KBC krijgt dit jaar meer tegenwind

KBC realiseerde vorig jaar een nettowinst van 2,64 miljard euro. Dit jaar wordt moeilijker, geeft de bank-verzekeraar toe. De aanhoudend lage rente en de volatiliteit op de financiële markten veroorzaken meer tegenwind.

2015 was een topjaar voor KBC. De nettowinst steeg met 50 procent tot 2,64 miljard euro. Exclusief uitzonderlijke elementen was er 2,22 miljard euro winst (+26 procent). Het belangrijkste uitzonderlijke element was een boekhoudkundige opbrengst van 765 miljoen euro op de liquidatie van KBC Financial Holding. Daardoor konden fiscaal aftrekbare verliezen worden geactiveerd.

KBC gebruikte een deel van die opbrengst om 344 miljoen euro af te schrijven op zijn activiteiten in Slovakije en Bulgarije. “Niet omdat het nodig was”, verklaart Johan Thijs, CEO van KBC. “We hadden het evengoed niet kunnen doen. We hebben gewoon heel conservatief onze balans bekeken en van de opportuniteit gebruik gemaakt om goodwill af te boeken.”

Van de 2,64 miljard euro winst is 1,56 miljard afkomstig uit België en 542 miljoen voor rekening van Tsjechië. Thijs is vooral opgetogen dat ook alle andere landen waarin KBC actief is (Hongarije, Slovakije, Bulgarije en Ierland) in 2015 bijdroegen tot de groepswinst. Zorgenkind KBC Bank Ireland was goed voor 13 miljoen euro winst, en schrijft daarmee een jaar eerder dan voorwacht zwarte cijfers.

Rente en volatiliteit

KBC slaagde er vorig jaar nog in zijn netto rente-inkomsten op peil te houden. Enerzijds door meer kredieten te verschaffen en meer deposito’s aan te trekken, anderzijds dankzij lagere financieringskosten. Maar de rentemarge staat duidelijk onder druk. Ze zakte van 2,15 procent in het laatste kwartaal van 2014 tot 1,95 procent per eind 2015. De rentemarge geeft het verschil weer tussen wat KBC betaalt voor het geld dat op korte termijn wordt aangetrokken en dat vervolgens omgezet wordt in kredieten aan particulieren en bedrijven.

In de eerste jaarhelft van 2015 kon KBC ook profiteren van een stijging van de commissie-inkomsten (op de verkoop van beleggings- en verzekeringsproducten). Maar die zijn in de tweede jaarhelft gedaald. De fee- en commissie-inkomsten daalden van 410 miljoen euro in het vierde kwartaal van 2014 tot 371 miljoen euro in dezelfde periode vorig jaar.

Daarmee zijn de twee uitdagingen geschetst die KBC in 2016 meer dan vorig jaar parten zullen spelen. Het beleid van de centrale banken houdt de rente extreem laag, waardoor de banken het steeds moeilijker krijgen om hun netto rente-inkomsten op peil te houden. En de volatiliteit op de financiële markten zorgt ervoor dat klanten minder beleggen en dat de commerciële marges van KBC op beleggingsproducten dalen.

Spaarboekjes

“Het wordt een uitdagend jaar”, geeft Thijs toe. “In de eerste zes weken stonden de commissie-inkomsten duidelijk onder druk. Het was nog goed, maar toch een stuk minder dan in de topmaanden van 2015.”

Bovendien stegen de kosten vorig jaar met 2 procent. Thijs schrijft dit vooral toe aan een toename van de banktaksen met 23 procent tot 417 miljoen euro, en hogere investeringen in IT en de digitalisering van de bank. Van de banktaksen gaat België met het leeuwendeel (222 miljoen euro) lopen. “De Belgische banktaksen vertegenwoordigen 9,4 procent van onze operationele kosten. Dat is het equivalent van 2200 werknemers”, aldus Thijs.

België beperkt bovendien de mogelijkheden voor de banken om hun rentekosten nog veel te verminderen. KBC betaalt 0,15 procent rente op de spaarboekjes, terwijl het wettelijk minimum 0,11 procent bedraagt. In de tweede thuismarkt van KBC, Tsjechië, legt de overheid geen bodemtarief op.

Thijs vindt dat de Nationale Bank van België maar eens moet bekijken of dat wettelijk minimum op de lange termijn geen bedreiging inhoudt voor de levensvatbaarheid van de Belgische banken: “KBC heeft een voldoende gediversifieerde portefeuille aan bank- en verzekeringsproducten, wij kunnen het probleem beheersen. Spaarbanken die grotendeels van de rentemarge afhankelijk zijn, hebben een groter probleem.”

Kosten aanrekenen

In de gegeven rente-omstandigheden is KBC wel van plan meer kosten door te rekenen aan zijn klanten. Thijs: “Banken zijn, vanuit bepaalde liquiditeitsverplichtingen, wettelijk verplicht geld te deponeren bij de ECB. Daar betalen we nu rente op, die misschien nog verhoogd zal worden. Als de ECB onze grondstof duurder maakt, geld dus, is het logisch dat wij deze kosten doorrekenen aan de klanten. Zonder gezonde commerciële marges kun je onmogelijk een duurzame bank zijn”.

Voor de klant van KBC betekent dit dat de spaarrente wellicht zal dalen tot het wettelijk minimum en dat het portefeuillebeheer mogelijk duurder wordt. “Maar het mes snijdt aan twee kanten”, beklemtoont Thijs. “In dezelfde logica zullen leningen allicht goedkoper worden.”

KBC probeert de negatieve rentes die de ECB aanrekent zo veel mogelijk te vermijden door geld bij andere centrale banken te stallen. Volgens financieel directeur Luc Popelier heeft de groep 7 miljard euro bij centrale banken uitstaan. Het gros zit bij de Tsjechische centrale bank. “In Tsjechië hebben we een belangrijk overschot aan spaargeld”, vertelt Popelier. “Dat is in België ook het geval, maar dat geld gebruiken we vooral om vanuit de groep bepaalde activiteiten in het buitenland, zoals in Ierland, te financieren.”

KBC bevestigde ten slotte dat het over zijn boekjaar 2016 een dividend van minstens de helft van de groepswinst zal uitkeren. De kapitaalbuffers zijn voldoende sterk om een dividend uit te keren én te investeren in interne en externe groei, aldus Thijs. De bank-verzekeraar zegt mogelijke acquisities te bekijken maar wil alleen toehappen als aan alle voorwaarden voldaan is. Dat betekent een overname in een van de kernmarkten, die de commerciële franchise versterkt en return genereert voor de aandeelhouders.