Melkprijs gaat weer de hoogte in

Het dieptepunt van de melkprijzen is voorbij. In de eerste maanden van dit jaar was er zelfs een spectaculaire klim met ruim een derde. “De zuivelindustrie is gematigd positief voor 2017, maar voorzichtigheid blijft geboden”, zegt Renaat Debergh, de gedelegeerd bestuurder van de Belgische Zuivelvereniging.

De Belgische zuivelsector verzamelde vanmiddag voor zijn jaarvergadering. Dat was de gelegenheid om een stand van zaken op te maken. 2017 oogt alvast beter dan vorig jaar. “We hoeven elkaar niets wijs te maken”, verzuchtte Renaat Debergh, de gedelegeerd bestuurder van de Belgische Zuivelvereniging, in juni vorig jaar nog. “De lage melkprijzen zullen nog een tijdje aanhouden.”

Vandaag klinkt hij positiever. Het dieptepunt is voorbij en de melkprijs trekt weer aan. In de eerste vier maanden van 2017 is de prijs van 100 liter melk geklommen van 26,1 naar 35,1 euro. “De melkleveringen aan de verwerkende industrie mogen weer toenemen. Maar wel langzaam”, waarschuwt Debergh. “Een gematigde groei vinden we oké, maar we willen zeker geen ongebreidelde productie-uitbreiding.”

Boter is gezond

Een meevaller voor de melkindustrie is de boterprijs. Die piekt tegen 5,5 euro per kilo, tegenover nog 2,5 euro begin 2016. “De boterconsumptie zou in 2017 verder toenemen”, verwacht Debergh. “Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat boter echt niet slechter is dan zijn vervangproducten. In groeilanden is er bovendien een stijgende vraag naar patisserie, waarin boter wordt verwerkt. Ook de algemene daling van de melkproductie – door de lage melkprijzen – speelde een rol bij de stijging van de boterprijzen. En een aantal spelers heeft zich misrekend in de prijsvorming van boter.”

Toch kan de forse prijsstijging de vraag naar boter weer doen zakken. Andere factoren die de melkprijs opnieuw kunnen bedreigen, zijn de algemene groei van de melkproductie, de stijgende invoer van melk uit de Verenigde Staten en de daling van de olieprijzen (het Midden-Oosten is een belangrijke exportmarkt voor melkpoeder).

Maar Renaat Debergh ziet het glas liever halfvol: voor boter verwacht hij aanhoudend mooie prijzen, de Europese export blijft het goed doen (onder meer naar de Verenigde Staten), en het piekseizoen van de melkproductie is alweer achter de rug. Koeien geven minder melk in de zomer.

Brexit als rampscenario

Toch wil Debergh een negatief scenario niet uitsluiten. Een harde brexit zou bijvoorbeeld invoerheffingen tot 40 procent kunnen creëren. “Dat kan een impact hebben die twee keer groter is dan die van het embargo tegen Rusland”, zegt Debergh.

Sinds augustus 2014 kunnen bepaalde Europese landbouwproducten Rusland niet meer in. Dat had een grote weerslag op de wereldwijde prijsvorming van zuivel. De kaasprijs kelderde, want Rusland was goed voor een uitvoer van 240.000 ton uit de Europese Unie. Groot-Brittannië daarentegen voert 470.000 ton kaas in uit andere Europese lidstaten. Het consumeert op drie landen na de meeste kaas in de Europese Unie. Bovendien verbruiken de Britten de meeste melk in de Europese Unie, met in 2015 een consumptie van 6,6 miljard liter. In de boterconsumptie zijn ze het nummer drie.

De Belgische zuivelindustrie exporteerde vorig jaar voor 285 miljoen euro naar Groot-Brittannië, of bijna 11 procent van de export. Groot-Brittannië is de belangrijkste exportpartner, na Nederland, Frankrijk, Duitsland en Italië. De Britten kopen vooral Belgische kaas, naast consumptie-ijs en melkpoeder.

Belgisch handelstekort blijft

Vorig jaar verwerkte de Belgische zuivelindustrie 4,5 miljard liter melk, waarvan 3,6 miljard liter uit eigen land. Hoewel de volumes toenamen met een tiende, bleef de omzet stabiel op bijna 5 miljard euro – een teken van de zwakke melkprijs vorig jaar. Pas vanaf het najaar ging die prijs omhoog. Precair voor de Belgische zuivel blijft ook het tekort op de handelsbalans: vorig jaar was er alweer een tekort van 103 miljoen euro. De toegevoegde waarde van de Belgische zuivel kan nog beter, al is het aandeel van de gewone witte consumptiemelk de voorbije tien jaar gedaald van een zesde van de totale melkverwerking naar iets meer dan een zevende. Boter, die nu piekt, staat voor 13,5 procent van de totale melkverwerking, een lichte daling tegenover 2006.

De melkprijs was het voorbije decennium bijzonder volatiel. Toch klimt de gemiddelde prijs gestaag sinds 2004. Bovendien worden de Belgische melkveehouders steeds professioneler. Het aantal melkveehouders daalde vorig jaar alweer met 6,1 procent, tot 7431. Maar de gemiddelde levering per melkveehouder klom in Vlaanderen wel tot 555.000 liter. De schaalgrootte verhoogt, wat de gemiddelde productiekosten per liter doet dalen. Wallonië heeft nog een inhaalbeweging te goed, want de gemiddelde levering per melkveehouder bedraagt er 406.000 liter.