‘Ondernemers moeten kunnen omgaan met onzekerheden’

Bart Claes, de CEO van de kledingketen JBC, trapte in Tienen de zesde editie van het onderwijsproject Ondernemers voor de Klas op gang. Hij riep de laatstejaarsleerlingen op om kansen te zien en ze te benutten, als entrepreneur of intrapreneur.

De komende zes weken staan zo’n 350 ondernemers en bedrijfsleiders voor de klas. Ze geven meer dan 600 gastcolleges aan leerlingen en studenten uit het secundair en het hoger onderwijs. Daarmee bereikt de organisatie Vlaamse Jonge Ondernemingen (Vlajo) vzw ruim 13.000 jongeren. “Met dat project willen we het ondernemerschap en de ondernemingszin bij jongeren stimuleren en het wederzijdse begrip tussen werkgevers en toekomstige werknemers vergroten”, zegt Nathalie Roels van Vlajo. “Daarnaast willen we met Ondernemers voor de Klas ondernemende jongeren warm maken om een eigen onderneming op te starten.”

Het eerste gastcollege werd gegeven door Bart Claes, de topman van de familiale holding Claes Retail Group, die vooral bekend is van de kledingketens JBC en Mayerline. Claes was te gast in het Koninklijk Atheneum in Tienen. Hij sprak er voor veertig laatstejaarsleerlingen over ondernemen in een familiebedrijf. Samen met zijn zus Ann leidt Bart Claes de onderneming sinds 2003. Vader Jean Baptiste Claes richtte het bedrijf op in 1975. De groep, met hoofdzetel in het Limburgse Houthalen, realiseerde in 2015 met 1600 medewerkers een omzet van 335 miljoen euro.

U was altijd actief in het familiebedrijf. Was het voor u makkelijker te ondernemen in een bestaand bedrijf of net moeilijker?

Bart Claes: “Ik weet niet of ik ooit een bedrijf uit de grond zou hebben gestampt. Het was zeker gemakkelijker voor mij omdat mijn vader al een bedrijf had. Langs de andere kant wil je je eigen accenten leggen in het bedrijf, en die verschillen van wat de vorige generatie heeft gedaan. Dat is dan weer moeilijker. Ik ben een bouwer, een perfectionist. Mijn vader was de pionier. Ik vind mezelf evenveel ondernemer als mijn vader, maar anders.”

Hoe kijkt u als ondernemer en als bedrijfsleider naar de onderwijswereld?

Bart Claes: “Ik vind dat we in het onderwijs het ondernemerschap meer moeten stimuleren. Meer focussen op samenwerken en aan projecten werken dan het van buiten blokken. Ik heb destijds dikke cursussen moeten blokken, dat heeft mijn hersenen getraind. Maar het was misschien nuttiger geweest meer in kleine groepen samen te werken aan bepaalde bedrijfscases. Leren discussiëren met elkaar en tot een oplossing komen.”

U werkt al verschillende jaren mee aan het initiatief Ondernemers voor de Klas van Vlajo. Waarom vindt u dat zo belangrijk?

Bart Claes: “Ik vind dat je als ondernemer een maatschappelijke rol moet vervullen. En als ik jongeren iets kan bijbrengen, doe ik dat met plezier. Ik heb zelf te weinig ondernemers gezien toen ik student was. Het is goed dat de jongeren nu in dialoog kunnen gaan met ondernemers. Jongeren zijn de toekomst van de maatschappij, of ze nu een eigen bedrijf opstarten of in een bedrijf gaan werken, dat maakt niet uit.”

U vindt entrepreneurs en intrapreneurs even belangrijk?

Bart Claes:“We moeten jongeren ervan overtuigen dat het niet alleen om extern ondernemerschap draait. Mensen verschillen, de ene wil voorzichtiger zijn dan de andere. We mogen mensen ook niet pushen om risico’s te nemen, je duwt ze dan misschien net de afgrond in. Volgens mij kun je perfect ondernemerschap ontwikkelen binnen een bedrijf waar iemand anders het kapitaal inbrengt en risico’s neemt, en waar je als gemotiveerde medewerker kansen ziet en die benut. Door samen te werken met andere medewerkers kun je mooie projecten verwezenlijken. Intern ondernemerschap is even nuttig en waardevol. In ons bedrijf willen we mensen zo veel mogelijk stimuleren om intern ondernemerschap op te nemen.”

