Inspiring Fifty Belgium: ‘We kunnen alleen overleven als we inclusiever zijn’

Trends zet een jaar lang elke week een vrouwelijke topmanager, wetenschapper, techondernemer of influencer in de schijnwerpers. De vijftig vrouwen staan op de eerste lijst van Inspiring Fifty Belgium.

“In technologiebedrijven is minder dan 5 procent vrouw en CEO, COO of CTO, het zogenoemde C-level. Wij willen aantonen dat er wel degelijk veel vrouwelijke rolmodellen zijn in die posities en dat er duizend-en-een manieren zijn om succesvol te zijn”, zegt Elke Kraemer. Van quota voor meer vrouwen in topfuncties houdt ze net zoals Françoise Chombar niet. Je kunt volgens hen beter streefdoelen vooropstellen. Elke Kraemer: “Van de school over de universiteit tot hun eerste jaren aan het werk bewijzen vrouwen twintig jaar lang dat ze evenveel talent hebben als mannen, en dat zou plots eindigen als ze dertig zijn en in een bedrijf werken?”

Elke Kraemer, de Duitse managing director van het Antwerpse sales- en marketingbedrijf WiMedia, zette begin dit jaar als vrijwilliger haar schouders onder de Belgische afdeling van Inspiring Fifty, een lijst van vijftig vrouwelijke rolmodellen in de technologie. Inspiring Fifty ontstond in Nederland, maar heeft ook lijsten voor onder meer het Verenigd Koninkrijk, Noord-Europa, Zuid-Afrika en Frankrijk. En nu dus België. Een zeventienkoppige jury herleidde de genomineerden tot vijftig. Het is een divers gezelschap van Nederlands- en Franstalige topmanagers, influencers en techondernemers (zie kader).

Dat de CEO en medeoprichter van de beursgenoteerde chipproducent Melexis de lijst haalde, is geen verrassing. Françoise Chombar – “je bent ofwel feminist ofwel seksist, je bent voor gelijkheid of niet, zo eenvoudig is het” – ijvert sinds jaar en dag voor gendergelijkheid. “Onderzoekers van de Universiteit Hasselt stelden tot hun verwondering vast dat Melexis genderneutraal is”, zegt Chombar. “Ons managementteam is zo genderdivers als het maar kan zijn, met vier vrouwen op de negen medewerkers. Onze board bestaat uit drie vrouwen en twee mannen. Ook als je kijkt naar de teamleads, is de man-vrouwverhouding dezelfde als in onze hele community.”

Had u een diversiteitsplan om genderneutraal te worden?

Françoise Chombar. “Geen programma, nooit gehad. Ook voor de twee medeoprichters van Melexis (Rudi De Winter en Roland Duchâtelet, nvdr) was dat altijd vanzelfsprekend. Respect is een van onze basiswaarden. Mensen die zonder respect handelen, worden daarop aangesproken – het maakt niet uit of het gaat over een man tegenover een vrouw, een vrouw tegenover een man, of vrouwen of mannen onder elkaar. Daar zijn al mensen voor ontslagen. Als ik in een presentatie niet voldoende diversiteit in de beelden zie, weten de mensen dat ik hen daarop aanspreek.”

Elke Kraemer. “Je zou kunnen zeggen dat jullie zo doordrongen zijn van die waarden, dat jullie mensen met dezelfde waarden rekruteren. Dan heb je geen plan of doelen nodig om de diverse en wendbare teams te vormen die nodig zijn om jullie producten te maken.”

Chombar. “Als ik spreek voor bedrijfsleiders, vraag ik hen wie hun klanten zijn en wie de beslissingen neemt in de gezinnen. Zelfs bij de aankoop van de auto zijn het meestal de vrouwen die kiezen. Zij gebruiken andere criteria dan hun mannen. Kijk dus naar hoeveel vrouwelijke klanten je hebt, ga dan na hoeveel vrouwen je hebt in de productontwikkeling, de marketing en de sales, en bereken je tekort. Dat kun je voor alle groepen doen: hoeveel jongeren, mensen met een andere nationaliteit en met vreemde roots heb je in je team? Wie zijn klant niet begrijpt, zal minder verkopen dan de concurrent. Bedrijfsleiders krijgen dan een aha-erlebnis als ze zien dat ze hun omzet kunnen verhogen door met diversere teams te werken.”

