‘Softwareontwikkelaar verdient gemiddeld 3.000 euro per jaar minder door nieuwe regeling auteursrechten’

Toen minister Vincent Van Peteghem (cd&v) de auteursrechten wilde hervormen, steigerden verschillende spelers in de IT-sector. Een studie van KPMG berekent nu de impact van die hervorming, en die is niet rooskleurig.

Toen in 2008 het auteursrecht in België hervormd onstond al meteen onduidelijkheid over hoe je die fiscale gunstmaatregel correct moest toepassen. Zo is in het Staatsblad van 22 april 2009 te lezen dat toenmalig staatssecretaris voor Financiën Bernard Clerfayt mocht komen uitleggen hoe schrijvers met een vennootschap gebruik konden maken van het auteursrecht. Als maker van ‘originele werken’ konden ze genieten van een belastingvoordeel dat hun netto tot wel 30 procent meer opleverde.

Vijftien jaar later bleken niet alleen schrijvers ‘originele werken’ te maken, maar ook meer en meer ontwikkelaars van software en digitale producten. In de IT-sector gingen meer en meer bedrijven het gunstregime toepassen. Daar waar in 2013 voor 108,5 miljoen euro aan auteursrechten werd aangegeven, was dat in 2021 al 465,5 miljoen euro. “Meer en meer werd het opgenomen in het salarispakket, een beetje zoals een bedrijfswagen of maaltijdcheques in andere sectoren”, zegt Thomas Goemaere, director people services bij KPMG Belgium. “Hier en daar was er nog een bedrijf die het om principiële redenen niet toepaste, maar ik denk dat minstens de helft van de techsector er gebruik van maakte.”

Deze hervorming zal nooit 75 miljoen euro opleveren, maar waarschijnlijk net geld kosten door de negatieve impact op de tewerkstelling in België’
THOMAS GOEMAERE, KPMG

Druppel op een hete plaat

Die principiële redenen lagen ook aan de basis van een hervorming, die minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) vorig jaar besloot door te voeren. Om de wildgroei van het systeem en het bijbehorende misbruik in te perken, werd besloten terug te keren naar de oorspronkelijke doelstellingen, waarbij het systeem vooral bedoeld was voor kunstenaars met een onregelmatiger inkomen, die afhankelijk zijn van inkomsten uit werk dat publiek verspreid wordt.

“Dat schoot in het verkeerde keelgat bij de techbedrijven”, zegt Goemaere. “Na een parlementaire vraag in 2011 was al expliciet gezegd dat de IT-sector ook van het auteursrecht gebruik mocht maken, en vanaf 2014 werden de eerste rulings met de fiscus afgesloten. De bedrijven die auteursrechten gebruikten om hun ontwikkelaars te verlonen, zijn daar ook altijd open over geweest.”

Aanvankelijk reageerde de sector afwachtend, en leek hij zich zelfs te kunnen vinden in het voorstel. “De fiscale koterij moest eruit. We hebben er ook altijd over gewaakt het systeem niet excessief toe te passen”, liet Matthias Geeroms, de CEO van Lighthouse (het voormalige OTA Insight), in april in ons zusterblad Datanews optekenen.

“Initieel was het plan het terugdringen van die regel te kaderen in een brede hervorming, die er niet gekomen is. Ik hoor van veel bedrijven dat het vooral zonde is dat er geen groter plan is doorgevoerd. Het is een besparingsoperatie van 75 miljoen op een begroting van miljarden, met amper een overgangsperiode. Het voelt als een druppel op een hete plaat”, zegt Goemaere.

De discussie werd op de spits gedreven toen in juli zeven IT-bedrijven en een zeventigtal softwareontwikkelaars naar het Grondwettelijk Hof trokken, om de interpretatie die Van Peteghem aan de wet geeft, aan te vechten. Een uitspraak wordt pas eind 2024 verwacht.

Compensatie

De vraag is of effectief 75 miljoen euro zal worden bespaard met de hervorming van het auteursrecht, want een studie die Goemaere en zijn collega’s, Yani Hullaert en Jonathan Bomal, bij KPMG Belgium uitvoerden, is allesbehalve rooskleurig. “Er is al veel in de media over deze beslissing gepraat, maar wij bevroegen 24 bedrijven die samen meer dan 4.000 werknemers hebben om de impact in kaart te kunnen brengen. De kleinste onderneming heeft minder dan tien werknemers, de grootste meer dan 1.000.”

Uit dat onderzoek blijkt dat IT’ers netto gemiddeld 3.310,55 euro per jaar zullen verliezen, een bedrag dat volgens Goemaere nog een onderschatting is. “Voor de ene functie werden al meer auteursrechten toegepast dan voor een andere, maar het is zeker niet uitzonderlijk dat er senior profielen zijn die meer dan 6.000 euro zullen inleveren”, klinkt het.

Dat verlies compenseren zou bedrijven bruto gemiddeld 9.956,07 euro kosten, berekende KPMG. Lang niet iedereen is van plan dat te doen. Slechts in 21 procent van de gevallen zullen de technische profielen volledig gecompenseerd worden. Iets meer dan de helft van de IT’ers zal deels gecompenseerd worden en bij een vijfde wordt geen compensatie voorzien. “Bij het grootste bedrijf dat we bevroegen zou de wijziging een impact van meer dan 10 miljoen euro hebben. Twee op de drie ondernemingen met meer dan 250 werknemers in ons onderzoek voorzien niet in een compensatie. We zien dat veel bedrijven dit moment aangrijpen om hun loonbeleid te hervormen. De populairste elementen die wij zien, zijn het cafetariaplan, de cao 90-loonbonus, het mobiliteitsbudget of een netto-onkostenvergoeding.”

Ontslagronde

De hervorming zorgt er niet alleen voor dat bedrijven hun getroffen werknemers gaan compenseren, maar ook dat ze hun kostenstructuur herbekijken. Uit het onderzoek van KPMG blijkt dat 79 procent een impact op het aanwervingsbeleid verwacht, en de helft is geneigd voortaan meer in het buiten- dan in het binnenland aan te werven.

“Door de afschaffing van de auteursrechten kijken wij meer richting het buitenland voor de aanwerving van bepaalde profielen. Het is duidelijk dat onze buitenlandse kantoren daardoor relatief aantrekkelijker worden en omgekeerd wordt het moeilijker buitenlandse talenten te overtuigen naar België te komen”, zegt Frederik Vandenberghe, de CFO van de dataspecialist Skyline Communications. Een andere ondernemer, die anoniem wenst te blijven en wiens bedrijf deel uitmaakt van een internationale groep, zegt dat de hervorming van het auteursrecht al tot een ontslagronde heeft geleid.

Thomas Goemaere van KPMG: “Met ons onderzoek gaan we voorbij de anekdotiek. We zien een brede tendens in de sector, en die is niet positief. Deze hervorming zal nooit 75 miljoen euro opleveren, maar waarschijnlijk net geld kosten door de negatieve impact op de tewerkstelling in België.”