zullen winkels en merken hun klassieke webshop ook kunnen vervangen door een 3D-winkel. “Waarom gaat een mens naar een winkel?” vraagt Axel Nackaerts. “Als je weet welke computer je wilt, kun je die perfect kiezen op basis van de specificaties. Maar kleding bijvoorbeeld wil je passen of aanraken. Of je wilt een onderdeel kopen in een doe-het-zelfwinkel dat moet passen op een ander onderdeel. In de 3D-winkel kun je dat onderdeel virtueel oppikken, naar de gang van het andere onderdeel gaan en het daar passen. In zo’n 3D-winkel kun je objecten virtueel buigen of verplaatsen. Zo’n 3D-winkel heeft geen fysieke beperkingen, zoals een beperkte oppervlakte. Er kunnen achter die virtuele gevel zeventien verdiepingen schuilgaan in plaats van twee, of een hele virtuele wereld. “Als je een webwinkel hebt, kun je je beter nu al afvragen of je van de fabrikant 3D-modellen van je producten kunt krijgen”, zegt Axel Nackaerts. “Kun je die virtueel vastnemen? Welke engine kun je daarvoor gebruiken? Je kunt je nu al beginnen voor te bereiden op een ander soort winkelervaring.”

6. Iedereen doet zijn eigen ding

Een van de voornaamste redenen waarom Axel Nackaerts zegt dat het metaverse de komende jaren een soort Wilde Westen wordt, is het ontbreken van een standaard. Denk aan het ontstaan van het internet in de jaren negentig, waar verschillende browsers elkaar beconcurreerden en sommige webpagina’s maar met één browser konden worden geladen. Standaarden en onderlinge afspraken hebben dat opgelost. Die zijn er nog niet voor het metaverse. Grote bedrijven proberen elk afzonderlijk het laken naar zich toe te trekken, zodat 3D-winkels en digitale tweelingen op hun platformen worden gebouwd. Facebook probeert zelfs het metaverse te claimen door zijn naam te veranderen in Meta.

Axel Nackaerts: “Meta probeert een standaard te zetten zodat alles via zijn systeem gaat, maar Google, Microsoft of Amazon proberen dat natuurlijk ook. Er zijn pogingen in de Verenigde Staten en in China om tot een standaard te komen, Europa kijkt voorlopig de kat uit de boom. Hoewel we dus al dertig jaar bezig zijn met een universele standaard voor de uitwisseling van 3D-objecten, bestaat die nog altijd niet. Er is een wildgroei.”

Een voorbeeld maakt het probleem duidelijk. Stel dat u in een 3D-winkel schoenen koopt voor uw avatar. Dan moeten die er hetzelfde uitzien wanneer u ergens anders in het metaverse een game speelt of een concertje meepikt. “Maar hoe weet die andere virtuele site hoe die schoenen eruitzien en dat jij ze hebt gekocht?” vraagt Nackaerts. “Dat zijn heel pragmatische dingen die opgelost moeten worden.”

“Er is nog een probleem”, vervolgt Nackaerts. “Hoe geef je pakweg 150 miljoen mensen tegelijk toegang tot die wereld? Zullen ze elkaar allemaal kunnen zien, of slechts een deel? Hoeveel mensen kunnen de klanten in jouw e-commerceshop, en welke? Ga je ze groeperen per taal? Wat ga je doen?”

7. De Belgische bedrijven zijn mee

Net zoals er een kwarteeuw geleden in België bedrijven opdoken die websites maakten, zullen er bedrijfjes komen die 3D-winkels en digitale tweelingen zullen bouwen. Imec helpt nu al Vlaamse bedrijven met minidemo’s voor zulke digitale tweelingen. Een technologiebedrijf als Barco volgt de ontwikkelingen rond het metaverse op de voet, deed in 2019 een onderzoeksproject over digitale tweelingen met de UGent en ziet met zijn technologie kansen voor de control rooms van de toekomst. Xavier Rottenberg ziet ook kansen voor EVS, dat nu gespecialiseerd is in videoproductie. Onze huidige infrastructuur met datacenters en de cloud zal ook niet volstaan om het metaverse te doen draaien, omdat er veel meer rekenkracht nodig is. Nackaerts en Rottenberg zien daar kansen voor bedrijven als Telenet en Proximus.

“We zien ook dat er veel start-ups aankomen. De grote bedrijven zullen zeker een rol spelen, maar het is een vrij dynamisch en jong veld”, zegt Xavier Rottenberg. Imec doet zijn duitje in het zakje met spin-offs als Swave, Micledi en Shavatar, technologie met 3D-visualisatie om virtueel kleren te passen.

Een heikel punt is dat Europa geen tegenhangers heeft voor Amerikaanse reuzen als Apple, Amazon of Meta. Zo’n Europees bedrijf zit er ook niet meteen aan te komen, verwachten de twee experts, maar dat hoeft geen onoverkomelijk probleem te zijn, mits Europa dit keer sneller in actie schiet om het metaverse te reguleren met een goede definitie en standaarden. Nackaerts en Rottenberg wijzen erop dat de grote Amerikaanse techbedrijven uit eigenbelang zullen handelen. “Misschien moeten we die regels voor het metaverse een beetje vroeger vastleggen dan we deden voor artificiële intelligentie en andere technologie,” besluit Xavier Rottenberg.