VBO: ‘Bedrijven gaan in overlevingsmodus’
De kostentsunami van 35 miljard euro en meer hakt er stevig in, waarschuwt het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO). De concurrentiekracht van de Belgische bedrijven brokkelt af, de winstgevendheid kwijnt weg en de arbeidsmarkt staat op een kantelpunt. “De bedrijven gaan in overlevingsmodus, maar in de Wetstraat heerst een gevoel van business as usual“, zegt Pieter Timmermans, gedelegeerd bestuurder van het VBO.
Het is lang geleden dat het VBO in zijn conjunctuurverwachting zo pessimistisch uit de hoek kwam. “We hebben vorig jaar geregeld gewaarschuwd dat de projecties van de Nationale Bank of het Planbureau te optimistisch zijn. We borduren verder op het sombere verhaal dat onze leden ons vertellen. We verwachten dit jaar een recessie waarbij het bbp (bruto binnenlands product, nvdr) met 0,5 tot 1 procent kan krimpen. De tanende competitiviteit wordt dé crisis van 2023 die dringend aangepakt moet worden “, zegt Pieter Timmermans.
Lees verder onder de video (Kanaal Z)
Aan de basis van de ellende ligt de kostentsunami die de bedrijven overspoelt. “Tussen midden 2021 en midden 2023 stijgen de loonkosten met 25 tot 30 miljard euro als gevolg van de automatische indexering van de lonen. Tel daarbij een energiefactuur die met 10 tot 25 miljard euro stijgt, en de totale kosten stijgen met 35 à 55 miljard euro”, becijferde Edward Roosens, hoofdeconoom van het VBO. De lonen stijgen in België ook een stuk sneller dan in de buurlanden, waardoor de concurrentiepositie van de bedrijven onder druk staat. “De loonkostenhandicap stijgt van 9 procent in 2018 naar 16 procent in 2023. Alle winst aan dat front sinds 2013 gaat verloren”, zegt Edward Roosens.
Arbeidsmarkt kantelt
De tanende concurrentiekracht zal dit jaar diep in het vlees van de economie snijden, vreest het VBO. “De meeste sectoren verwachten een vertraging van hun activiteit de volgende zes maanden. Die verwachtingen zijn nu even slecht als aan de vooravond van de eurocrisis van 2012-2013”, zegt Edward Roosens. Ook de buffer van dikke orderboeken, die heel wat bedrijven lang door de crisis loodste, is aan het verdwijnen.
De lagere bedrijvigheid blijft niet zonder gevolgen voor de arbeidsmarkt. “Tot nu hield de arbeidsmarkt stand. In een krappe arbeidsmarkt proberen de bedrijven hun mensen zo lang mogelijk bij te houden, maar we zitten op een kantelpunt. Ruim de helft van de sectoren verwacht een lagere tewerkstelling over zes maanden. De lagere vraag naar interim-arbeid is een eerste signaal”, zegt Edward Roosens.
Bedrijfswinsten smelten als sneeuw voor de zon
Een ander slachtoffer van de kostenexplosie is de winstgevendheid van de bedrijven, omdat bedrijven gemiddeld slechts 50 tot 60 procent van de hogere kosten kunnen doorrekenen in hogere prijzen. “Onze barometer die de winstgevendheid meet, staat op een even laag peil als tijdens de financiële crisis van 2008-2009”, zegt Edward Roosens. “Zonder prijsverhogingen zou de kostenexplosie het netto-exploitatie-overschot van de bedrijven helemaal wegvagen. Er dreigt een kaalslag bij bedrijven die geen financiële reserves hebben.”
De lagere winstgevendheid tast ook de investeringscapaciteit van de bedrijven aan, op een ogenblik dat bedrijven bereid zijn te investeren in de vergroening van hun energiebehoeften. “Heel wat bedrijven sparen cash door te beknibbelen op hun investeringsbudget. De bedrijven gaan in overlevingsmodus. Dat ondermijnt het groeipotentieel van de Belgische economie”, zegt Edward Roosens.
Competitiviteitspact nodig
Het VBO vraagt van de regering om eindelijk werk te maken van een versterking van de concurrentiekracht. “Maar in Wetstraat heerst nog een gevoel van business as usual“, zegt Pieter Timmermans. “De redenering is dat er geen probleem is, omdat de hoge bedrijfswinsten de klap kunnen opvangen. De realiteit is anders. De winsten smelten als sneeuw voor de zon. We offeren de lange termijn op voor de korte termijn door alles in te zetten op de verdediging van de koopkracht, terwijl we onze concurrentiekracht verwaarlozen. De lagere concurrentiekracht legt de volgende drie tot vier jaar een hypotheek op de economische groei.”
“Elke keer de Belgische concurrentiepositie in het verleden in de verdrukking kwam, moest de regering twee jaar later een herstelplan in elkaar boksen. Je kan de economische wetten niet blijven negeren. Hoe langer we wachten met ingrijpen, hoe asocialer de te nemen maatregelen worden”, zegt Edward Roosens.
Lees verder onder de video (Kanaal Z)
“Een regering die moeilijke maatregelen durft te nemen en die uitlegt waarom dat nodig is, die is daar in het verleden nooit electoraal voor afgestraft”, zegt Pieter Timmermans.
Automatische indexering is niet houdbaar
Het VBO reikt enkele ingrediënten aan voor een competitiviteitspact. “Leg de bedrijven dit jaar geen extra lasten op. Het gaat niet op om nu een fiscale hervorming te organiseren die door de bedrijven betaald moet worden”, zegt Pieter Timmermans. “Beter nog is de tijdelijke lastenverlaging die voorzien is voor de eerste helft van 2023 structureel te maken. Dat kan de loonkostenhandicap verlagen van 5,7 naar 4,3 procent.”
Het VBO vraagt ook om een aanpassing van de automatische loonindexering als de loonhandicap niet daalt. “Bij een kerninflatie van 7 procent is deze indexering onhoudbaar. We denken dat de inflatie hardnekkiger zal zijn dan het Planbureau of de Nationale Bank verwacht. Voor ons is ook het risico op een loonprijsspiraal in deze omstandigheden veel hoger”, zegt Pieter Timmermans. “Bij een galoppeerde inflatie pleiten we daarom voor een indexsprong, het aftoppen van de index, of het bijsturen van de index door alle fossiele brandstoffen eruit te halen. In Duitsland hebben de vakbonden zelf een loonvoorstel op tafel gelegd dat de index niet volgt, met het oog op de verdediging van de werkgelegenheid.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier