Itsme en het Vlaams datanutsbedrijf athumi willen met datakluizen Europa veroveren

Het Vlaams datanutsbedrijf van de Vlaamse overheid, dat de naam athumi kreeg, wil als een neutrale speler data meer inzetbaar maken voor bedrijven en daartoe burgers meer controle geven over hun persoonlijke data. Een belangrijke rol daarbij speelt de populaire identiteits-app itsme. Björn De Vidts, transitiemanager bij Athumi, en itsme-topvrouw Stephanie De Bruyne zijn ervan overtuigd dat we aan het begin staan van een nieuwe economie, die door data-soevereiniteit wordt gedreven.

Athumi biedt burgers de mogelijkheid data van partners, zowel overheidsdiensten als privébedrijven, veilig uit te wisselen met vertrouwde partijen. Datakluizen gebouwd op de internationale Solid-standaard maken het mogelijk op een veilige manier gegevens als een diploma, een rijbewijs of medische informatie te delen met een privébedrijf of een publieke dienst. Burgers kunnen binnenkort toegang krijgen tot hun kluis en toestemming geven om data uit de kluis te delen via de populaire itsme-app.

Athumi is in handen van de overheid en dat zal zo blijven, al krijgen bedrijven in de toekomst wel de mogelijkheid een minderheidsparticipatie te nemen in het Vlaams Datanutsbedrijf. Hoe is de samenwerking tussen athumi en itsme tot stand gekomen?

STEPHANIE DE BRUYNE. “Die is heel natuurlijk gegroeid. Bij itsme wisten we al langer dat er digitale wallets of kluizen beschikbaar zouden worden gesteld, waarmee burgers belangrijke documenten en data zouden kunnen uitwisselen. Europese wetgeving zal dat opleggen, en we kregen dan ook vaak de vraag of we zo’n dienst al dan niet zelf wilden ontwikkelen. Wij richten ons echter vooral op het ontsluiten van deze kluizen, veeleer dan ze zelf te bouwen.

“Tegelijk volgden we via Digitaal Vlaanderen ook de oprichting van het Vlaams datanutsbedrijf van nabij op, een bedrijf dat op een innovatieve manier wil inspelen op de gloednieuwe markt van de veilige uitwisseling van data. Het werd duidelijk dat we onze sterktes konden bundelen, en dat itsme kon dienen voor de authenticatie en het verlenen van de toestemming voor het delen van de data. Daar zijn we goed in. Bekeken vanuit het privacy-oogpunt is het ook beter de verantwoordelijkheid rond identiteit en de andere data te splitsen. Rond de zomer van 2022 werd de samenwerking concreet.”

BJÖRN DE VIDTS. “We hebben met athumi, als overheidsbedrijf, een klassieke valkuil vermeden. Het was fout geweest van nul te beginnen en veel geld te investeren in een eigen oplossing voor authenticatie. Met itsme hebben we in één klap een bereik van 6,7 miljoen gebruikers, die hun gegevens kunnen uitwisselen vanuit de athumi-kluis. En itsme heeft ook al het vertrouwen van veel partners uit de publieke sector en de privé.

Kunt u uitleggen hoe het delen van officiële documenten werkt?

DE BRUYNE. “Ik zal een voorbeeld geven. In de interface van itsme kunnen de gebruikers aan, bijvoorbeeld, een autoverhuurbedrijf de toestemming geven om hun rijbewijs in te kijken bij de overheid. Het bedrijf kan erop vertrouwen dat het om betrouwbare gegevens gaat, aangezien de burger zich identificeert, en er dus geen vervalsing mogelijk is.

En u vertrouwt erop dat bedrijven bereid zijn itsme en athumi per transactie te betalen voor die uitwisseling van gegevens? Een kopie van een rijbewijs uploaden is gratis.

DE BRUYNE. “Onze oplossing heeft veel voordelen. Niet alleen zijn de data  betrouwbaar en up-to-date, het systeem werkt ook snel, automatisch en de gebruiker behoudt de controle over de gedeelde documenten. Als een autobedrijf nu een kopie ontvangt van een rijbewijs, is dat overigens ook niet gratis, want er is personeel nodig om de gegevens te controleren en te verwerken.”

DE VIDTS. “Vaak horen we ook dat bedrijven al investeren in de infrastructuur waarmee gebruikers gegevens kunnen delen. Het is niet te onderschatten hoeveel dat kost, alleen al aan beveiliging. Athumi heeft de sterke dat het bovendien een ecosysteem kan aanbieden, waar ook de inzichten uit data kunnen worden uitgewisseld tussen al onze partners, en niet noodzakelijk de data zelf. Door de EU waait trouwens een nieuwe wind op het gebied van privacy van de burgers. Zo legt bijvoorbeeld de Digital Services Act voor datadeling strikte voorwaarden op, waar ook de grote techbedrijven niet aan ontsnappen. De vraag naar onze diensten wordt dus alleen maar groter.”

Hoeveel zal zo’n transactie via itsme en athumi kosten, en hoe verdeelt u die inkomsten?

DE BRUYNE. “Hoe dat werkt, zit op dit moment nog volop in fase van ontwikkeling. Die betalingen zullen sterk variëren van geval tot geval. In sommige situaties zal per transactie worden betaald, terwijl bij andere platformen bijvoorbeeld het aantal unieke gebruikers een rol speelt. De belangrijkste inkomstenstroom loopt van de ontvangende partij naar de databron. Andere dienstverleners, zoals itsme, zullen daar maar een kleine marge op nemen.

