Nog voor het einde van het jaar moeten Letse drones kritische infrastructuur beschermen in ons land. België koopt die bij de start-up Origin Robotics, enkele weken na een golf aan verdachte dronevluchten in ons land. Die snelheid is typerend voor Origin, dat pas in 2022 het licht zag.”
Begin november werd België opgeschrikt door een golf van verdachte dronevluchten over kritische infrastructuur. Amper enkele weken later beklonk minister van Defensie Theo Francken (N-VA) een deal met Agris Kipurs, de CEO en medeoprichter van het Letse Origin Robotics, om drones te leveren die ons land moeten verdedigen tegen vijandige drones. De overeenkomst werd gesloten met een snelheid die bijna nooit gezien is op de defensiemarkt, waar aankopen soms jaren aanslepen. De eerste Letse drones zouden al dit jaar geleverd worden, volgens het kabinet Francken.
“Je mag van geluk spreken dat je een overheid hebt die snel wil gaan”, reageert Agris Kipurs. “Men zag een probleem en men vond snel een oplossing. Een overheid moet natuurlijk afwegen en opties vergelijken. Maar zodra een oplossing gevonden was, schoot de Belgische overheid in actie en werd een contract getekend.”
Origin Robotics is een van de recent opgerichte, snelgroeiende Europese bedrijven die met nieuwe technologie de defensiemarkt betreden. Het Letse bedrijf bestaat sinds 2022 en stelt ongeveer 100 mensen tewerk. Over het aantal orders, de omzet en de klanten wil het voorlopig weinig kwijt. De drones worden gebruikt door Oekraïne en Letland. Daarnaast zou Origin Robotics nog andere NAVO-landen als klant hebben, maar het is niet bekend welke dat zijn.
Interceptor drone
Details over het contract met België zijn niet bekendgemaakt, bijvoorbeeld hoeveel drones ons land gekocht heeft en voor welke prijs. Wel staat vast dat de Belgische defensie de Blaze heeft aangekocht, een interceptor drone die Origin Robotics in mei op de markt heeft gebracht. Het is een drone die vijandige drones uit de lucht haalt door zichzelf tot ontploffing te brengen.
Die aankoop is een onderdeel van een breder pakket van 50 miljoen euro voor de aankoop van anti-dronetechnologie. Het contract met Origin Robotics kwam er via het Mechelse bedrijf Cobbs, de verdeler van Origin in België, Luxemburg en Duitsland. Cobbs zal zorgen voor de integratie, de opleidingen en het onderhoud van de drones.
‘Je moet mensen in je bedrijf naar een oorlogszone sturen. Veel westerse bedrijven doen dat niet. Dat betekent dat je moeilijk relevant blijft in deze markt’
“Traditionele luchtverdedigingstechnologie is ontworpen om vliegtuigen of raketten te onderscheppen, niet voor grote aantallen drones met explosieven erop. Je hebt een tool nodig die gespecialiseerd is in die nieuwe dreiging. Dat is de Blaze”, legt Agris Kipurs uit. De Blaze gebruikt radarinformatie en artificiële intelligentie om zichzelf naar de vijandige drone te sturen. Tegelijk is er op de grond een menselijke bestuurder, die de aanval indien nodig kan afbreken.
Een groot voordeel van een onderscheppingsdrone is de kostprijs. Een gemiddelde luchtverdedigingsraket kost al snel enkele honderdduizenden euro’s. Zo’n duur wapen gebruiken om een drone neer te halen, is niet efficiënt. Hoeveel een onderscheppingsdrone kost, wordt niet bekendgemaakt. “Je mag wel weten dat de Blaze tien keer goedkoper is dan de drones die de Russen op Oekraïne afsturen, zoals de Shahed-drone”, vertelt CEO Agris Kipurs.
