‘We nemen onze wensen zo snel voor werkelijkheid’

De wens is al te vaak de vader van de gedachte, ook in het ondernemerschap. Dat zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

Er bestaan zoveel misverstanden over het ondernemerschap dat de essentie wel eens vergeten dreigt te worden. Een inspiratiepocket over ondernemerschap legt met verhalen van en over ondernemers de nadruk op waar het echt om draait. De Britse econoom John Kay heeft het treffend geformuleerd: de meeste experimenten mislukken. Edison formuleerde het concreter na zijn zoveelste falen: hij had weer eens een manier gevonden waarop een commerciële gloeilamp niet leefbaar is. Winston Churchill zei het wat literairder: succes bestaat erin verder te sukkelen van mislukking naar mislukking, zonder je enthousiasme te verliezen. (Maar hij had nog nooit gehoord van de brexit.)

Dat is de grondtoon van het boeiende boek Veerkracht bij ondernemers. De ondertitel luidt: Een bundeling van verhalen over keer op keer vallen en… een keer meer overeind komen. Een citaat van Edwig Tanghe spreekt boekdelen: “Jeugdig enthousiasme, naïviteit of gewoonweg niet matuur genoeg om te kunnen ondernemen? Ach, noem het zoals je wilt. Het resultaat was hetzelfde. Binnen de kortste keren ging onze droom ten onder aan een gebrek aan financieel inzicht, te weinig procedures, slechte afspraken en contracten.”

Van alle facetten van het ondernemerschap is dromen waarschijnlijk het minst belangrijke, het is alleen een vertrekpunt. Zonder zotte droom geen ondernemerschap, maar met een droom alleen kom je er niet. Het is het verschil tussen een noodzakelijke en een voldoende voorwaarde. Als ik van alle succesfactoren voor een startende onderneming er één moet uitpikken, zou het net veerkracht zijn: het vermogen overeind te krabbelen na tegenslagen, het vermogen schokken op te vangen zonder er aan ten onder te gaan.

Leren uit fouten is een mooi principe, maar eerst moet je de vaardigheid ontwikkelen om te kunnen leren uit tegenslagen. Het is dus best boeiend dat Tanghe de oorzaak van het falen niet legt bij een gebrek aan passie, wel bij een gebrek aan financieel inzicht. De kosten komen voor de baten. Te weinig procedures. Wat een boeiend inzicht.

Telkens opnieuw lees ik dat je als ondernemer creatief moet zijn, nieuwe businessmodellen moet ontwikkelen, je sector moet ver-Uberen. Veronderstel dat je hét doorbraakidee bij de hand hebt. Dan nog zul je in de eerste plaats op zoek moeten gaan naar herhaalbaarheid. Voorspelbaarheid van je aanbod, zelfs in driesterrenrestaurants, is essentieel voor succes. En hoe bereik je dat? Door standaardisatie, door procedures.

Jonge mensen denken vaak dat starten bij een kleine onderneming de beste leerschool is. Dat denk ik niet. Werk enkele jaren bij een grote multinational om er de discipline van de herhaling, de systematiek van het werken, de geautomatiseerde kwaliteit onder de knie te krijgen, en ga nadien pas creatief bezig zijn. Als je voor elke eenheid moet nadenken over hoe je de kwaliteit kunt garanderen, ben je slecht bezig.

Elk verhaal is anders , vooral als het over mislukken gaat. Leo Tolstoj begint zijn succesroman Anna Karenina niet toevallig met de fameuze zin: “Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, elk ongelukkig gezin is dit op zijn eigen unieke wijze.” Vincent Vermeulen van de School for Butlers vertelt op een verrassend nuchtere toon over een reeks persoonlijke en bedrijfsnederlagen. Hij spreekt over herhaald falen, en dat voor iemand die mensen wil opleiden in een van de meest perfectionistische beroepen ter wereld. Het zinnetje dat mij het meest getroffen heeft, is: “Er kwam een lawine aan belangstelling die weliswaar even vlug voorbijging.”

Mijn persoonlijke ervaring met innoveren en ondernemen is dat we met z’n allen net op dat vlak heel kwetsbaar zijn. We nemen onze wensen zo snel voor werkelijkheid, we snakken naar positief nieuws en zien in elk contact al een contract. De wens is al te vaak de vader van de gedachte, ook in het ondernemerschap.