OVAM: ‘De circulaire economie kan 30.000 extra banen opleveren’

De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) wil gebruikmaken van het economisch herstelbeleid na de coronacrisis om de economie op een moderne leest te schoeien. Het einddoel is de circulaire economie.

Een circulaire economie is een economie met gesloten kringlopen, waarin grondstoffen en producten zo weinig mogelijk waarde verliezen, en hernieuwbaarheid centraal staat.

Daarom lanceert OVAM samen met het Steunpunt Circulaire Economie, een consortium van de KU Leuven, UAntwerpen, UGent en VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek), een monitor circulaire economie. Die moet nagaan in welke mate onze economie evolueert naar een circulaire economie. “Die transitie is broodnodig. 60 procent van onze klimaatvoetafdruk komt van de manier waarop we met materialen omgaan”, legt Jan Verheyen, de woordvoerder van OVAM, uit. “We slagen er almaar beter in materiaalkringlopen te sluiten. Tegelijk merken we dat de materialenimpact van ons consumptie- en productiepatroon nog niet daalt. Daar moeten dus bijkomende inspanningen gebeuren. De monitor, die het effect van die inspanningen meet, moet klaar zijn tegen eind 2021.”

De eerste resultaten wijzen erop dat we er nog niet in slagen onze vraag naar nieuwe grondstoffen los te koppelen van onze economische groei. Hoe wil OVAM die omslag realiseren, en tegen wanneer?

JAN VERHEYEN. “Er is inderdaad nog werk aan de winkel. De Vlaamse overheid mikt op 2050 voor de transitie naar de circulaire economie. Het is bij uitstek een langetermijnproject. Vandaar het belang van een goede indicatorenmonitor. OVAM en het team Vlaanderen Circulair hebben de voorbije jaren al verscheidene projecten en programma’s in het leven geroepen, die de transitie in gang moeten zetten. Honderden Vlaamse ondernemers en organisaties hebben daarvan gebruikgemaakt. Zo wordt een netwerk gecreëerd van circulair ondernemerschap in Vlaanderen. De Green Deal Circulair Aankopen en de Green Deal Circulair Bouwen hebben enorm veel bijval gekend in Vlaanderen.

“Daarnaast wordt ook vanuit het klassieke afval- en materialenbeleid van OVAM verder gewerkt in de richting van de circulaire economie. Zo is vorig jaar het online symbioseplatform in het leven geroepen. De Vlaamse regering keurde in februari nog het Uitvoeringsplan kunststoffen goed, dat onderzoek introduceert naar nieuwe kunststoffen, maar ook kijkt naar nieuwe recylagemogelijkheden in eigen regio.

“Volgens ons is de economische en de maatschappelijke relance waar we nu voor staan, een uitgelezen moment om die omslag nog te versnellen. Daarom stellen we voor van het economisch herstelbeleid ook een economisch moderniseringsbeleid te maken. De inspanningen en investeringen van vandaag bepalen de koers voor de volgende decennia. We zitten op dezelfde lijn als Europa. Dat wil fors investeren in een Europese Green Deal en het actieplan Circulaire Economie.”

De circulaire economie kan een besparing opleveren van 2 tot 3,5procent van het bruto binnenlands product. Dat lijkt vrij weinig voor zo’n ingrijpende ommekeer. Is het sop de kool waard?

VERHEYEN. “We mogen die ommekeer niet voorstellen als louter een besparingsoperatie. Het is een investering, maar dan wel één die veel voordelen oplevert. Grondstoffen in gesloten, lokale kringlopen houden, vermindert onze afhankelijkheid van buitenlandse aanvoer van primaire grondstoffen, en van andere handelsblokken met een eigen agenda. De export van afvalstoffen beperken, bijvoorbeeld aan kunststoffen, vermindert de ecologische schade elders, draagt bij tot Vlaamse kennis en expertise, en verzekert Vlaamse maakbedrijven van grondstoffen.

“De maakindustrie en herstel-, hergebruik-, recyclage-, onderhouds- en upcycle-activiteiten zijn arbeidsintensief en zorgen voor extra werkgelegenheid. Dat kan een startpunt zijn voor een robuuster economisch systeem, dat minder onderhevig is aan globale schokken. Onderzoek toont aan dat de circulaire economie naar schatting 30.000 extra banen kan opleveren tegen 2030. Het aantal banen in deze sector groeide in de afgelopen jaren al dubbel zo snel als in de reguliere economie.

“Ten slotte is 60 procent van onze klimaatvoetafdruk afkomstig van de ontginning, het transport en het verbruik van materialen. De materialenkringloop sluiten, reduceert dus ook onze CO2-emissies en draagt bij aan het welzijn van toekomstige generaties.”

In welke mate bemoeilijkt de coronacrisis de transitie naar een circulaire economie?

VERHEYEN. “De crisis confronteert ons met een boel nieuwe problemen. De beschikbaarheid van just-in-time geleverde producten, kan niet altijd gegarandeerd worden. De beperkte eigen productiecapaciteit en strategische voorraden brengen ons in de problemen. Vooral de afname van de vraag naar secundaire of gerecycleerde grondstoffen als gevolg van bodemprijzen op de grondstoffenmarkt, zet onze recyclagefaciliteiten onder druk. We willen daarom werk maken van een goede afzet van gerecycleerde materialen in de productieketen. Bijvoorbeeld door het gebruik ervan nog meer te verplichten in overheidsbestekken, door bedrijven aan te moedigen recyclaten te gebruiken of door te onderzoeken waar nog meer recyclaten gebruikt kunnen worden in de bouw- en constructiesector. Tegelijk moeten we met andere overheidsniveaus nagaan hoe we die producten die niet van primaire grondstoffen gemaakt zijn en ecologische ontwerpcriteria geïmplementeerd hebben, fiscaal aantrekkelijker kunnen maken.”