‘Uber heeft het wereldwijde gevecht tegen de oude spelers niet kunnen winnen’

Uber was een stroomstoot voor innovatie, kwaliteit en klantgerichtheid in het personenvervoer. Nu Uber op zijn grenzen stuit, mogen we geen nieuw oligopolie tolereren. Dat zegt Marc De Vos, directeur van denktank Itinera.

Pleng een traan voor Uber. Niet voor de stormram die onder stichter Travis Kalanick met opgeheven middelvinger iedereen omverliep in een wilde rush naar marktaandeel. Niet voor de beerput van agressie, discriminatie en intimidatie waarin de bedrijfscultuur en de personeelsrelaties verziekten. Niet voor het platform dat de chauffeurs reduceert tot losse zelfstandige schakeltjes in aflopende micro-opdrachten voor vervoer. Niet voor de start-up die intussen model staat voor al wat arrogantie en hybris is in Silicon Valley.

Neen, pleng een traan voor de pionier van mobiliteit als dienst, voor het bedrijf dat officieel ‘transport voor iedereen, overal’ wil realiseren. Tegenover de kwaadaardige Mr. Hyde van Uber staat de goedaardige Dr. Jekyll, die de mensheid van het autobezit wil bevrijden. Ook met die ambitie is Uber een fenomeen van Silicon Valley: een bedrijf dat de wereld wil verbeteren. Pleng een traan voor die nobele inborst, want ze is stervende.

Verlieslatend

Uber is permanent verlieslatend. In 2017 was er een verlies van 4,4 miljard dollar. Elke rit wordt gesubsidieerd door de private financiers die Uber boven water houden. De grootste kostenfactor is de menselijke: de chauffeurs die in allerlei configuraties mensen, dieren en pakketjes rondrijden. Aan die menselijke factor hangt ook de kostprijs van regulering. Overal waar Uber actief is, worstelt het bedrijf met de transport- en arbeidsregulering van een vorig tijdperk. Om zijn revolutionaire mobiliteitsambitie waar te maken, moet Uber dat kostelijke gevecht volhouden tot het overbodig wordt: tot de technologie de sturende mens vervangt.

Dat zal niet gebeuren. Grote investeerders, het schimmige SoftBank voorop, willen dat Uber in 2019 naar de beurs gaat en dus winstgevend wordt. Dat kan alleen door de mobiliteitsrevolutie op te geven.

Strategische terugtocht

Onder leiding van de nieuwe CEO Dara Khosrowshahi is Uber aan een strategische terugtocht bezig. In China, Rusland en Zuidoost-Azië heeft Uber zijn aanwezigheid ingeruild voor aandelen in de lokale platformen Didi, Yandex en Grab. In het Midden-Oosten wil het met Careem hetzelfde doen. Tegelijk diversifieert Uber in vrachtvervoer en elektronische fietsen.

Die consolidatie is niet onschuldig. Personenvervoer is historisch overgeleverd aan een oligopolie van lokale taxibedrijven via overheidsvergunningen. De nieuwe strategie van Uber baant de weg naar een wereldwijd marktoligopolie van regionale platformnetwerken. Dat is slecht voor innovatie, slecht voor de consument en slecht voor de mobiliteitsrevolutie, die precies via schaalvoordelen de gigantische investeringsmiddelen moet genereren om de taxi uiteindelijk door de robottaxi te kunnen vervangen.

Ook in de ontwikkeling van technologie voor zelfrijdende auto’s blaast Uber de aftocht. Die technologie is noodzakelijk om ‘transport voor iedereen, overal’ te realiseren. Ze moet van het volwassen Uber een winstgevend technologie- en databedrijf maken, in plaats van een verlieslatend transportbedrijf.

Wie de technologie domineert, zal de mobiliteit domineren en misschien ook de auto zelf. Terwijl Uber eerst voluit voor zijn eigen technologie ging, evolueert het bedrijf nu naar partnerschappen. Het is de enige manier om op korte termijn winstgevend te worden.

Uber heeft het wereldwijde gevecht tegen de tijd, tegen de oude regels en de oude spelers niet kunnen winnen. De mobiliteitsrevolutie is daarmee uitgesteld, maar niet afgesteld. Comfort, flexibiliteit, betrouwbaarheid, kostprijs, veiligheid, volksgezondheid, productiviteit, verzekeringskosten, parkeerkosten, infrastructuurkosten, fileleed: alles zal verbeteren als de mens niet langer auto’s hoeft te bezitten en te besturen. Robottaxi’s, rijdend of vliegend, zijn de toekomst.

Uber was een stroomstoot voor innovatie, kwaliteit en klantgerichtheid in het personenvervoer. Nu Uber op zijn grenzen stuit, mogen we geen nieuw oligopolie tolereren. Ik duim alvast voor andere technologische en marktinnovaties om ons te redden van een nieuw status quo.