Jamie Dimon ( J.P. Morgan): ‘We hebben ook fouten gemaakt’

Jamie Dimon is de enige overblijvende CEO van een Amerikaanse grootbank die de financiële crisis heeft meegemaakt vanop de eerste rij. Met zijn bank, J.P. Morgan, koos hij nog tijdens de crisis voor de vlucht vooruit.

Jamie Dimon staat sinds 2005 aan het hoofd van J.P. Morgan. Hij beweert dat hij deel uitmaakt van een soort leger dat steun biedt aan de investeringsbankiers, die hij omschrijft als de “paracommando’s” van de bank. Maar het feit dat J.P. Morgan de financiële crisis beter doorstaan heeft dan andere Amerikaanse banken, is volgens veel mensen uit de sector – ook zijn concurrenten – zeker deels te danken aan zijn persoonlijke betrokkenheid bij alle aspecten van het bedrijf, van de herfinanciering van Pfizer in 2008 tot telefonische vergaderingen in de late uurtjes om zijn cliënten gerust te stellen over de hoge notering van hun bedrijf. “Waar je ook gaat, Jamie is er geweest”, zegt een topmanager van een concurrerende bank. “Hij is een enorme aanwinst als CEO.” Zijn meest recente bestemmingen waren Saudi-Arabië, waar hij samenwerkte met Saudi Aramco, en Italië, waar hij de vorige regering adviseerde over de plaatselijke banksector.

De New Yorker van Griekse afkomst valt niet bij iedereen in de smaak. Sommigen vinden hem arrogant, anderen hebben kritiek op zijn salaris, dat vorig jaar bijna 30 miljoen dollar bedroeg. Sympathiek of niet, Dimon heeft van J.P. Morgan een van de grootste banken ter wereld gemaakt, met een marktkapitalisatie van 382 miljard dollar. De bank is de grootste Amerikaanse kredietgever voor het grote publiek en voert de wereldwijde bankranglijsten aan. “Ik had J.P. Morgan moeten kopen”, zei miljardair en belegger Warren Buffett in maart. “Het is een schitterend gerund bedrijf.”

Nu Lloyd Blankfein vorige maand de deur achter zich dichttrok bij Goldman Sachs, is Dimon de laatst overblijvende CEO van voor de crisis in Wall Street. “Zonder hem had J.P. Morgan het behoorlijk goed gedaan”, zegt de directeur van een concurrerende investeringsbank. “Maar niet zo goed als nu. Ik zou hem niet graag opvolgen.”

Hoewel Dimon nooit een gebrek aan zelfvertrouwen heeft gehad, kwam hij enkele weken geleden onverwacht bescheiden uit de hoek in zijn analyse van de voorbije tien jaar sinds de crisis. “Je moet me niet op een voetstuk plaatsen. We hebben het redelijk goed gedaan, maar we hebben ook fouten gemaakt”, zei hij in de Financial Times. “We hebben altijd veel kapitaal en liquiditeit gehad, en zo goed als geen ongedekte kortetermijnfinanciering. Dat heeft de doorslag gegeven.”

Voortdurende stresstests

Het overwicht van J.P. Morgan wordt gedeeltelijk toegeschreven aan de algemene heropleving van Wall Street. De grootste vier concurrenten – Bank Of America, Citigroup, Goldman Sachs en Morgan Stanley – doen het ook goed. Ook zij profiteerden van de groei van de binnenlandse economie, de belastingvermindering van president Donald Trump en een nieuwe trend richting minder regulering.

Hoewel de banken door de reglementering na de crisis minder winst kunnen maken, halen hun aandelenkoersen recordniveaus, die van J.P. Morgan op kop ( zie grafiek). Dat staat in schril contrast met hun Europese concurrenten, die zich trager aan de reglementering van na de crisis aangepast hebben en hun status als wereldspeler kwijt zijn.

Met een portie geluk en de juiste inschattingen wist Dimon makkelijk het zeil naar zich toe te trekken. Hij kwam in 2004 bij J.P. Morgan, na de overname van Bank One, waar hij aan het roer stond. J.P. Morgan krabbelde nog maar net overeind na de klappen die het had gekregen bij het uiteenspatten van de internetzeepbel. De bankreus had grote verliezen geleden door het omvallen van het energiebedrijf Enron en andere grote debiteuren. Dat verklaart voor een deel de voorzichtigheid van de bank. “We zijn altijd een beetje meer paranoïde geweest dan de anderen”, zegt Ashley Bacon, de directeur risicobeheer van J.P. Morgan. “We voerden voortdurend stresstests uit.”

Steve Black, een van de directeurs van de investeringsbank in 2007, zegt dat het zeer beperkte aanbod van herverpakte kredieten (CDO’s), die in 2008 overal vernieling zaaiden, bij J.P. Morgan een sleutelrol gespeeld heeft. “We streefden ernaar de top drie te halen in alles wat we deden. In CDO’s stonden we op de vijftiende of zestiende plaats en we waren heel blij dat we niet hoger stonden. De allerbeste beslissing die we ooit genomen hebben, was een heleboel domme dingen die anderen wel deden, niet te doen.”

Een walvis in Londen

Maar Dimon heeft ook fouten gemaakt. “We hadden vooral de activiteiten moeten afstoten waarmee hypotheekadviseurs kwamen aandragen”, zegt hij. “Zij bepaalden de voorwaarden van de hypotheekleningen en stapten dan naar de bank om er garant voor te staan. “Ik wou eruit stappen, maar ik heb me laten overtuigen ermee door te gaan. Die beslissing heeft ons zo’n 10 miljard dollar gekost.”

