Het tekort aan opvangplaatsen weegt op hun werknemers, en dus voorzien kmo’s zelf in kinderopvang. Dat blijkt op zijn minst een uitdagend idee. “Het kan, maar de overheid moet dat meer faciliteren. Dat is haar taak”, klinkt het.
“Het liefst van al openen we bij EnergyVision een eigen crèche. Nog veel liever zou ik die even snel weer sluiten. Want dat zou betekenen dat de overheid zelf in voldoende opvangplaatsen kan voorzien.”
Maarten Michielssens, de CEO van de zonnepanelenspecialist EnergyVision, opent fel als we hem vragen naar zijn ambitie over bedrijfskinderopvang in de kantoren in Jette. De vraag is in elk geval aanwezig bij de ongeveer honderd werknemers van het bedrijf in België. Volgens de CEO zouden meer dan dertig van zijn medewerkers baat hebben bij bedrijfsopvang. “Wij zien veel van hen sukkelen: mensen die slechts enkele dagen per week opvang vinden en daarom deeltijds moeten werken, mensen die zich in duizend bochten wringen om tijdig op het werk te raken, mensen die elke dag de hele Brusselse ring afrijden om hun kind te laten opvangen in een privékliniek en daar 1.200 euro per maand voor neertellen, ook als hun kind ziek is.”
De grote bedrijven stuiten vaak op praktische belemmeringen, zoals een organisatie met een ploegensysteem.
EnergyVision is niet de enige middelgrote onderneming die het idee van kinderopvang genegen is, maar ook vindt dat het daarmee een gat vult dat de overheid maakt. “Het aanbieden van kinderopvang is in de eerste plaats een taak van de overheid”, vindt ook Sebastiaan Reynders, zaakvoerder van Reynders Etiketten in Boechout. In de nabijheid van Antwerpen telt het familiebedrijf, gespecialiseerd in zelfklevende etiketten, 200 voltijdse equivalenten. “Je kunt als overheid bedrijven erbij betrekken. Als familiebedrijf zijn we het helpen van werknemers met opvang voor hun kinderen genegen. We merken dat de nood bestaat. Niet zelden hebben bedrijven onbenutte ruimte die ze ten voordele van de gemeenschap zouden kunnen inzetten.”
Subsidies voor chips en baby’s
De nood aan kinderopvang die zowel EnergyVision als Reynders Etiketten vaststelt, is meer dan een buikgevoel. In 2022 was er volgens de werkgeversorganisatie Voka geen kwalitatieve opvang mogelijk voor 37 procent van de aanvragen. Dat betekent voor 15.238 kinderen. Het extra geld waarin de Vlaamse regering in de begroting 2024 voorziet, moet zorgen voor meer kinderopvangplaatsen en voor minder ouders die bij hun zoektocht het deksel op de neus krijgen. Het gebrek aan opvangplaatsen zet immers een rem op de tewerkstelling, een probleem dat we ook mondiaal zien. In de Verenigde Staten voorziet de Chips Act van president Joe Biden in een subsidiepot van 53 miljard dollar voor bedrijven die bij de bouw van een chipfabriek voorzien in toegankelijke en kwaliteitsvolle kinderopvang. Zo wil de Amerikaanse president meer mensen – en vooral meer vrouwen – aan het werk krijgen.
In Vlaanderen bestaat ook een financieringsmechanisme voor bedrijven die zelf kinderopvang aanbieden. Tot om en bij 9.000 euro kan voor bedrijfsopvang fiscaal worden ingebracht. Het enthousiasme is op zijn zachtst gezegd lauw. Je vindt crèches bij bijvoorbeeld grote ziekenhuizen en ook bij Solvay, maar veel andere grote werkgevers, zoals Colruyt, KBC of Volvo Cars, toonden geen interesse. De grote bedrijven stuiten vaak op praktische belemmeringen, zoals een organisatie met een ploegensysteem.
Eerst bouwen, dan vergunning vragen
Ook bij kmo’s, de grote meerderheid van de bedrijven in ons land, zien we weinig bedrijfscrèches. Kleine ondernemingen kunnen immers slechts weinig opvangplaatsen vullen. Enkel op middelgrote schaal lijkt het idee in theorie haalbaar. De ervaringen van EnergyVision en Reynders Etiketten zijn echter wisselend. EnergyVision zette net voor de zomer van 2022 het plan op de rails. De bedrijfscrèche zou zowel kinderen van werknemers als kinderen uit de buurt opvangen. Het bedrijf mikt op achttien tot twintig plaatsen en wil per zes kinderen een verzorger aanwerven. Het plan is vrij ver uitgedacht. EnergyVision heeft zelfs al de regeling getroffen waarmee werknemers die ontslag nemen of ontslagen worden de opvangplaats voor hun kind kunnen behouden.
