Véronique Willems (SMEunited): ‘De bezorgdheden van kleine bedrijven zijn overal dezelfde’

De komende vijf jaar is Véronique Willems secretaris-generaal van SMEunited. De Europese kmo-organisatie blijft vaak onder de radar, maar verricht lobbywerk voor het Europese kmo-weefsel. Ze pleit voor een beheersbare belastingdruk, een stabiele cashpositie en faire regels voor kmo’s in de platformeconomie.

Als de Europese Commissie in de clinch gaat met bedrijven, gaat het vaak om techgiganten als Google en Apple. Stelt Brussel scherpe klimaatdoelstellingen voorop, dan laten vooral multinationals zich horen en zetten ze druk. Spelen kmo’s in Europa dan een ondergeschikte rol? Zeker niet. Het gemiddelde aantal werknemers per onderneming in de Europese Unie bedraagt iets meer dan vier. 93 procent van de bedrijven heeft minder dan tien werknemers. Niet enkel de Benelux is een kmo-regio. “Het lijkt moeilijker voor kmo’s om bepaalde Europese dossiers in de goede richting te krijgen, maar dat is vooral perceptie.” Aan het woord is Véronique Willems. De Vlaamse is aan een tweede termijn van vijf jaar begonnen als secretaris-generaal van SMEunited, de Europese kmo-organisatie. Wat de Vlaamse kmo-organisatie Unizo doet op Belgisch niveau met het Franstalige UCM, doet SMEunited op Europees niveau: belangenbehartiging en lobbywerk bij de Europese instellingen.

“Wij lichten onze ledenorganisaties in over initiatieven op Europees niveau die een impact kunnen hebben op kmo’s”, zegt Willems. “We gaan na wat de gevolgen van een bepaalde richtlijn voor de bedrijven zijn, en we slaan de Europese beleidsmakers daarmee om de oren. Het klopt dat grote bedrijven soms meer middelen hebben om dossiers op te volgen of druk te zetten. Maar naar ons wordt wel degelijk geluisterd. Ik was vorig jaar blij dat een Europees Parlementslid het woord SME-washing in de mond nam. Wij zijn zichtbaarder geworden en meer en meer beleidsmakers zeggen publiekelijk dat ze meer voor kmo’s willen doen, dat ze bij het nemen van beslissingen nadenken over de impact ervan op een klein bedrijf. Nu nog de daad bij het woord voegen.”

Laattijdige betalingen

Volgens Willems is dat meer dan het naar de mond praten van de kleine ondernemingen. Ze diept een aantal Europese dossiers op waarin rekening wordt gehouden met de gevoeligheden van SMEunited, zoals de Europese richtlijn die zegt dat de overheden van EU-landen geleverde zaken en diensten binnen dertig dagen moeten betalen. “Het laattijdig betalen van facturen door de overheden is sinds lange tijd een bron van ergernis”, weet Willems. “Voor kmo’s is dat vaak een extra risico, zeker als ze grotendeels voor overheden werken en soms een moeilijke cashpositie hebben. Wij hebben efficiënt gelobbyd en bovendien geëist dat die termijnen ook zouden gelden voor laattijdige betalingen tussen bedrijven. Het moet gedaan zijn dat grote ondernemingen kmo’s als een goedkope bank gebruiken. Er zijn nog steeds grote bedrijven die hun kmo-leveranciers lange betalingstermijnen opdringen, tot 120 dagen. We ijveren voor strengere Europese regels die ook nationaal de druk verhogen.”

Ook rond de afhandeling van de brexit en bij oneerlijke handelspraktijken liet SMEunited zich horen. “Handel is de Europese bevoegdheid bij uitstek. We merkten dat de Europese Commissie bij het afsluiten van handelsakkoorden niet altijd voldoende duidelijk communiceerde naar de kmo’s om hen op de hoogte te stellen van de kansen die eruit voortvloeien”, zegt Willems. “Fiscaliteit is een ander prioritair thema. De boodschap is op nationaal niveau niet verschillend van de Europese: de fiscale druk moet zo veel mogelijk worden beperkt en beheersbaar blijven. De nationale staten hebben wel nog de overhand en een belastingbeleid op Europees niveau moet unaniem worden goedgekeurd. Verder volgen we van nabij op dat de niet-financiële rapporteringsregels niet te gecompliceerd worden. Officieel geldt het principe op Europees niveau dat men eerst de belangen van de kleine bedrijven voor ogen heeft, maar op het terrein zie je niet altijd het verschil.”

SMEunited maakte al een paar keer de analyse van welke groepen aan het langste eind trekken wanneer bijvoorbeeld het Europees Parlement wetgevend werk afrondt. “We wegen daarbij het kmo-belang af tegenover dat van bijvoorbeeld de werknemers, de consumenten of het milieu”, legt Willems uit. “Wel, de kmo’s delven vaak het onderspit. Uiteraard zijn het milieu en het consumentenwelzijn heel belangrijk. Maar je moet daar toch een evenwicht vinden.”

