Luc Leunis (pvc-producent Vynova): ‘Onze grootste bekommernis? De volgende maanden overleven’

Vynova in Tessenderlo is de op één na grootste pvc-producent in Europa en het nummer vijf in natronloog. Het is ook een van de grootste energieverbruikers in België. Door de hoge prijzen voor gas en elektriciteit moet Vynova zijn productie terugschroeven. “Het grote risico is dat de basischemie in Europa wordt doodgeknepen”, zegt productiedirecteur Luc Leunis.

Maandag 12 september. Die ochtend zijn de gasprijzen onder 200 euro per megawattuur gedaald, na de successen van het Oekraïense leger in de oorlog tegen Rusland. Toch blijft Luc Leunis, de productiedirecteur van de chemiegroep Vynova, erg voorzichtig. Hij poseert voor de foto onder een blakende nazomerzon op de 53 hectare grote site in het Limburgse Tessenderlo. Maar voor de producenten van basischemicaliën wijst de barometer op stormweer. “De producenten van basischemie in heel Europa worden in hun bestaan geraakt. Wij worden het meest getroffen omdat we zo energie-intensief zijn. Onze vraag is weggevallen door de hoge prijzen.”

Hoe zwaar is de energiefactuur bij Vynova?

LUC LEUNIS. “In normale tijden is ethyleen, de grondstof voor pvc, onze grootste kostenpost. Vandaag is dat energie. Gas en elektriciteit betekenen meer dan de helft van onze productiekosten. Normaal is dat 15 tot 20 procent. De energieprijzen zijn bijna vertienvoudigd. Vóór corona kostte elektriciteit ongeveer 40 euro per megawattuur. Voor gas betaalden we 15 tot 20 euro per megawattuur. Die prijzen waren zeer stabiel. Schommelingen met een tiende waren uitzonderlijk. Gas kost vandaag 230 euro, een week geleden 300 euro per megawattuur. Voor elektriciteit spreken we over 400 tot 700 euro per megawattuur.”

De Europese Commissie timmert aan een prijsplafond voor de hoge energieprijzen.

LEUNIS. “We kunnen de Europese maatregelen alleen maar toejuichen. Prijsplafonds zullen wellicht een effect hebben op de marktspeculatie. Het zal de appetijt verlagen voor handel tegen exuberante prijzen. Nu is er heel veel speculatie op die markt. Speculanten drijven de prijzen op. Dat leidt tot hevige schommelingen van de energieprijzen, van 20 tot 40 procent per dag. Dat is nooit gezien. Het probleem is dat wij die prijzen moeten betalen. Fundamenteel is de prijs uiteraard hoog, omdat er een tekort is, door de oorlog in Oekraïne.”

Vynova, de op één na grootste pvc-producent in Europa, kan de prijsstijgingen niet volledig doorrekenen. Door de hoge energieprijzen is de productie met 30 tot 40 procent teruggeschroefd.

LEUNIS. “Als wij winst willen maken, moet minstens 80 procent van onze productiecapaciteit draaien. We hebben enorm veel vaste kosten. Onze fabrieken draaien het etmaal rond. Alleen al in Tessenderlo investeren we 30 tot 40 miljoen euro per jaar. Maar met pvc kunnen we niet meer concurreren met de rest van de wereld. Door de hoge energieprijzen is de pvc in Europa de duurste van de wereld. Onze verkoopprijzen zijn bijna verdubbeld, terwijl de Amerikaanse concurrenten nog grotendeels tegen dezelfde prijs kunnen produceren. Zij kunnen nu meer geld verdienen in Europa dan in hun klassieke afzetmarkten, Zuidoost-Azië en Zuid-Amerika. De Amerikanen sturen hun schepen naar Europa. Het grote risico is dat de basischemie in Europa wordt doodgeknepen.”

Zelfs de transportkosten voor Amerikanen zijn niet langer een voordeel?

LEUNIS. “De voorbije twee jaar was Europa daarmee een beetje beschermd. De logistieke ketens waren grondig verstoord. De aanvoerlijnen waren beperkt. Maar vandaag draaien die weer voor een groot stuk. De Europese chemie kampt bovendien al langer met overcapaciteit. We exporteerden pvc naar Afrika, India, Turkije en Zuid-Amerika. Wij speelden mee op de wereldmarkt. Die export is weggevallen.”