De ouders betalen aan de vzw Kinderopvang, niet aan Reynders Etiketten’
SEBASTIAAN REYNDERS
Toch is het plan anderhalf jaar later nog altijd niet uitgevoerd. “We begonnen er met veel enthousiasme aan”, vertelt Michielssens, “en lieten ons zelfs niet uit het lood slaan door de investeringen. Om te voldoen aan de voorwaarden wachten we met aanpassingswerken aan ons bedrijfsgebouw en geven we een parking op voor een tuin. Dat is goed voor een investering van 500.000 euro. Dat hebben we er graag voor over. Voor ons is een crèche geen winstmodel: we kiezen voor het minimumtarief en zullen op elke opvangplaats verlies maken. Ons is het te doen om het creëren van een oplossing. Wij plaatsen zonnepanelen en daarvoor hebben we mensen nodig.”
Aan trage subsidiestromen ligt het in elk geval niet. EnergyVision wil voor de opvang geen tegemoetkoming vragen. “Daar verspillen we geen tijd aan. We willen onze verantwoordelijkheid nemen tegenover de maatschappij en niet nog eens extra geld kosten aan de samenleving.” Het plan stokt vooral door de vergunningen. EnergyVision moet eerst al de investeringen doen en kan dan pas een vergunningsaanvraag starten, zonder enige zekerheid op succes. “Ik wil zeker zijn dat de vergunning er komt”, zucht de CEO. “De aanpassingen willen we graag doen, maar ze gaan uiteraard ten koste van onze werking. Onze overheid heeft geen kader waarbinnen ze garanties kan geven over een vergunning. Dat is te gek voor woorden, want die overheid kan zelf niet voldoende opvang realiseren.”
Het alternatief van EnergyVision? Een woning in de buurt aankopen en daar de opvang organiseren. Komt er geen vergunning, dan kan het de woning makkelijk opnieuw verkopen, terwijl de werken aan het bedrijfsgebouw moeilijker terug te draaien zijn. “Ondanks de moeilijkheden blijven we toch naïef hoopvol dat ons plan werkelijkheid wordt”, klinkt het bij de CEO.
Zelfstandige crèche
Alleen bedrijven die zonder investering de juiste infrastructuur hebben, kunnen snel de vergunningen krijgen. Zo ging het in 2011 toen Reynders Etiketten een crèche in zijn gebouwen inrichtte. “Op ons terrein hadden we ruimtes ter beschikking die het bedrijf niet benutte”, vertelt Sebastiaan Reynders. “Samen met de gemeente en de vzw Kinderopvang hebben we een project uitgewerkt. We hebben de ruimtes aangepast en de crèche zonder veel problemen geopend.”
De crèche vangt met drie medewerkers zestien kinderen op uit het bedrijf en uit de buurt. “Het aantal kinderen uit het bedrijf varieert. Momenteel zijn het er maar drie, maar af en toe is er een piek. Ook mijn oudste twee kinderen en die van mijn neef hebben hier destijds opvang gevonden, binnenkort volgt ook mijn derde kindje.” Reynders Etiketten opteerde voor een zelfstandige crèche in zijn gebouwen. De verzorgers zijn dus niet in dienst van het bedrijf. “Wij vergemakkelijken de opvang vooral door onze gebouwen tegen een lage prijs ter beschikking te stellen. We zijn intussen meer dan tien jaar ver en zullen binnenkort ook weer investeren in het opfrissen van de opvangruimtes. Voor het bedrijf was het van meet af aan duidelijk dat dit de beste optie was. Kinderen opvangen is niet onze kernactiviteit. We willen er ook geen geld mee verdienen. De ouders betalen aan de vzw Kinderopvang, niet aan Reynders Etiketten.”
Volgens Reynders is zo’n model ook elders toepasbaar, maar toch pleit ook hij voor administratieve vereenvoudiging. “Middelgrote bedrijven kunnen dit, maar het zou de zaak vooruithelpen als de overheid zich soepeler opstelt. Veiligheid is uiteraard een prioriteit, maar als de administratieve druk niet te groot is, dan geloof ik dat bedrijven samen met opvangorganisaties mooie projecten kunnen realiseren.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier