Vlaanderen wordt steeds ondernemender

In Vlaanderen zit het aantal starters al voor het zoveelste jaar op rij stevig in de lift. In Brussel of Wallonië liep het aantal beginnende ondernemers de voorbije twaalf maanden lichtjes terug.

Met ruim 110.000 waren ze, de nieuwe starters in ons land tussen juli 2018 en juni 2019. Goed voor een stijging van 7 procent in vergelijking met het jaar daarvoor. Ruim de helft van die nieuwe starters zijn eenmanszaken, en minstens even opvallend: de stevige toename van het aantal nieuwe bedrijven in ons land mag volledig op het conto van Vlaanderen worden geschreven. Terwijl er in Vlaanderen 13 procent meer ondernemingen werden opgestart dan het jaar daarvoor, bleven Brussel en Wallonië ter plaatse trappelen.

Een deel van de verklaring voor de opvallende toename van het aantal starters zit wellicht in de afschaffing van de vestigingswet in Vlaanderen. Nadat de vereiste beroepsbekwaamheden op 1 januari 2018 al voor het grootste aantal gereglementeerde beroepen – onder meer kapper, slager en bakker – waren afgeschaft, volgde begin dit jaar ook de schrapping voor elf bouwberoepen. In Wallonië en Brussel blijft die vestigingswet voorlopig wel gewoon bestaan. “Al zijn er wel indicaties dat men ook in Brussel en aan de overkant van de taalgrens nadenkt over een afschaffing”, stelt Danielle Joris, businessanalist bij Trends Business Information. “Ik denk dat we de impact van die afschaffing in Vlaanderen niet mogen onderschatten. Het zorgt voor een dynamiek bij mensen die willen ondernemen.”

De angst dat daarmee in bepaalde sectoren ook een soort kwaliteitsdrempel zou wegvallen, lijkt haar grotendeels onterecht. “Kwaliteit komt altijd bovendrijven, iemand die echt gemotiveerd is om te ondernemen, mag niet worden afgeremd door de wetgeving. Daarom zou het geen slechte zaak zijn mochten ook Brussel en Wallonië zich daarover beraden.”

Kennisoverdracht en expertise

In Vlaanderen springen enkele belangrijke sectoren er bovenuit: onder meer de bouwsector – waar het aantal starters vorig jaar liefst 41 procent hoger lag dan het jaar voordien – maar vooral de sector ‘overige diensten’. Goed voor 55 procent meer starters, of een aangroei van net geen 6000 ondernemingen. Onder de noemer ‘overige diensten’ vallen vooral diensten-, advies- en consultancybedrijven die in de meest uiteenlopende sectoren actief kunnen zijn. Van IT-dienstverlening over de media en fotografie tot fiscale adviesbureaus. “Niet zelden gaat het om mensen die wel in dienst werken van een organisatie, maar die bijvoorbeeld om weloverwogen redenen een eigen vennootschap oprichten”, geeft Joris aan. “Tegelijk zien steeds meer mensen in een aantal sectoren, bijvoorbeeld de IT, genoeg marktpotentieel om het zelfstandig te proberen. Daarin speelt de vestigingswet dus helemaal geen rol, het gaat haast altijd om jobs waarin kennisoverdracht en expertise een doorslaggevende rol spelen. Los van de bouwsector en die heel brede waaier aan advies- en consultancybedrijven zie ik in Vlaanderen ook een pak meer echte start-ups ontstaan in meer technologisch georiënteerde sectoren.”

Een derde opvallende stijger – met 35 procent nieuwe starters – zijn de ondernemingen die zich op afvalverwerking, afvalwaterbeheer en sanering toeleggen. Dat gaat van de verwerking van bijvoorbeeld gevaarlijk asbestafval over het bouwrijp maken van terreinen tot allerlei activiteiten die op waterzuivering mikken. De verklaring daarvoor is wellicht dubbel: enerzijds is het algemene milieubewustzijn de voorbije jaren stevig de hoogte ingegaan, anderzijds is ook de wetgeving voor bedrijven en particulieren op dat gebied een heel stuk strenger geworden.

Ondernemen is sexy

Christine Mattheeuws, de voorzitter van de zelfstandigenorganisatie NSZ, verwijst voor de opvallende stijging van het aantal Vlaamse starters nog naar een andere trend. “We merken al enkele jaren dat er in ondernemerschap een nieuwe wind waait in ons land. Bij almaar meer jongeren is het ondernemerschap opnieuw heel sexy geworden. Zeker in vergelijking met enkele decennia terug, toen jongeren vooral voor zekerheid opteerden. Net ook omdat die stijgende trend al flink wat jaren doorzet, moeten we de positieve impact van de afschaffing van de vestigingswet daarop niet overdrijven. Het aantal starters zit in Vlaanderen al jaren in de lift.”

Die positieve trend is volgens Mattheeuws in de eerste plaats te danken aan de sterke economische conjunctuur. Tegelijk wijst ze op de positieve impact van een aantal noodzakelijke ingrepen die de regering de jongste jaren heeft doorgevoerd. “Ik denk aan de verlaging van de loonkosten, maar ook aan de goedkopere eerste aanwervingen of de verlaging van de vennootschapsbelasting. Daarenboven werpen ook de inspanningen ter ondersteuning en promotie van het ondernemerschap in Vlaanderen duidelijk vruchten af.”

Veel meer mensen kiezen er bewust voor hun expertise als zelfstandige aan te bieden aan verschillende afnemers. “Jongeren, maar net zo goed wat oudere werknemers. Soms omdat ze door hun leeftijd niet meer aan de bak komen als werknemer, maar ook steeds vaker uit vrije wil. Laat ons ook de belangrijke faciliterende rol van de technologie niet vergeten: het is anno 2019 veel gemakkelijker geworden potentiële klanten te bereiken. Voor je het weet, ben je met een simpele website ook aan het exporteren. Om al die redenen zie ik het aantal nieuwe starters in Vlaanderen ook de komende jaren zeker niet afnemen.”

Consolidatie

Wallonië en Brussel deden het het voorbije jaar minder goed. In Wallonië viel het aantal starters met 1 procent terug, in Brussel werden 2 procent minder nieuwe ondernemingen geregistreerd. Ook in die twee regio’s zorgden de consultancy- en adviesbedrijven voor de zeldzame positieve noot.

Ook in de financiële activiteiten en verzekeringen is er sprake van een algemene terugval, al is de kaakslag op dat gebied vooral in Wallonië een stuk dramatischer dan in de andere regio’s. De grote boosdoener is de consolidatiegolf in de sector en de sluiting van het aantal bankkantoren. Daardoor gaven almaar meer zelfstandige agenten en makelaars er de voorbije jaren de brui aan, en die trend zette dus ook vorig jaar onverminderd door.