Hoe Belgen met Turkse roots bouwen aan succesverhalen: 3 ondernemers getuigen

In de Belgische bedrijfswereld duiken almaar meer succesvolle ondernemers op met Turkse roots, en lang niet alleen in kleine bedrijfjes. Drie van hen doen hun verhaal.

Steeds vaker zien we bedrijven van ondernemers met Turkse roots opduiken in de lijsten van de Trends Gazellen, de snelstgroeiende bedrijven van het land. De Ternatse nutsleidingenlegger GKW werd Ambassadeur van de Trends Gazellen Vlaams Brabant 2022 bij de grote bedrijven. Vorig jaar was het Antwerpse logistieke bedrijf ACT Group Ambassadeur voor Antwerpen bij de grote bedrijven.

Bij de middelgrote bedrijven klokte het schoonmaakbedrijf Köse Cleaning van Hassan en Alihsan Köse in 2018 af op plaats twee in de lijst voor Brussel. Ook bij de kleine bedrijven zijn snelle groeiers van ondernemers van Turkse afkomst terug te vinden. De Koerdisch-Turkse ondernemer Fethi Tekin opende in ijltempo drie franchisevestigingen van de Amerikaanse keten Domino’s Pizza, goed voor de titel van Ambassadeur van de Gazellen Vlaams-Brabant bij de kleine bedrijven dit jaar. In Oost-Vlaanderen haalde het Wetterse rioolrenovatiebedrijf Elta de titel van Ambassadeur Kleine Gazellen al in 2015. De tijd dat de Turks-Belgische ondernemer typisch een kleine zelfstandige was die kebabs maakt in Snack Istanboel, is al lang voorbij. Toch bestaan de vooroordelen nog. “Ik wist niet dat er Turken waren als u”, zei voormalig premier Jean-Luc Dehaene ooit in het Frans tegen de Vlaming Yilmaz Özcan. De zestiger richtte in 1987 EMS International op. Dat is het moederbedrijf boven MTK+, een specialist in lagers. Dat zijn de hulpstukjes tussen onderdelen. MTK+ heeft kantoren in België, Turkije, China en de VS, exporteert naar meer dan tachtig landen en heeft meer dan 300 werknemers.

Achter de schermen

Het ondernemersverhaal van Yilmaz Özcan staat opgetekend in het boek Baanbrekers van Güler Turan. De Antwerpse advocate is ook van Turkse afkomst en ging op zoek naar de verhalen van Belgische ondernemers met migratieroots. Volgens haar is het geen toeval dat er nu bedrijven van Turkse Belgen opduiken bij de Trends Gazellen. “De migratie van Turkse mensen is vijftig tot zestig jaar aan de gang. De eerste generatie arbeiders had geen vermogen en geen netwerk. De tweede en derde generatie hebben dat wel. Voor veel ondernemers waren import- en exportbedrijven naar Turkije het beginpunt, later groeiden ze door” (zie kader Het akkoord van 1964).

Als advocate gespecialiseerd in vennootschapsrecht ziet Turan ook de vooroordelen die er soms nog zijn. “Veel ondernemers met Turkse roots blijven aanvankelijk achter de schermen als ze bijvoorbeeld een bedrijf hebben overgenomen. Soms is het dus in het belang van de onderneming om dat achter de schermen te houden. Na een paar jaar verandert dat, wanneer iedereen merkt dat de overdracht goed verlopen is.”

Ahmed Göcen – GKW

Ahmed Göcen is de CEO van het Ternatse familiebedrijf GKW, gespecialiseerd in nutsleidingen. De kmo was vorig jaar Ambassadeur Gazellen Vlaams-Brabant. Er werken 287 mensen, in 2021 bedroeg de omzet 31,8 miljoen euro. “De eerste generatie begon te ondernemen in de jaren zeventig, maar velen zagen pas in de jaren tachtig dat ondernemen in België potentieel had”, steekt Ahmed Göcen van wal. “Mijn vader heeft wat van alles gedaan. Import-export, een groentewinkel, vrachtwagens verkopen. Maar zijn generatie kon niet goed genoeg Nederlands en had geen visie op ondernemen. Ze was sterk geconcentreerd op onmiddellijk verkopen met winst. Ze had ook geen managementopleidingen gevolgd, kende weinig van boekhouden. Vaak wilden mensen op korte termijn sparen om later terug te keren naar Turkije.” Het liep anders. De vader van Ahmed Göcen had ook als arbeider gewerkt in de kabelsector en richtte in 1993 met GKW een onderneming voor nutsleidingen op. Van bij het begin was het bedoeling er een echt familiebedrijf van te maken, waar zijn broers en kinderen ook aan de slag konden. De start was moeilijk. “Het bedrijf werkte veel in onderaanneming, en focuste vaak op één aannemer”, zegt Ahmed Göcen. “Financieel was het moeilijk, er waren drie à vier faillissementen. De visie ontbrak.” Ahmed Göcen professionaliseerde het bedrijf toen hij er in 2008 instapte, ook zijn twee broers en zus zitten in de zaak. Zij vertegenwoordigen de tweede generatie, die wel Nederlands spreekt en een opleiding kreeg. Ondertussen zijn ook zes telgen van de derde generatie bij GKW aan de slag. Het bedrijf groeide het afgelopen decennium jaar na jaar. “Wij zitten in de bouw. We leggen nutsleidingen onder de grond en dat is een kleine wereld in België (zie kader Hotspot Oost-Vlaanderen, nvdr). 85 procent van die bedrijven is gevestigd in de streek van Lokeren en Zele. Wij hebben vandaag drie vennootschappen. Eentje die zich richt op de telecom, eentje voor nutsvoorzieningen, en in Vlaanderen GKW, dat een beetje alles doet.”