Waarom is pvc zo belangrijk?

LEUNIS. “Het wordt gebruikt in duizenden producten. Vinylvloeren, ramen en deuren zijn de klassieke toepassingen, net als buizen, riool- en regenpijpen. Pvc vind je ook in het interieur van wagens, zoals de dashboards. Het wordt veel gebruikt in de geneeskunde, voor onder meer bloedzakjes, katheters, buisjes en baxters. Ook bijvoorbeeld de verpakking van pilletjes is van pvc, net als bankkaarten.”

Ook van uw tweede product, natronloog, heeft Vynova de productie teruggeschroefd.

LEUNIS. “We zijn de op vier na grootste in natronloog in Europa, met een jaarproductie van 300.000 tot 400.000 ton. Het wordt in bijna alle chemische producten gebruikt, onder meer voor de regeling van de zuurtegraad van afvalwater. In de aluminiumindustrie wordt het aluminium uit het erts geloogd met natronloog. De papierindustrie is een grote verbruiker. Ook zepen en javel zijn typische derivaten. De prijzen van natronloog werden in een jaar 2,5 keer duurder. Maar die prijsstijging compenseert de gestegen energieprijzen niet.”

Is er voor natronloog ook concurrentie uit de Verenigde Staten?

LEUNIS. “Nauwelijks. Wij exporteren bijna niet. We produceren voor klanten in België en de buurlanden. De transportkosten zijn duur. Natronloog is een vloeistof. Je vervoert voor de helft water, met tankwagens. Een lading per schip naar Spanje of Zweden is wel eens mogelijk. Voor die grote afstanden is er wel concurrentie uit de Verenigde Staten. Natronloog wordt ook onmiddellijk gebruikt. Er is relatief weinig voorraad. Just in time is klassiek in de chemische industrie.”

Wat maakt de productie van basischemicaliën zo energie-intensief?

LEUNIS. “Aardgas en elektriciteit dienen niet enkel om te verwarmen, maar gebruiken we vooral als onderdeel van het chemische productieproces voor onze basischemicaliën. Aardgas verwarmt onze kraakovens tot 600 graden Celsius, waarna onze producten met een chemisch proces worden gemaakt. Voor de productie van 1 ton pvc gebruiken we 2 megawattuur aardgas en 2 megawattuur elektriciteit.”

Kan Vynova omschakelen naar groene energie?

LEUNIS. “Nee. Er bestaan nog geen elektrische kraakovens. We denken ook niet dat die technologie er over vijftien jaar zal zijn.”

Vynova zal dus nog zeker vijftien jaar teren op aardgas?

LEUNIS. “Kraakovens kunnen in principe met waterstof werken. Maar die maak je met elektriciteit. Zolang je elektriciteit maakt in gascentrales, heeft het gebruik van waterstof weinig zin. Je verliest bij elke tussenstap energie. Het is energetisch waanzin. Dan kun je voorlopig beter je aardgas rechtstreeks verbranden. Dat is efficiënter.”

Waarom installeert Vynova in Tessenderlo geen windmolens voor elektriciteit?

LEUNIS. “Dat kan in theorie. Maar dan moeten we meer dan honderd windmolens installeren op en rondom onze site. Zullen we daar vergunningen voor krijgen? Het grootste probleem is dat die enkel elektriciteit kunnen leveren als er genoeg wind is.”

Hoelang blijven de energieprijzen nog hoog?

LEUNIS. “Die zouden de volgende maanden kunnen zakken, als de economie gaat sputteren. Dat is dus geen goede reden. De hele keten loopt langzaamaan tegen een muur. Wij moeten onze prijzen bijna verdubbelen. Dat is wat anders dan een gemiddelde inflatie van 10 procent. Een recessie is haast niet te vermijden. Onze grootste bekommernis is dat we die periode overleven. Wij verwachten de volgende maanden meer stabiliteit, maar dan wel gecombineerd met een recessie.”