Zijn meest beruchte vergissing was het London Whale-schandaal in 2012 bij een afdeling van J.P. Morgan, geleid door een van zijn beschermelingen, Ina Drew. Het was de bedoeling een omgeving met weinig risico’s op te richten voor de cash en andere reserves die J.P. Morgan nodig had om zaken te doen. Door handel die munt sloeg uit de crisis in de eurozone, dikte die reserve aan tot zo’n 350 miljard dollar, maar de ploeg in Londen negeerde de richtlijnen rond risicobeheer en bouwde complexe posities op, waarvan de afwikkeling met reusachtige verliezen gepaard ging. Het schandaal kostte J.P. Morgan 6,2 miljard dollar.

Het voorval zit Dimon nog altijd hoog. “Als ik wat vroeger enkele elementaire vragen had gesteld, had ik het probleem opgemerkt, maar dat is niet gebeurd”, zegt hij. Anderen oordelen veel strenger. Het schandaal was “volledig zijn schuld”, zegt een voormalige collega. Ina Drew “leidde het grootste hedgefonds ter wereld” en kreeg daarbij de steun van Dimon.

Never waste a good crisis

Ondanks dat schandaal is Dimon uitgegroeid tot de nestor van de sector en een belangrijke lobbyist. Dimon denkt niet dat zijn lobbywerk van na de crisis veel invloed heeft gehad. De CEO van een andere bank stelt dat zijn inspanningen zelfs een averechts effect hebben gehad. “Zijn bijdragen aan het debat maakten dat de toezichthouders nog meer op hun hoede waren voor overmoedige banken”, klinkt het.

De ironie is dat de beleidmakers die zich zorgen maakten over de risico’s van banken met het label too big to fail, er mee voor gezorgd hebben dat net dei banken nog groter zijn geworden. “Alles waaraan we moeten voldoen inzake kapitaal, liquiditeit, controlemaatregelen, risico’s enzovoort, wordt goedkoper naargelang je grotere volumes verwerkt”, verklaart Daniel Pinto, het hoofd van de investeringsbank van J.P. Morgan.

Dimon is vooral veel opportunistischer dan zijn concurrenten. Nog tijdens de crisis wist J.P. Morgan te groeien dankzij de overname van Bear Stearns en Washington Mutual, twee banken die op instorten stonden. De deal met Bear Stearns zou Dimon niet herhalen, zegt hij. Maar Washington Mutual bleek een uitstekende aankoop, volgens Gordon Smith, de directeur van de consumententak van de bank. Hoewel de bank haar overnemer 8,4 miljard dollar aan boetes heeft gekost na de crisis, kreeg J.P. Morgan er een netwerk van filialen bij, in staten van Florida tot Californië. Tien jaar na de deal is de winst uit Washington Mutual “oneindig veel groter” dan de kosten van het akkoord en de boetes.

Autonome groei heeft ook een rol gespeeld. Smith, die sinds 2007 de afdeling betaalkaarten van de bank leidde, zegt dat Dimon een investeringsplan van 1 miljard dollar goedkeurde, zelfs toen de crisis toesloeg. Sindsdien groeide het marktaandeel van de activiteiten in betaalkaarten met 7,5 procentpunt, waardoor J.P. Morgan in dat segment op de eerste plaats staat in de VS. “Ze zijn van de verdediging naar de aanval overgeschakeld voor iemand anders dat deed”, vat een directeur van Citigroup het samen.

Gigant

Het resultaat is een kolossaal grote bank. Met een vermogen van 2,6 biljoen dollar en meer dan 250.000 personeelsleden moet J.P. Morgan enkel de ‘Big Four’-kredietverstrekkers in China, en HSBC voor zich dulden. Maar de geopolitieke onrust stijgt en de aandelenmarkten stevenen af op recordhoogten. In alle vermogenscategorieën, van aandelen tot vastgoed, staan zeepbellen op barsten, die voor elke bank een risico vormen, en misschien nog het meest voor J.P. Morgan.

“Er worden veel risico’s genomen op de balans”, zegt een concurrent. “Ze hebben zich laten meevoeren op de golven van aandelenfinanciering, prime brokerage en bedrijfskredieten.” Vanaf nu, voegt de bankier eraan toe, kan het nog maar één kant uit.

Pinto geeft toe dat binnen twee of drie jaar een einde komt aan de langdurige opleving. “Er zit een recessie aan te komen”, zegt hij. “Maar het zal geen crisis worden, enkel een correctie.”

Volgens Bacon is het grootste risico voor J.P. Morgan en alle banken in het algemeen “een onvoorziene bedrijfsstoornis van binnenin of buitenaf”, zoals een cyberaanval of een probleem met een gedragscode. J.P. Morgan heeft een jaarlijks technologiebudget van 11 miljard dollar om de cyberrisico’s binnen de perken te houden.

De opvolging

Misschien is Jamie Dimon wel het grootste risico. “J.P. Morgan is enorm afhankelijk van hem”, zegt een concurrent. “Hij heeft zijn opvolgers uit de weg geruimd en de raad van bestuur heeft niet gezorgd voor een sterke en uitgebreide reservebank.” Dimon is 62 jaar en gaat over vijf jaar met pensioen. Als mogelijke opvolgers circuleren de namen van Gordon Smith, die de grootste afdeling van J.P. Morgan leidt, en Daniel Pinto, de Argentijnse directeur van de grootste investeringsbank ter wereld. “Er zit geen dubbelganger van Jamie bij”, zegt een directeur van de bank, die niet in aanmerking komt voor de functie, “maar je kunt het ook op een andere manier aanpakken.”

Dimon laat weinig los over zijn plannen na zijn pensioen. Er wordt gefluisterd dat hij een gooi zou doen naar het Amerikaanse presidentschap of naar de gouverneurszetel in New York. Maar volgens mensen die hem goed kennen, is hij daar niet in geïnteresseerd.