Kraemer. “Studies over het perfecte team tonen vaak aan dat hoe meer dat een spiegel van de samenleving is, hoe beter het is. Ben je nog goed bezig met innovatie als die komt van drie mensen met dezelfde achtergrond? Dan is de innovatie die daaruit voortkomt misschien niet marktconform.”

Waarom is Inspiring Fifty belangrijk?

Chombar. ” You can’t be what you can’t see. De impact van beeldvorming wordt schromelijk onderschat. Ken je de Draw-a-Scientist-test? Als aan jonge meisjes en jongens wordt gevraagd een wetenschapper te tekenen, tekenen ze het vaakst iemand van hun eigen geslacht. Maar zodra meisjes zestien zijn, tekent 75 procent een man. Een initiatief als Inspiring Fifty is belangrijk om die beeldvorming te wijzigen. De afgelopen dertig jaar is er al een hele evolutie geweest. Dat een actrice als Jessica Chastain in The Martian de kapitein van het schip speelt en in Interstellar het personage dat de wereld redt, was dertig jaar geleden ondenkbaar. Of denk aan Frozen, waar de prinses geen prins nodig heeft – ‘laat maar, je bent een klungelaar, ik zal het wel doen’.”

De unconscious bias, onbewuste vooroordelen bij het beoordelen van mensen, remt meer diversiteit af. Hoe werkt dat?

Kraemer. “Durfkapitalisten die investeren in start-ups zijn doorgaans mannen. De jongste twee jaar zijn de investeringen in start-ups die door vrouwen worden geleid, gezakt tot 0,4 procent. Die vooroordelen komen er niet met slechte bedoelingen. De typische founders die we zien, zijn de Mark Zuckerbergs en de Elon Musks, de mannelijke supersterren. Of het zijn twee of drie jonge ondernemers die samen een bedrijf oprichten. Mannelijke investeerders herkennen zich in die jonge mannen, terwijl ze bij een vrouw eerder twijfelen of ze het wel zal kunnen.”

Chombar. “Tot enkele decennia geleden bestonden orkesten alleen uit mannen. Weet je hoe dat is beginnen veranderen? Door anonieme audities. Plaats een scherm en je ziet niet wie erachter zit. Is het een man of een vrouw, jong of oud, een zwarte of een witte mens? Je ziet het niet en je kunt je concentreren op wat je hoort. Mijn man (medeoprichter Rudi De Winter, nvdr) en ik hebben persoonlijk geïnvesteerd in een paar bedrijven. We zijn ons bewust van die unconscious bias. We hebben verschillende bedrijven waarvan vrouwen founder of CEO zijn, zoals Danaë Delbeke. Staat zij op de lijst trouwens?”

Kraemer. “Dag mag ik nog niet zeggen!”

U bent voorzitter van het STEM-platform en ijvert voor meer jongens en meisjes in die wetenschappelijke en technische studierichtingen, en voor een beter evenwicht tussen jongens en meisjes. Hoe kan dat beter?

