Waarom Danone meer winst moet maken

Emmanuel Faber, de topman van Danone, moest opstappen omdat activistische investeerders meer rendement eisen. Faber had van duurzaamheid en sociale verantwoordelijkheid het stokpaardje van de Franse voedingsmultinational gemaakt. Maar dat is het probleem niet bij Danone. Wel dat de groep achteroploopt op zijn concurrenten.

Het kan verkeren. Tijdens de algemene aandeelhoudersvergadering van 26 juni 2020 kon Emmanuel Faber zijn vreugde nauwelijks de baas. Een stalinistische meerderheid van 99 procent van de aandeelhouders keurde de omvorming van het beursgenoteerde Danone naar een e ntreprise à mission goed. De toenmalige CEO en voorzitter dankte zijn aandeelhouders met de woorden: “We hebben Milton Friedman van zijn sokkel gehaald.” Die Amerikaanse econoom staat symbool voor alles wat links verkettert als neoliberaal. Hij zweerde bij de alleenzaligmakende werking van de vrije markt. Emmanuel Faber refereerde aan een uitspraak van Friedman uit 1970: “De sociale verantwoordelijkheid van bedrijven is winst maken.” Als een CEO investeert in sociale doelen, kan dat goed zijn voor zijn imago, maar de financiële prestaties primeren. Zo niet keert dat sociaal engagement als een boemerang terug. Op zondagavond 28 februari viel niet Friedman maar Emmanuel Faber van zijn sokkel. Na een urenlange Zoom-vergadering zette de raad van bestuur hem af als CEO. De verwoede bergbeklimmer en matige vleeseter wilde zijn eer nog redden en voorzitter blijven. Maar midden maart verloor hij ook die post. Twee activistische aandeelhouders, Bluebell Capital Partners en Artisan Partners, schopten toen al maanden keet.

Meneer Duurzaamheid

Bluebell Capital Partners en Artisan Partners zweren op hun communiezieltje dat ze niets tegen het uitgesproken duurzaamheidsbeleid van Danone hebben. Integendeel: ook Danones grote concurrenten Nestlé en Unilever voeren een consistent duurzaamheidsbeleid. Maar Danone loopt operationeel achterop. Het aandeel van Danone werd zwaar uit het wiel gereden door Nestlé en Unilever ( zie grafiek).

Danone was al decennia met duurzaamheid bezig, ook onder de vorige ankeraandeelhouders, de familie Riboud. Onder Emmanuel Faber, die in 1997 bij Danone aan boord kwam en in 2014 CEO werd, ging dat crescendo. “Eén planeet, één gezondheid”, luidde de leuze vanaf 2017. “Zo veel mogelijk mensen gezond maken via voeding”, was het doel. Het hele merkenpallet van de eigenaar van onder meer Actimel, Alpro, Evian en Nutricia past in die strategie.

In 2019 volgde de wet van de Franse president Emmanuel Macron over de entreprise à mission of de onderneming met een missie: bedrijven moesten niet enkel winst maken, maar ook aandacht hebben voor sociale en milieuaspecten. Emmanuel Faber was een van de grote pleitbezorgers ervan. Hij was toen al uitgegroeid tot de Meneer Duurzaamheid van het Franse bedrijfsleven.

Danone werd als bekroning als eerste beursgenoteerde bedrijf een entreprise à mission. Daarvoor werden de statuten van de vennootschap herschreven. Het jongste jaarverslag staat bol van de nobele doelen. Met een “inclusief beleid” wil Danone “de meest kwetsbaren in het bedrijf vooruithelpen”. Of: “Elke werknemer wereldwijd heeft een impact in het bedrijf.” Vorig jaar investeerde Danone 2 miljard euro in duurzaamheid, onder meer in waterzuivering en het verkleinen van de verpakkingsberg van 1,5 miljoen ton. Danone wil ook investeren in biodiversiteit en regeneratieve (onder meer biologische) landbouw.

Mooie merken

Melk is de belangrijkste grondstof van Danone. Hoe duurzaam zijn de relaties met de Vlaamse melkveehouders? In Rotselaar staat de grootste yoghurtfabriek van de voedingsmultinational. Zeven dagen per week, de klok rond, lopen er flesjes Actimel voor de Europese markt van de band. De melk komt van negentig melkveehouders uit de provincies Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant. “De melk komt niet van over de Schelde”, benadrukt Johan Hillen, de voorzitter van de vereniging van melkveehouders Beste Melk. “Het blijft heel lokaal.”

