Als het armageddon komt, is het voor de superrijken verleidelijk een ontsnappingsroute te hebben. Maar dat maakt de problemen waaraan ze willen ontsnappen alleen maar erger.
Een paar jaar geleden werd Douglas Rushkoff, een hoogleraar in media en digitale economie in New York, gevraagd een toespraak te houden in een chic resort in een afgelegen Amerikaanse woestijn. Rushkoff veronderstelde dat hij op een conferentie zou spreken met investeringsbankiers over een boek dat hij had geschreven over het internet. Maar toen hij op de locatie aankwam, stond hij voor een half dozijn ultrarijke tech- en hedgefondskopstukken.
De mannen waren verscheurd over een keuze: Nieuw-Zeeland of Alaska? Ze vreesden dat de wereld afstevende op een soort “milieu-instorting, sociale onrust, nucleaire explosie, zonnestorm, onstuitbaar virus of kwaadaardige computerhack die alles neerhaalt”, aldus Rushkoff. Ze wilden weten welke regio het veiligst zou zijn om zich terug te trekken. Ze zochten antwoorden bij Rushkoff, omdat hij Present Shock had geschreven, een boek over de toekomst van de technologie.
Zijn verhaal toont de mate waarin het serieuze geld piekert over een dreigende ramp. De afgelopen decennia bereiden ook steeds meer particulieren zich voor op rampen. Een reeks gebeurtenissen, van 9/11 en de orkaan Katrina tot de toenemende spanningen tussen Noord-Korea en het Westen, tot de verspreiding van complottheorieën, hebben de angst voor een maatschappelijke ineenstorting aangewakkerd.
De inval van Rusland in Oekraïne heeft ook de dreiging van een kernoorlog weer aangescherpt. Vorige week publiceerde de Franse verzekeringsgroep Axa een onderzoek waaruit blijkt dat vier op de vijf mensen in westerse landen zich kwetsbaarder voelen dan vijf jaar geleden.
Uit die enquête blijkt ook een scherpe daling van het aantal mensen dat vertrouwen heeft in het vermogen van beleidsmakers of wetenschappers om zulke bedreigingen aan te pakken. Dat heeft superrijken ertoe aangezet hun toevlucht te zoeken in luxebunkers, superjachten of beide.
Menselijk instinct
De tweede reden waarom Rushkoffs verhaal intrigerend is, is dat de drang om het bunkerleven te organiseren de problemen kan verergeren. Hoe meer de superrijken denken dat ze aan het armageddon kunnen ontsnappen, hoe minder ze misschien de wanhoop zullen voelen om het te voorkomen, betoogt Rushkoff in zijn nieuwe boek Survival of the Richest.
Sommige superrijken zeggen dat die kritiek oneerlijk is. De impuls om jezelf en je geliefden te beschermen tegen bedreiging is een universeel menselijk instinct. Veel van ‘s werelds rijkste mensen denken dat ze bedreigingen proberen tegen te gaan. Zo steekt Bill Gates miljarden in gezondheidszorg en de strijd tegen de klimaatverandering.
Maar geen enkele miljardair kan de catastrofale risico’s van de klimaatverandering, een pandemie of een oorlog alleen oplossen. We hebben samenwerking tussen de publieke en de private sector nodig. Laten we hopen dat de aanzwellende angst ons ertoe zal aanzetten naar oplossingen te zoeken. Zo niet ziet de toekomst er eng uit – zelfs vanuit een bunker.