In uw college zei u dat het belangrijkste voor een ondernemer misschien wel doorzetten is in moeilijke tijden. Maakt dat het verschil?

Bart Claes:“Een ondernemer kan het natuurlijk niet alleen. In een bedrijf heb je ook andere mensen nodig die mee aan die kar trekken en duwen. Diegene die moet vooroplopen, is toch de ondernemer. Een ondernemer die dat doorzettingsvermogen niet heeft, kan zijn medewerkers niet motiveren. Je hebt beide nodig.”

Met de digitalisering krijgt de retailsector klappen. V&D en Macintosh gooien de handdoek in de ring. Kan ondernemerschap uw business redden?

Bart Claes: “Ondernemers moeten kunnen omgaan met onzekerheden. Ondernemerschap is wendbaar zijn en inspelen op de veranderende markt. Ook de consument evolueert, en wat doet de concurrentie? Een ondernemer moet die vaardigheid hebben. Je moet kijken naar de wereld die verandert en als ondernemer moet je daar dingen van oppikken en inschatten wat dat voor je bedrijf betekent. Die constante verandering is essentieel voor ondernemerschap.

“Door disruptie is de bestaande business nog wel winstgevend, maar je ziet het hele geheel wel in het gedrang komen. Daarnaast ontwikkel je een nieuwe business die vandaag nog niet winstgevend is. Je moet de twee doen en bij die nieuwe business moet je de kracht hebben om door te zetten, ook al is het nog niet rendabel. Als je dat niet doet, laat je kansen liggen voor de toekomst. Dat vraagt heel veel kracht en inzet. Je moet snel kunnen schakelen tussen die twee.”

Met een omnichannelaanpak zet u bij JBC in op de twee. Uw onlineomzet groeide vorig jaar met 65 procent.

Bart Claes:“Ook hier is er geen garantie op succes. Het is nooit honderd procent zeker dat alles zal lukken, maar ik heb er wel alle vertrouwen in dat we de juiste dingen aan het doen zijn. Vandaag zijn we goed, morgen moeten we ons weer bewijzen. Het is niet omdat we tot vandaag goed bezig waren en in het verleden goede dingen hebben gedaan, dat dat een garantie is voor morgen. Net het accepteren van die vaststelling en er keihard aan werken heb je nodig als ondernemer om je bedrijf door de zware stormen van de toekomst te loodsen.”

U wil ook in het buitenland voet aan de grond krijgen, hoe moeilijk is het om als Belgische ondernemer internationaal door te breken?

Bart Claes:“Dat is heel moeilijk, omdat onze thuismarkt een heel klein land is. Je vertrekt daar met een handicap. We hebben beperkte middelen en een beperkt aantal mensen beschikbaar om het buitenland aan te pakken. Als je in het buitenland iets opstart, waarbij je rechtstreeks aan de consument verkoopt, heb je een lange adem nodig. Het duurt jaren eer je daar voet aan de grond hebt. Mocht mijn vader in Duitsland geboren zijn, dan hadden we vandaag geen 335 miljoen euro omzet maar misschien 2 miljard. Het is een heel ander gegeven als je vanuit die positie naar kleinere markten gaat zoals Nederland of België. Dat wil niet zeggen dat het daarom lukt, maar het risico dat je neemt en de middelen die je kunt inzetten, zijn van een totaal andere grootteorde. Als wij in het buitenland beginnen, moeten we voorzichtig zijn. We gaan geen Russische roulette spelen, dat zou waanzin zijn.”

Waarom zet u dan die internationale stap?

Bart Claes:“We hebben ambitie als bedrijf. Op onze markten proberen we met onze merken verder te groeien, maar daar is geen oneindige groeimogelijkheid meer, omdat we die markt al goed hebben bezet. Met onze winkels in Duitsland creëren we een groter afzetgebied en een grotere inkoopkracht. Als het niet zou lukken, is dat geen belemmering voor het bedrijf op de thuismarkt, maar het is wel een voordeel als het wel zou lukken.”