‘Hollywood voor de bijl door AI’

Ruim twintig jaar geleden fantaseerde ik er tijdens mijn lessen op los. Ooit zou de tijd komen dat men films zou maken zonder menselijke acteurs. Een regisseur zou aan de knoppen zitten. Hij zou met nieuwe vormen van virtual reality acteurs maken, hij zou wenkbrauwen kiezen, de aard van de glimlach en het stemtimbre. De creatieve kunstenaar zou volledig verantwoordelijk zijn voor zijn film. Hij zou kiezen uit eindeloze databases van decors, stemmen of opengesperde ogen.

Ik geloofde in mijn fantasie, want ik zag geen grenzen aan technologisch ondernemerschap. Komt de superster-regisseur er echt? Misschien wel, maar Hollywood vindt dat idee niet leuk en dus krijgen we lekker ouderwetse stakingen. Te veel mensen beseffen dat ze hun baan dreigen te verliezen. Het zal niet zonder slag of stoot verlopen. Wie zal er niet om de tafel zitten? Al wie een nu nog onbestaande baan zal krijgen in de Nieuwe Filmwereld. Helaas schiet mijn fantasie hier te kort. Als mijn droom-/spookwereld echt zal doorbreken, zullen er veel meer films worden gemaakt, krijg je een universum van ‘maak je eigen Hollywood-blockbuster’ en ontstaan nieuwe uitdagingen en kansen. De cultuurpessimisten zullen kunnen lamenteren over het verlies aan diepmenselijke waarden. Dan zal ik even glimlachen. Hollywood, tempel van waardegedreven menselijke cultuur?

Robots zouden veel banen overnemen, maar de creatieve industrie zou aan die ijzeren wet ontsnappen. Dat lijkt nu een mythe.

Die droom-/spookwereld komt er. Stel dat men in Hollywood het gebruik van artificiële intelligentie (AI) aan banden legt, en bijzonder strenge regels hanteert. Europa zal analoge of nog strengere maatregelen opleggen. Er komen aanslepende juridische gevechten over intellectuele eigendom. Want mijn software heeft de ideale verleidelijke stem geproduceerd, op basis van tien bekende acteurs, plus nog een studie van een of andere universiteit. Die ‘stem’ wordt razendsnel een eigen merk. Van wie is die dan? Terwijl er overal stakingen, processen en disputen losbarsten en de heimwee naar de goede oude Hollywood-tijd een climax bereikt, zijn er ongetwijfeld landen, bedrijven, individuen die al die problemen omzeilen of aan hun laars lappen en goedkope maar zeer aantrekkelijke films produceren. Waarom zou het anders lopen bij films dan bij textiel, auto’s of computers? Of is de oplossing een vaste filmprijs en zullen de overheid, de cinemazalen en de onderbetaalde acteurs samenwerken (of samenspannen?) om het cultuurproduct ‘film’ te redden? Een echte film wordt door mensen gemaakt, niet door robots.

Net als de klimaatcrisis geen technologisch en zelfs geen economisch probleem is, maar in de eerste plaats een politiek, zo zal het ook verlopen met de filmindustrie. Hollywood is geliefd bij de Democraten, niet bij de Republikeinen. De Amerikaanse president Joe Biden kan en moet de scriptschrijvers en acteurs steunen. Ondernemerschap en Schumpeters creatieve deconstructie zijn boeiende concepten, tenzij ze de kiezers raken. Maar veronderstel dat er een jonge Republikeinse president wordt verkozen, wees dan maar zeker dat de rekening met Hollywood wordt vereffend. Thatcher kreeg de mijnwerkersvakbond op de knieën, Reagan die van de verkeersleiding. Who’s next?

Het meest verbazingwekkende is dat dit geen toekomstmuziek meer is. Robots zouden veel banen overnemen, maar de creatieve industrie zou aan die ijzeren wet ontsnappen. Dat lijkt nu een mythe. Net de creatieve banen, zoals scriptschrijvers, dreigen het eerst voor de bijl te gaan. Dat hoeft ons niet te verbazen, want Hollywood-scripts volgen al twintig jaar bekende formules. Het paradoxale is dat eenvoudige handenarbeid goed weerstand biedt tegen dat AI-geweld. Vooral de combinatie van kennis en handenarbeid lijkt nog even immuun. Zorg voor de toekomst van uw kinderen: leer hen ook met hun handen te werken.