‘Wat we kunnen leren van Sihame El Kaouakibi’

“De speech die jullie niet mochten horen”, schreef Sihame El Kaouakibi op haar Instagram-pagina. Het Vlaams Parlement besliste onlangs over de opheffing van haar parlementaire onschendbaarheid. Toen de gevallen politica zelf opdaagde om een verklaring af te leggen in het parlement, werd besloten de zitting achter gesloten deuren te houden. Daarom deelde ze de speech later via de sociale media. “Een gevallen diva die in een slachtofferrol kruipt”, zegden sommigen. “Een aangrijpend emotionele en kwetsbare speech”, meenden anderen. De waarheid ligt in het oog van de toeschouwer. Maar wat is het verschil tussen kwetsbaarheid en slachtofferschap? Wanneer stel je je kwetsbaar op en win je het respect van anderen? En wanneer word je gezien als een toneelspeler die uit is op aandacht?

De verschillen zijn vaak miniem, maar in de perceptie maken ze een wereld van verschil. Uit onderzoek blijkt dat in conflictsituaties of wanneer je een fout maakte, kwetsbaarheid een veel verstandiger keuze is dan slachtofferschap. Niemand geeft van zichzelf toe in een slachtofferrol te kruipen, maar de verrassende waarheid is dat de meesten onder ons het voortdurend doen, zonder het zelf te beseffen. Kwetsbaarheid gaat over verantwoordelijkheid nemen voor je eigen aandeel in het probleem. Slachtofferschap is daarentegen een manier om onze pijn en woede uit te drukken, in een wankele poging een vals gevoel van controle te krijgen op een situatie die eigenlijk niet te controleren valt.

Kwetsbaarheid vergt dus moed, want het veronderstelt dat je eerst en vooral in de spiegel kijkt en de bittere waarheid onder ogen ziet. Weinigen hebben de moed zich kwetsbaar op te stellen, uit angst als zwak of als een aandachtszoeker te worden weggezet. Die angst is onterecht. Uit onderzoek blijkt dat we net meer respect krijgen voor mensen die zich kwetsbaar opstellen. Maar kwetsbaarheid vergt ook een grondige voorbereiding, want anders riskeer je dat je goed bedoelde kwetsbaarheid geïnterpreteerd wordt als slachtofferschap. Volgens de wereldexpert Brené Brown veronderstelt authentieke kwetsbaarheid dat je aandacht besteedt aan een aantal fundamentele basisprincipes.

Ten eerste: maak je intenties glashelder. Start vanuit de oplossing die je voor ogen hebt, veeleer dan vanuit de problemen waar jij mee zit. Met oplossingsgerichtheid toon je empathie, terwijl je met een focus op je eigen problemen de ander belast met een vraag naar empathie. De tweede gouden regel is: verwerk voor je uitwerkt. Gooi jezelf niet voor de leeuwen vooraleer je je wonden gelikt hebt en je de situatie verwerkt hebt. Anders riskeer je alsnog als wrokkig of als een aandachtszoeker te worden bestempeld.

Het is ook een goed idee niet meteen naar de arena te trekken, maar je eerst en vooral kwetsbaar op te stellen tegenover een kleine groep van mensen die je ‘harde liefde’ durven te geven. Dat zijn de mensen die altijd aan je zijde staan, ook al heb je het goed verprutst, maar die tegelijk kritisch durven te zijn en je een spiegel voorhouden. Hoop ook niet op de goedkeuring van anderen. Vraag hun niet jouw spelregels te volgen in je keuze je kwetsbaar op te stellen. Geef jezelf goedkeuring en eis niet de goedkeuring van anderen, maar respecteer tegelijk ook de grenzen die de ander stelt.

Kwetsbaarheid is natuurlijk tweerichtingsverkeer. Zelfs wanneer je je houdt aan alle gouden regels en je intenties oprecht zijn, bestaat nog steeds de kans dat mensen je niet geloven of je goede intenties in twijfel trekken. Stel je in dat geval empathisch en vergevingsgezind op. Allicht staan zij nog minder ver in hun verwerking dan jij. Jouw kwetsbaarheid kan hen inspireren om dezelfde moed aan de dag te leggen. Want kwetsbaarheid begint met moed. De moed om er te zijn en jezelf te laten zien.