Chombar. “VUB-rector Caroline Pauwels zei dat heel wat jongeren die deelnamen aan de klimaatmarsen, zich bij de VUB hebben ingeschreven, maar dat de jongens voor ingenieurswetenschappen kozen en de meisjes voor humane wetenschappen. Hoe komt dat, vroeg ze zich af. Leerlingen begrijpen vaak niet wat ze leren, doordat de leerstof te veel in vakjes zit. Ik strijd daarom hard voor geïntegreerde eindtermen voor STEM. Als je die vakken aan elkaar koppelt, toon je aan wat je ermee kunt aanvangen in het leven. Dat motiveert jongeren richting STEM, maar de intrinsieke motivatie van jongens en meisjes verschilt. Terwijl jongens geïnteresseerd zijn in wat veel lawaai maakt en snel gaat – het ding – kijken meisjes naar hoe ze dat ding kunnen gebruiken om mensen of de planeet te helpen. Als je meer meisjes in STEM wilt, moet je heel helder de link leggen tussen STEM en wat ze ermee kunnen doen voor mens en milieu.”

De coronacrisis leidde tot artikels waarin vrouwelijke politieke leiders als Angela Merkel en Jacinda Ardern worden afgewogen tegenover mannelijke leiders als Boris Johnson en Donald Trump. Is dat toeval of een relevant onderscheid?

Kraemer. “Als je in een fase van onzekerheid zit, kun je je op twee manieren gedragen. Of je kiest voor de zekerheid van wat je kent, of je bent open en kijkt naar nieuwe dingen. We zitten nu op zo’n kantelpunt.”

Chombar. “Merkel, Ardern, maar ook Katrin Jakobsdóttir van IJsland en Tsai Ing-wen van Taiwan. Minder dan 10 procent van de staatshoofden in deze wereld is een vrouw. Als je kijkt naar de aanpak van corona, kun je zeggen dat vrouwelijke leiders het disproportioneel beter gedaan hebben. Volgens mij verschuift het idee van wat een goede leider is. In een wereld met veel onzekerheid is empathie belangrijk. Je moet je kunnen inleven in anderen, mensen samenbrengen rond een visie en engagement creëren. Vrouwen zijn daar heel goed in – wat niet wil zeggen dat er geen mannen zijn die dat ook goed kunnen – maar vroeger waren die kwaliteiten minder nodig of werden ze verdrukt. Leiderschapskwaliteiten zoals dominerend overkomen, overdreven zelfvertrouwen hebben, grote risico’s nemen en assertief zijn – tot het agressieve toe – zijn kwaliteiten die vooral aan mannen worden toegeschreven.”

Kraemer. “Corona heeft aangetoond dat dit het moment is waarop je een grote impact kunt hebben op je toekomst. Als je een monocultuur van mannelijke leiders hebt, zullen we dan wel flexibel genoeg zijn in een vuca-wereld (volatiel, onzeker, complex en ambigu, nvdr)? Een monocultuur in de landbouw is ook een artificiële constructie, die pesticiden en andere zaken nodig heeft om te blijven bestaan. Met teams die divers zijn in gender, nationaliteit of afkomst zijn bedrijven meer wendbaar. Het is interessant om nu te kijken of bedrijven met diversere teams de crisis beter overleven dan bedrijven met oude, traditionele structuren.”

Waarom was The Chalice and The Blade van Riane Eisler zo’n belangrijk boek voor u?

Chombar. “De schellen vielen me van de ogen. Eisler bestudeerde de samenlevingsvormen in de loop van de geschiedenis. Ze maakt een onderscheid tussen een model van dominantie en een model van partnerschap. Van beide systemen zijn succesvolle voorbeelden te vinden, maar voor mij was het belangrijk te zien dat Kreta en Turkije hoogstaande culturen hebben gehad die stoelden op gelijkwaardigheid. Je had er geen sterke hiërarchie of grote paleizen. De gelijkheid tussen man en vrouw en de link met de natuur waren belangrijk.

“Je vergelijking met monocultuur is heel terecht, Elke. We zijn onze wereld aan het opsouperen. De balans is helemaal zoek en je ziet aan corona hoe kwetsbaar we geworden zijn. Big tech is heel groot geworden en dat is op zich ook een bedreiging voor de samenleving. Ik geef je volledig gelijk dat we als human kind alleen kunnen overleven als we kind to each other zijn. We kunnen alleen overleven als we inclusiever zijn.”