Kapitaal en ervaring
Kipurs is een serie-ondernemer. In 2014 richtte hij Airdog op. Dat maakte een drone die zelfstandig een persoon kon volgen. Het toestel werd gebruikt om bijvoorbeeld sporters te filmen. In 2020 werd het bedrijf overgenomen door het Amerikaanse Alarm.com. Twee jaar later viel Rusland Oekraïne binnen. Met het kernteam van Airdog richtte Agris Kipurs Origin Robotics op. “We hadden onze handen vrij”, vertelt hij. “De timing zat juist. We hadden ook het kapitaal en de ervaring om iets te doen.” De ondernemers vertaalden hun ervaring met civiele drones naar een militaire oplossing. “Daar was de nood het dringendst”, vertelt Agris Kipurs. “Het slagveld verandert, en militairen hebben nieuwe technologie nodig.”
In totaal haalde Origin Robotics de afgelopen drie jaar 8,5 miljoen euro in kapitaal op. Dat is relatief bescheiden voor een bedrijf dat grote aantallen drones van de band laat rollen. Helsing, een Duitse snelgroeiende dronefabrikant, haalde begin dit jaar 600 miljoen euro op. Origin Robotics financierde zijn groei tot nu toe vooral met zijn omzet. “We maken geen systemen die we niet binnen de twaalf maanden kunnen verkopen”, vertelt Agris Kipurs. “We zijn erg omzetgericht. Dat maakt dat we een scherpe focus hebben.”
Relevant blijven
Kipurs is blij met de Belgische deal: “Er zijn landen die snel bewegen en de urgentie begrijpen. Spijtig genoeg geldt dat niet voor iedereen. Er zijn landen die vooral hun interne markt willen beschermen. Dat is spijtig, want zo missen ze goede technologie. Die mentaliteit verandert wel. De Europese landen leren stilaan te werken met de nieuwe defensie-industrie.” De snelheid van start-ups kan cruciaal zijn om Europa te herbewapenen. “Je hebt snelheid en wendbaarheid nodig”, benadrukt Kipurs.
Sommige landen schermen hun nationale defensie-industrie af. “Niet kapitaal vinden, maar contracten afsluiten is onze grote bottleneck”, benadrukt Agris Kipurs. “Europa is erg gefragmenteerd en protectionistisch. Veel landen kopen snel een inferieure oplossing, gewoon omdat die lokaal gemaakt wordt. Zolang dat de mentaliteit is, wordt het moeilijk Europese defensiekampioenen te bouwen. Kampioenen moeten de kans krijgen over het hele continent te groeien. En vergis je niet, wij willen een van die kampioenen worden.”
Dat de drones van Origin Robotics worden ingezet in Oekraïne, is een troef voor de efficiëntie van die toestellen. “Het is heel belangrijk direct met de eindklant te werken”, vertelt Agris Kipurs. “We testen vroege prototypes in Oekraïne, voordat ze echte producten worden. Je moet er gewoon zijn, en voor veel westerse bedrijven is dat een probleem. Ze kunnen of willen dat niet. Het is een grote stap, want je moet mensen in je bedrijf naar een oorlogszone sturen. Veel westerse bedrijven doen dat niet. Dat is logisch, maar het betekent ook dat je moeilijk relevant blijft op deze markt.” z
Letland, droneland
Letland ontpopte zich de jongste jaren tot een belangrijke producent van militaire drones. Het land coördineert, samen met het Verenigd Koninkrijk, de Drone Coalition, waar ook België lid van is. Via dat initiatief investeren twintig landen in de aankoop en de ontwikkeling van drones, die uiteindelijk naar Oekraïne gaan. Twee Letse bedrijven haalden eerder dit jaar een opdracht van 17 miljoen euro binnen via de Drone Coalition, om 12.000 drones te produceren. Welke ondernemingen dat zijn, wordt niet vermeld. Naast Origin Robotics heeft Letland andere snelgroeiende dronebedrijven zoals Edge Autonomy, Atlas Dynamics en SUBmerge Baltic.
