Kartels kunnen strenger worden aangepakt

Slachtoffers van prijsafspraken krijgen meer mogelijkheden om hun schade te verhalen op kartels.

Sinds 22 juni geldt een nieuwe wet, die een Europese richtlijn uitvoert. Wie schade ondervindt door inbreuken op het mededingingsrecht, heeft meer kans op een schadevergoeding. Laurent Garzaniti, vennoot bij het advocatenkantoor Freshfields, geeft uitleg.

Welke nieuwe rechtsinstrumenten krijgen Belgische bedrijven en consumenten, die te hoge prijzen voor diensten of goederen hebben betaald aan een bedrijf, dat prijsafspraken heeft gemaakt?

Garzaniti: “De belangrijkste verandering is de versoepeling van de bewijslast. Vroeger was het erg moeilijk te bewijzen dat je schade had geleden en een meerprijs had betaald nadat een kartel de prijzen kunstmatig hoog had gehouden. Het was zo goed als onmogelijk het oorzakelijk verband tussen de kartelvorming en de schade aan te tonen. Het lid van het kartel beweerde dan bijvoorbeeld dat de hogere prijs gewoon werd doorgerekend aan de klant. Nu is er een weerlegbaar vermoeden dat er schade is geleden, als de Belgische mededingingsautoriteit een kartel veroordeeld heeft. De schadelijder moet wel aantonen hoe hoog de schade is. Dat is, toegegeven, niet altijd eenvoudig.”

Wat als je als klant bijvoorbeeld te veel hebt betaald aan een vastgoedpromotor voor een gebouw, waarvan de prijs werd opgedreven door dure liften na kartelvorming?

Garzaniti:“Een goede vraag, want de Europese Commissie is inderdaad naar de rechter gestapt met de claim dat ze te veel had betaald voor een gebouw, waar het liftenkartel de prijs zou opgedreven hebben. Zonder succes, overigens. De nieuwe wet voert een vermoeden in dat een klant ook onrechtstreeks benadeeld is door een kartel, als dat werd veroordeeld. Het kartel moet dan bewijzen dat dit niet het geval is.”

Zijn de verklikkers van kartels, die vrijgesteld worden van een boete, ook immuun voor schadevergoedingen?

Garzaniti:“Neen. Zij zullen die veroorzaakte schade in de handelsketen ook moeten betalen. Wel zijn ze niet mee aansprakelijk voor de schade die de andere verklikte kartelleden aan hun klanten hebben toegebracht. Andersom zijn die andere wel mee verantwoordelijk voor de schade die de verklikker aan zijn klanten teweegbracht.”

Betekent het risico van een hoge schadevergoeding niet dat potentiële verklikkers van een kartel minder geneigd zullen zijn naar de mededingingsautoriteit te stappen?

Garzaniti: “De kartelleden zullen altijd de potentiële boete afwegen tegen de andere schade, die ze lijden. Als we voortaan tijdens een due diligence op een kartel stuiten, zal dat schaderisico een onzekere factor blijven. Tot nog toe kon een verklikker van een kartel de onzekerheid – de boete – onmiddellijk wegnemen. Het is best mogelijk dat de mededingingsautoriteiten de boetes nog zullen opdrijven om te vermijden dat het schaderisico niet opweegt tegen de mogelijke sanctie.”