Dat schrijft Danone ook in zijn jaarverslag. Het bedrijf kocht vorig jaar voor ruim 3 miljard euro melk bij meer dan 50.000 landbouwers wereldwijd, goed voor 5 miljard liter. Danone waarborgt de melkveehouders een bescherming tegen te volatiele prijzen. “We mogen niet klagen”, zegt Johan Hillen, die 160 melkkoeien houdt in het Limburgse Helchteren en voorzitter is van Boerenbond Limburg. “In België heb je acht grote ophalers van melk. Danone betaalt boven het marktgemiddelde.”

Danone vergoedt de helft van het volume tegen een vaste prijs, die rekening houdt met de gemiddelde prijs van de voorbije vijf jaar en met de schommeling van de voederprijzen. Als die stijgen, gaat ook de melkprijs omhoog. “De betaalde prijs houdt ook almaar meer rekening met duurzaamheid”, weet Johan Hillen. “Als we de uitstoot van broeikasgassen door de koeien verminderen, krijgen we premies. Ook voor dierenwelzijn zijn er premies.” Jaarlijkse audits controleren de naleving van de normen. Het leidt soms tot discussies, als door een teleurstellende audit de melkprijzen dalen.

In de fabriek in Rotselaar investeerde het Franse moederbedrijf de voorbije vijf jaar 70 miljoen euro. Onlangs startte ook een productielijn voor plantaardige Actimel, op basis van havermout en amandel. De verkoop van yoghurt op basis van melk daalt al jaren ( zie grafiek). In België verliest Danone continu marktaandeel, al blijft het groot. Volgens cijfers van NielsenIQ, dat de winkelverkoop meet, had Danone vorig jaar een marktaandeel van ruim 42 procent.

Volgens de activistische fondsen Bluebell Capital Partners en Artisan Partners investeerde de opgestapte Emmanuel Faber te weinig in de ondersteuning van zijn merken. Met meer promoties en kortingen zou Danone zijn marktaandeel opkrikken. Danone doet te weinig met de heel mooie merken die het in portefeuille heeft, vindt Artisan Partners.

Alpro is de groeimotor

In 2020 ging enkel de divisie zuivel bij Danone erop vooruit. De omzet uit plantaardige zuivel, in België vooral bekend onder de merknaam Alpro, groeide zelfs met 15 procent, naar 2,2 miljard euro. Emmanuel Faber hoopte op een omzet van 5 miljard euro in 2025. Alpro, dat in 2017 door Danone werd ingelijfd, was initieel een Belgisch bedrijf, een dochter van Vandemoortele. België blijft een essentiële rol spelen in de groep. Het wereldwijde onderzoek- en ontwikkelingscentrum voor plantaardige zuivel staat in Wevelgem. Daar heeft de Europese marktleider ook zijn grootste fabriek. De cijfers blijven stijgen. In 2012 haalde de vennootschap CVA Alpro 250 miljoen euro omzet met 503 werknemers. In 2019, de laatst neergelegde balans, was de omzet gestegen naar 545 miljoen euro en het personeelsbestand naar 959 werknemers.

Ook in Wevelgem wordt in duurzaamheid geïnvesteerd: de volgende vijf jaar 30 miljoen euro. De grondstoffen soja en noten worden duurzaam geteeld, de verpakking volledig gerecycleerd. Het waterverbruik zou met de helft moeten dalen dankzij een nieuwe waterzuiveringsinstallatie, de grootste van Vlaanderen.

Duurzaam water

De verkoop van minerale waters is de derde pijler van Danone. Die werd vorig jaar het zwaarst getroffen: de omzet daalde met 17 procent door de weggevallen verkoop in de horeca, buitenshuis en in de luchtvaart.

Ook mineraal water past in de gezondheidsstrategie van het concern. Danone verkoopt 70 procent van zijn volumes in groeilanden als lokale merken, waar water van de kraan niet altijd drinkbaar is. Maar gebotteld water is misschien goed voor mensen, maar niet voor de planeet. Dat heeft te maken met het transport en de plastic verpakking. Evian bijvoorbeeld wordt gebotteld in de Franse Alpen en onder meer verkocht als een internationaal premiummerk in China. De Belgische marktleider Spadel, bekend van het merk Spa, verkoopt zijn minerale waters in een straal van maximaal 500 kilometer rond de bron.