Volkswagen gaat in het rood

Operationeel blijft Volkswagen het goed doen. Maar door het dieselschandaal boekt het autoconcern een nettoverlies van 1,67 miljard euro in het derde kwartaal.

Op 20 september moest Volkswagen, het grootste autoconcern van Europa, opbiechten dat het in zijn dieselwagens sjoemelsoftware had geïnstalleerd, die de uitstootnormen vervalste. 11 miljoen wagens worden teruggeroepen. Toch is van een ineenstorting door Dieselgate geen sprake. De resultaten over de eerste negen maanden van 2015 zijn zelfs heel behoorlijk.

De volumeverkoop ging in het derde kwartaal achteruit met 3,4 procent, maar de omzet steeg en het bedrijfsresultaat daalde lichtjes, met 0,7 procent. Dat kwam door de betere verkoop van duurdere wagens en door besparingen. Daarnaast speelde ook het gunstige effect van wisselkoersverschillen.

West-Europa bloeit weer

Volkswagen verkocht de voorbije negen maanden bijna 7 miljoen personenwagens en ruim 450.000 vrachtwagens. In West-Europa (+6,3%) en Noord-Amerika (+5,8%) ging de verkoop vooruit. Zelfs in de Verenigde Staten, waar het dieselschandaal losbarstte, bleef de verkoop stijgen. In Europa verkocht de groep goed in Duitsland (867.488 wagens, of een groei met 5,4%). Ook de zuiderse eurolanden laten de eurocrisis steeds meer achter zich, want in Italië en Spanje groeide Volkswagen met dubbele procentcijfers.

Het concern heeft wel last van de afkoeling van de economie in de groeilanden. In Midden- en Oost-Europa daalde de verkoop met een tiende. Rusland kreeg een klap van maar liefst 36 procent (volumeverkoop van 120.346 wagens). In Zuid-Amerika boerde de groep met een kwart achteruit. Op de grootste markt, Brazilië, daalde de verkoop zelfs met 31 procent (volumeverkoop van 281.063 wagens). Ook in Azië was er een krimp, met 4,2 procent.

China is de belangrijkste markt voor de groep, goed voor een volumeverkoop van maar liefst 2,57 miljoen wagens (-5,2%). De winst uit dat land bleef stabiel in vergelijking met vorig jaar, op 3,8 miljard euro. In China heeft Volkswagen een joint venture met First Automotive Works (FAW). Die bestaat nu al 24 jaar en de samenwerking werd vorig jaar nog eens voor een kwarteeuw verlengd. Volkswagen heeft dus wel last van de Chinese groeivertraging, maar het kan de gevolgen behoorlijk onder controle houden.

Uitzonderlijke kosten

Op de beurs bleef het aandeel vandaag op winst, ondanks het eerste kwartaalverlies in vijftien jaar. Toch hangen er enorm veel onzekerheden boven het concern. De groep houdt vast aan de vooruitzichten voor 2015 die ze in augustus bekendmaakte tijdens de voorstelling van de halfjaarresultaten. De volumeverkoop zou stabiel blijven, de omzet zou groeien met 4 procent en de bedrijfswinstmarge zou 5,5 à 6,5 procent bedragen. Eind september had ze nog 38 miljard euro aan liquide middelen en geldbeleggingen. Dat was beduidend meer dan de 30 miljard euro eind september 2014.

Maar dat percentage voor de bedrijfswinstmarge geldt voor het courante bedrijfsresultaat, zonder uitzonderlijke elementen dus. Dieselgate is zo’n uitzonderlijk element. Volkswagen heeft daarvoor 6,685 miljard euro aan uitzonderlijke kosten geboekt. Door die kostenpost boekte het concern toch een nettoverlies van 1,67 miljard euro in het derde kwartaal. Van de 11 miljoen met verdachte software rijden er 8,5 miljoen in de Europese Unie. De uitzonderlijke kosten houden enkel verband met de terugroepactie, die start in 2016, om de sjoemelsoftware uit de wagens te verwijderen.

Over de kostprijs van eventuele rechtszaken heeft Volkswagen nog geen schatting klaar. “Het kan zware financiële schade berokkenen”, klinkt het vaag. En nog: het zou kunnen dat de onderneming door Dieselgate voor een beperkte periode geen beroep kan doen op financiering van de kapitaalmarkten, deels doordat de kredietbeoordelaars Standard & Poor’s en Moody’s de kredietwaardigheid van het autoconcern hebben verlaagd.

Lawine aan rechtszaken

Rechtszaken zijn er bij de vleet. Van klanten die vinden dat ze werden belazerd, en die al dan niet een gezamenlijke strafklacht hebben ingediend. Van overheden, in de Verenigde Staten, maar ook in andere landen. Van beleggers die hopen geld kwijt zijn door de koersval en die zich bedrogen voelen, omdat Volkswagen te laat zou hebben gecommuniceerd over het schandaal. Alleen over die laatste aantijging is het concern duidelijk: het vindt dat het correct en tijdig heeft gecommuniceerd naar de beleggers.

Volkswagen heeft zelf ook een strafklacht over Dieselgate ingediend bij de rechter van Braunschweig. Het Amerikaanse advocatenkantoor Jones Day voert een extern en onafhankelijk onderzoek naar eventuele onregelmatigheden in het concern. Daarvoor werd binnen de raad van bestuur een speciale commissie opgericht.

Een teken aan de wand is de forse daling van de investeringen in vernieuwing en uitbreiding. Dat bedrag daalde met maar liefst 85 procent in het derde kwartaal, het bedraagt nog maar 600 miljoen euro. Volkswagen liet weten dat het 1 miljard euro extra per jaar gaat besparen boven op de al aangekondigde 10 miljard euro besparingen tot 2018. Ook de revisor spreekt zich liever niet uit over de balanscijfers vanwege de onzekerheid over de rechtszaken door het dieselschandaal.