Cruciaal voor energietransitie

Willems hoedt zich ervoor een te pessimistische boodschap te geven en de indruk te wekken dat SMEunited bij het lobbywerk achter de feiten aanloopt. Ze geeft het voorbeeld van de Europese energietransitie en het Fit for 55-pakket om de Europese Unie tegen 2030 klimaatneutraal te maken. “Veel kmo’s zijn voortrekkers in de energietransitie”, benadrukt ze. “Ten eerste zullen kmo’s hun rol spelen in de decentrale productie van energie. Ten tweede zal de kmo-bouwsector cruciaal zijn in de renovatiegolf van woningen. De laadpalen voor elektrische auto’s zullen ook door nichebedrijven worden geplaatst. En zo kan ik nog een tijd doorgaan. Alleen moet er wel een duidelijk wettelijk kader en een stabiel perspectief zijn. Niet alleen voor de bedrijven die de transitie ondersteunen, ook voor de kmo’s die willen en moeten vergroenen. Als de Europese Commissie blijft discussiëren over de doelstellingen, dan zitten de kmo’s gewoon vast. Bedrijven hebben een investeringshorizon nodig. Een klimaatwetgeving die wordt afgeklopt in 2025, om in te gaan in 2026, is niet doenbaar.”

Een andere klassieke uitdaging is de krapte op de arbeidsmarkt. Het verhaal gaat dat het voor kmo’s moeilijker is om de juiste werkkrachten te vinden. Multinationals en grote bedrijven hebben vaak een grotere naambekendheid en een sterkere employer branding of een sterker merk. Véronique Willems: “Zelfs in de zuidelijke EU-staten is dat een bezorgdheid. Dat is zelden gezien. Na de financiële crisis sprak men in die regio van een verloren generatie met jongeren die geen werk zouden vinden. Ik weet niet of kmo’s het zwaarder hebben dan grote bedrijven om mensen te vinden. Natuurlijk hebben grote bedrijven financieel en qua carrièremogelijkheden meer troeven. SMEunited wil de discussie wat breder trekken. Overal in Europa trekken nog altijd mensen van het platteland naar de steden, terwijl het tekort aan werkkrachten ook in de rurale regio’s acuut begint te worden. Natuurlijk is een thema als arbeidsmarktbeleid vooral een nationaal gegeven. Ook binnen SMEunited is het niet altijd eenvoudig om de neuzen in dezelfde richting te krijgen” (zie kader 66 kmo-organisaties verzoenen).

Geen derde statuut

Wel een prioriteit voor alle leden van de Europese kmo-organisatie is de rol en de positie van kmo’s en zelfstandigen in de digitale platformeconomie. Die groeit supersnel. In de Europese Unie werken meer dan 28 miljoen mensen via digitale platformen. Dat aantal wordt verwacht nog sterk te stijgen. De overgrote meerderheid van die mensen zijn echte zelfstandigen. Maar er wordt geschat dat ongeveer 5,5 miljoen mensen schijnzelfstandigen zijn. Welke houding neemt SMEunited daarin in? “Het uitgangspunt is dat de basisrechten van kmo’s en zelfstandigen in de platformeconomie moeten worden gevrijwaard”, aldus Véronique Willems. “Er is al een tijd veel te doen over een Europese richtlijn die duidelijk zou maken of platformwerkers, zoals koeriers van Deliveroo, zelfstandigen of werknemers moeten zijn. SMEunited had liever een niet-bindende aanbeveling dan een richtlijn. De Commissie koos toch voor het laatste. Ik waarschuw ervoor niet te snel alles Europees te willen regelen, want de sociale zekerheid is in elke lidstaat verschillend. Voor SMEunited is de nationale situatie belangrijk. Voorts moeten we vermijden dat er een derde statuut komt, tussen werknemers en zelfstandigen in. SMEunited is tegen schijnzelfstandigheid, maar maak de regels niet hopeloos ingewikkeld.”

Naast het sociaal statuut is er nog een uitdaging: het vrijwaren van de aanbieders van producten en diensten. “Steeds meer kmo’s en zelfstandigen gebruiken digitale platformen om afnemers te vinden voor hun diensten”, zegt Willems. “Maar een bedrijf dat bijvoorbeeld iets verkoopt via Amazon of Facebook moet toegang hebben tot de data van zijn klanten. Zo kan het een gepersonaliseerd aanbod doen. Dat is een basisrecht en net één van de sterktes van een kmo. In de praktijk zijn de techgiganten vaak een remmende factor en houden ze data voor zich. Als de Europese Commissie optreedt tegen de machtspositie van de techgiganten, dan vindt ze in ons een bondgenoot. Dan gaat het niet alleen over een Google. Als onlineplatformen, zoals booking.com, plots de commissies verhogen van 9 tot 15 procent voor wie zijn B&B via dat kanaal aanprijst, dan moet er worden opgetreden indien er sprake is van machtsmisbruik.”