Sloophamer voor het Belgische Fort Knox?

Voor het eerst in de geschiedenis mag een camera binnen in een van de zwaarst beveiligde kluizen van ons land.

Het hoofd van de veiligheid, Stephane Chaudiez (zie foto), is de laatste levende ziel aanwezig in het gebouw. Hij moet bezoekers vandaag niet meer fouilleren. Hij moet ze niet meer door de doolhof van gangen leiden om ze tureluurs te maken. Hij moet ze niet meer vragen alle aardse bezittingen (op hun kleren na) achter te laten bij de ingang. Zijn veiligheidsbadge is wel nog steeds de enige die een vrije doorgang door het hele gebouw verzekert. Hij is ook een van de weinigen die alle geheimen van het gebouw kent. Morgen sluit hij voor de allerlaatste keer de massief stalen deuren van de kluis achter zich.

Platina

Johnson Matthey, de grote concurrent van het Belgische Umicore, liet het stulpje oorspronkelijk optrekken in Evere. Het bedrijf sloeg er vloeibaar platina op in grote vaten. Zowel Johnson Matthey als Umicore gebruikt platina als grondstof voor de fabricage van autokatalysatoren. De massieve stalen deuren van de kluis waren er toen al. De houten legplanken voor de stapels papier kwamen er pas toen Euroclear Belgium er in 1995 zijn intrek nam.

Te koop

Zonder koper zal de sloophamer het Belgische Fort Knox wellicht herleiden tot een hoop bakstenen. Het zou een symbolisch einde zijn voor de plaats waar miljoenen stapels aandelen en obligaties in een uit de kluiten gewassen papierversnipperaar aan hun einde kwamen. De uiteindelijke lotsbestemming van het gebouw ligt niet in handen van Euroclear Belgium. De bewaarbank huurt het gebouw sinds 1995 van de Brusselse beursuitbater Euronext. Dat is een gevolg van een kronkel in de geschiedenis van de Belgische bewaarbank. De Caisse Interprofessionnelle de Dépôts et de Virements de Titre (CIK) kwam bij de fusie van de beurzen van Brussel, Amsterdam en Parijs in handen van Euronext. Euroclear kocht de bewaaractiviteiten in 2006 over van Euronext. Het beveiligde zenuwcentrum van de bewaarbank bleef in handen van Euronext.

Leegloop

“We weten sinds 2005 dat deze kluis nutteloos zou worden voor Euroclear. De Belgische regering nam toen de beslissing alle papieren effecten aan toonder te digitaliseren, dematerialiseren, om te ruilen voor lijntjes op de elektronische effectenrekening”, legt Rudi De Pauw van Euroclear uit. Hij is verantwoordelijk voor de dematerialisatie van effecten aan toonder in België.

“Het is een geleidelijk proces geweest. Zo’n vijftien jaar geleden werkten hier tachtig mensen. In het couponnetjesseizoen versterkten we dat team met tijdelijke werkkrachten”, zegt Valérie Urbain, de CEO van Euroclear Belgium. Ze benadrukt dat haast alle personeelsleden op natuurlijke wijze zijn afgevloeid of elders in de groep werk hebben gevonden. Euroclear is behalve voor de veilige bewaring van effecten, ook verantwoordelijk voor de veilige afwikkeling van transacties. Begin dit jaar lagen er nog 3,2 miljoen waardepapieren op de schappen van de kluis in Evere, nu schieten er nog 250.000 papieren effecten over. “Waar die nu liggen? Dat kan ik u niet zeggen”, antwoordt De Pauw geamuseerd.

Belgian dentist

Het gebeurt geregeld dat mensen verloren gewaande waardepapieren terugvinden. Een blikken koekendoos met aandelen. Een schoendoos met obligaties. Ze kunnen opduiken bij het opruimen van een huis na het overlijden van een familielid. Die oude papieren effecten kunt u nog steeds inruilen bij de Deposito- en Consignatiekas. Vanaf 2016 betaalt u wel een straftarief van 10 procent. De daaropvolgende jaren komt daar elk jaar 10 procent bij. In 2025 worden alle papieren effecten waardeloos zijn. Het is het sluitstuk van de dematerialisatie in België. En zo sterft de Belgian dentist (die internationale faam genoot) een stille dood. Het is voorgoed gedaan met de beleggers die in Luxemburg couponnetjes gingen innen en aandelen doorgaven aan hun kinderen zonder successierechten te betalen.