‘Dit is een volledig nieuwe activiteit, dus het is logisch dat de exacte invulling van het bedrijfsmodel nog niet is bepaald. Het is belangrijk nu eerst meerdere cases te presenteren, die goed werken.’

Stephanie De Bruyne, CEO van itsme

“Dit is een volledig nieuwe activiteit, dus het is logisch dat de exacte invulling van het bedrijfsmodel nog niet is bepaald. Het is belangrijk nu eerst meerdere cases te presenteren, die goed werken. Pas daarna, tegen volgend jaar, wordt het ecosysteem verder opengesteld voor nieuwe toepassingen. We staan aan het begin van een nieuwe economie, die door data wordt gestuurd, en samen met athumi lopen we voorop in Europa.”

DE VIDTS. “Het slechtste dat we kunnen doen, is ons meteen vergalopperen door ons ecosysteem in één klap open te stellen voor alle soorten toepassingen. Daarom focussen we in de eerste plaats op het ondersteunen van bedrijven die nieuwe b2c-diensten naar de eindconsument willen brengen en die te maken hebben met drie domeinen: sneller werk vinden, het leven in en rond mijn huis makkelijker maken en langer gezond blijven. Uit onderzoek van professor Lieven Demarez van imec blijkt ook dat onze datakluizen in deze domeinen het beste een verschil kunnen maken.

“Het is zelfs goed mogelijk dat op basis van ons ecosysteem nieuwe bedrijven ontstaan, die bijvoorbeeld op basis van uw gezondheidsgegevens een geheel nieuwe dienstverlening aanbieden. We standaardiseren ook data, waardoor ze beter inzetbaar worden, omdat ze goed gecodeerd en gestructureerd zijn, zodat applicaties ze makkelijk kunnen verwerken. Belangrijk is evenwel dat de burger te allen tijde de controle behoudt: hij beslist altijd wat met de data gebeurt.”

Is de samenwerking tussen athumi en itsme exclusief?

DE VIDTS. “Nee, want ook andere identity providers kunnen diensten leveren op athumi-kluizen, aangezien we werken op basis van de internationale Solid-standaard. En burgers kunnen straks ook itsme gebruiken om, bijvoorbeeld, gegevens te delen via andere soorten datakluizen, zoals financiële gegevens die rechtstreeks via banken worden geraadpleegd. Het is trouwens ook niet de bedoeling athumi straks de enige manier wordt om in België gegevens uit te wisselen tussen diensten. Onze oplossing werkt complementair met de andere methodes. Maar natuurlijk is het onze ambitie dat athumi wel een belangrijk instrument wordt om bedrijven en burgers dichter bij elkaar te brengen.”  

Itsme is vorig jaar begonnen aan een Europese expansie door de lancering in Nederland. Hoe verloopt die, en hoopt u dat de extra dienstverlening met athumi helpt om uw internationale succes te doen groeien?

DE BRUYNE. “Wij geven geen gegevens vrij over het aantal gebruikers in Nederland. Daar is de situatie helemaal anders: burgers zijn afzonderlijke authenticatie-apps gewend voor diensten van de overheid versus de privésector. Die aanpak werkt niet, dat is al duidelijk. Er liggen dus kansen, maar we moeten eerst de bewegingsvrijheid krijgen om echt te groeien in dat land. Dat begint nu te keren, maar ik kan er nog niets concreets over zeggen.

“Los daarvan willen we met het uitwisselen van data een meerwaarde creëren, waardoor itsme groeit. Zowel ons bedrijf als athumi heeft de ambitie ook buiten België te groeien, maar we pakken dat pragmatisch aan. Dat itsme een privébedrijf is en athumi van de overheid is, hoeft de groei en besluitvorming niet in de weg te staan. Er is geen frictie.”

‘Athumi en Itsme kunnen hier bewijzen dat we in ons land de mooiste digitale ecosystemen creëren wanneer overheid en privé samenwerken.’

Stephanie De Bruyne, CEO van itsme

“Itsme heeft altijd een grote maatschappelijke verankering gehad en de overheid is ook mee investeerder (De Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij bezit 20 procent van de aandelen van itsme, nvdr), maar we blijven uiteraard wel een bedrijf dat op groei is gericht.”

Athumi en itsme spreken grote ambities uit en het project is innovatief. De 36 miljoen euro die de overheid in het Vlaams datanutsbedrijf heeft geïnvesteerd, is relatief gezien niet eens zo groot. Toch klinkt de vrees uit de IT-sector dat de overheid taken overneemt die de vrije markt voor zijn rekening kan nemen.

DE VIDTS. “Wij hebben geen businessbelang bij de data die gedeeld worden, en werken op basis van open standaarden. Op die manier wil athumi als neutraal overheidsbedrijf een verbindende rol in de markt spelen. Bovendien creëren we als platformbedrijf een ecosysteem, waar andere IT-bedrijven op kunnen inpikken en sterker door kunnen worden. Wij creëren een noodzakelijk fundament dat de vrije markt zelf niet goed kan realiseren. En, zoals gezegd: de datakluizen van athumi werken complementair ten opzichte van andere oplossingen. We creëren zeker geen monopolie.”

DE BRUYNE. “Athumi en itsme kunnen hier bewijzen dat we in ons land de mooiste digitale ecosystemen creëren wanneer overheid en privé samenwerken.”

Lees ook: