Voka heeft voorstel om tekort in kinderopvang op te lossen: fiscaal gunstige financiering door bedrijven

In de Vlaamse regering lopen de spanningen op over de financiering van de kinderopvang. De werkgeversorganisatie Voka stelt daarom opnieuw voor dat ondernemingen mee kunnen investeren in een uitbreiding van de opvang in het bestaande netwerk van kinderdagverblijven. En dat via een fiscaal aantrekkelijk systeem.

330 miljoen euro extra per jaar. Dat bedrag wil Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (cd&v) naar de kinderopvang laten gaan. Ook wil ze dat de norm van één begeleider per negen kinderen omlaag gaat: één begeleider per acht kinderen, en één begeleider per vijf baby’s. De Vlaamse regering buigt zich dezer dagen over de begroting en de christendemocraten hebben al duidelijk gemaakt dat die eisen moeten worden ingewilligd. Anders kan minister-president Jan Jambon volgende maandag in het Vlaams Parlement geen Septemberverklaring afleggen. Daarmee zou het scenario van 2022 zich herhalen, toen de Septemberverklaring werd uitgesteld omdat de cd&v het been stijf hield in een ander dossier: de indexering van de kinderbijslag.

Bedrijven moeten hun medewerkers duidelijk maken dat ze kunnen kiezen voor een kleinere salariswagen en het vrijgekomen deel van het extralegale loonpakket kunnen gebruiken voor kinderopvang’
DAAN AEYELS, VOKA-STUDIEDIENST

Dit dossier is fundamenteler. In heel Vlaanderen is er een tekort aan opvangplaatsen en kinderbegeleiders, en dat probleem sleept de Vlaamse regering al een hele tijd met zich mee. Extra pijnlijk is dat het niet op zichzelf staat. De Vlaamse regering streeft naar een werkzaamheidsgraad van 80 procent (nu 76%). Onderzoek leert dat mensen die nu noodgedwongen thuisblijven om voor kleine kinderen te zorgen, makkelijker de stap kunnen zetten naar de arbeidsmarkt als er voldoende plaatsen in de kinderopvang zijn. Onderzoek van het Vlaams Interuniversitair Onderzoeksnetwerk Arbeidsmarktrapportering (Viona) leert dat van de vrouwen die vandaag al gebruikmaken van formele kinderopvang, 43,9 procent zal beginnen te werken of meer uren zal werken, mocht er meer opvang beschikbaar zijn. Voor de vrouwen die nog geen gebruikmaken van kinderopvang ligt het cijfer nog hoger: één op de drie zou meer werken, één op de vijf zou starten met werken. In 2022 beschikten 15.238 medewerkers in bedrijven niet over kwalitatieve opvang voor hun kinderen.

Eigen kinderopvang

Naar aanleiding van de discussie in de Vlaamse regering pleitte Open Vld-voorzitter Tom Ongena ervoor samen met de privésector naar een oplossing te zoeken. Hij denkt aan een fiscale stimulans voor bedrijven die hun werknemers kinderopvang aanbieden.

Dat is niet nieuw. De Vlaamse werkgeversorganisatie Voka schreef een aantal maanden geleden een voorstel uit waardoor bedrijven kunnen meehelpen om het aanbod aan kinderopvang uit te breiden.

“Het aanbod kan worden verbreed door fiscaal gunstige financiering door de bedrijven”, legt Daan Aeyels van de Voka-studiedienst uit. “Nu al kunnen bedrijven zelf kinderopvang organiseren. Er geldt een fiscaal voordeel van zo’n 9.000 euro per plaats per jaar. Kinderopvang kan een onderdeel zijn van een cafetariaplan. Ik heb begrepen dat Vlaams minister van Binnenlands Beleid Bart Somers (Open Vld) bereid is dat bedrag nog op te trekken. Waarom niet?”

Alleen stelt zich een probleem: kinderopvang op bedrijfsterreinen of in kantoren is geen groot succes. De organisatie daarvan vraagt een grote investering van de bedrijven. “Om zo’n initiatief met kans op succes op te zetten, heb je minstens veertien kinderen nodig. Dan spreken we al van een bedrijf met meer dan 100 werknemers”, legt Daan Aeyels uit. “Het is dus niets voor een kmo of voor een bakker met vijf personeelsleden.”

Ten slotte is kinderopvang niet de corebusiness van bedrijven. Zij die het toch doen, zijn meestal heel grote ondernemingen die er enige ervaring in hebben en die de vraag naar kinderopvang ook gemakkelijk in kaart kunnen brengen. De trend naar telewerk en de combinatie met (opleidings)verlof doet de interesse van de grote bedrijven echter afkalven. Bovendien kunnen heel wat ondernemingen die inspanningen niet leveren omdat er onvoldoende vraag naar kinderopvang is in de eigen onderneming.

Investeren in bestaande faciliteiten

Voka pleit daarom voor een nieuw, zogenoemd decentraal model. Een bedrijf kan dan per jaar investeren in een of meer plaatsen in het netwerk van erkende kinderdagverblijven. De bedrijven kunnen die kosten fiscaal inbrengen, zoals dat al kan voor investeringen in een centrale bedrijfsopvang.

Aeyels: “Die extra plaatsen gaan niet in concurrentie met het bestaande aanbod. Door het te organiseren per plaats en per jaar, kunnen ook kleine bedrijven meedoen. De samenwerking met erkende aanbieders maakt dat de kwaliteit gegarandeerd is. Voorts zouden medewerkers met een hoger belastbaar beroepsinkomen niet langer aangewezen zijn op inkomensgerelateerde kinderopvang, waar ze meer betalen dan iemand met een lager loon. Dankzij de door hun werkgever gefinancierde plaatsen betalen ze minder, als onderdeel van een cafetariaplan of als extralegaal voordeel. Wel is hier nog wat bewustwording nodig bij de bedrijven zelf. Zij moeten hun medewerkers duidelijk maken dat ze bijvoorbeeld kunnen kiezen voor een kleinere salariswagen en het vrijgekomen deel van het extralegale loonpakket kunnen gebruiken voor kinderopvang.” Volgens Aeyels is nu al duidelijk dat bedrijven die kiezen voor een formule van centrale kinderopvang een streepje voor hebben om talent aan te trekken. Met de decentrale aanpak zal dat niet anders zijn.

Zo’n fiscaal voordelig systeem is natuurlijk minder goed nieuws voor de overheid, die inkomsten misloopt. Dat zal nog meer het geval zijn als de fiscale aftrek van kinderopvang voor bedrijven wordt opgetrokken van 100 naar 120 procent, een idee dat bij Vlaamse politici de ronde doet. Daan Aeyels verdedigt het voorstel: “De overheid krijgt hier ook een return, aangezien meer mensen aan het werk zullen gaan. De opbrengst, doordat meer mensen een baan hebben, zal hoger zijn dan de kosten van de langere belastinginkomsten.”