Acht weken wachten

Het grote pijnpunt van GKW is de arbeidsmarkt. “Er is gewoon geen aanbod meer”, klaagt Göcen. Anders zou GKW al lang meer dan 300 werknemers tellen. “Als jonge schoolverlaters komen solliciteren en ze horen dat ze buiten moeten werken om ook in de regen betontegels te leggen of bestrating te doen, zijn ze weg. Ze gaan liever bij een autofabrikant werken, dat is binnen en die bedrijven zoeken ook mensen. We vinden niemand in België, net nu er heel veel werk is in onze sector. De elektrificering komt eraan en het glasvezelnetwerk wordt volop gelegd.” Om toch te kunnen groeien kan GKW gelukkig buitenlandse werknemers aantrekken dankzij de toelating-tot-arbeidregeling voor knelpuntberoepen. Die komen soms uit Polen, maar de grote meerderheid komt uit Turkije. “In de kabelsector werken veel mensen van Turkse afkomst. Wij kunnen iemand die uit Turkije komt in het Turks opleiden als machinist of chauffeur. Voor functies als ploegbaas of projectleider moet je Nederlands kennen, dat gebeurt door Vlamingen”, zegt de CEO van GKW.

Göcen is blij met die regeling, maar de trage administratieve procedure kost tijd en geld: “Onze klanten verwachten snelle leveringstijden. Wanneer een werknemer uit Turkije hier aankomt, duurt het ongeveer acht weken voor hij aan de slag kan. Wij zorgen voor huisvesting, maar na twee weken belt die man ons om te zeggen dat hij zot wordt van het nietsdoen, dat hij wil werken. We hebben mensen gehad die gewoon weer naar Turkije gingen. Als we die acht weken konden inkorten, hoeveel meer socialezekerheidsbijdragen en bedrijfsvoorheffing zou de overheid dan niet krijgen?”

Lees hieronder verder

Het belang van events

Ahmed Göcen is een Anderlecht-supporter pur sang – sinds een tweetal jaar nodigt hij er klanten uit in de loges –, al heeft hij ook sympathie voor wat underdog Union Saint-Gilloise de afgelopen twee seizoenen klaarspeelde. In tegenstelling tot veel Belgen met Turkse roots volgt hij de Turkse voetbalcompetitie niet. De aanwezigheid in de loges van Anderlecht is niet de enige link van Göcen met Belgische ondernemersnetwerken. Dankzij de zichtbaarheid die hij kreeg als CEO van een Trends Gazelle, werd hij opgemerkt door Voka Vlaams-Brabant.

“Ik ben Kris Claes heel dankbaar dat hij me vroeg om toe te treden tot het bestuur van Voka Vlaams-Brabant. Turkse ondernemers benutten het potentieel van de activiteiten en events van organisaties als Voka of Unizo veel te weinig. Ga naar die netwerkevents en leg er contacten, want elke ondernemer heeft die nodig. Het wordt allemaal voor jou georganiseerd, het enige wat je moet doen is eraan deelnemen”, besluit de ondernemer.

Cengiz Turan – Belgateq

Cengiz Turan begon als verzekeringsmakelaar en investeert nu ook in het Geelse familie- en vrijetijdscentrum Den Bruul met een van ’s lands grootste binnenspeeltuinen, maar zijn grote succesverhaal als ondernemer is Belgateq. Dat is een door de overheid erkend keuringsorganisme – een concurrent van de marktleider Vinçotte – dat een brede waaier diensten aanbiedt. Belgateq keurt elektriciteits-, water- of gasleidingen, verwarmingsketels of zonnepanelen, maar doet ook verwarmingsaudits en levert energieprestatiecertificaten (EPC) af.

De Antwerpenaar Turan begon na zijn studies verzekeringswezen en financiën in het begin van de eeuw te solliciteren, maar zonder veel succes. “Na vijftig sollicitaties was ik nog altijd niet aan het werk. Ik legde mijn lat steeds lager. Voor elke functie waren er twintig tot dertig andere kandidaten. Ik dacht ‘welke kans maak ik?’ Ik moest dus wel als zelfstandige verzekeringsmakelaar starten.” Het hoofdkantoor van AXA in Berchem, waar het gezin Turan woonde, lag vlakbij. De jongeman trok zijn stoute schoenen aan, versierde een afspraak met de CEO en overtuigde hem bij zijn eerste gesprek.

“Ik moest op jaarbasis 25 nieuwe zaken tekenen. Ik kreeg een cd-rom mee om de tarieven te maken voor de polissen, maar ik had nog geen pc”, vertelt Cengiz Turan. “Ik kom uit een arbeidersgezin, mijn ouders maakten de migratie mee. We zijn met vier kinderen. Mijn oudste zus is onderwijzeres, mijn broer is actief in het vastgoed en mijn zus Güler is advocate – ik ging naar haar met die cd-rom. Zo ben ik begonnen vanuit mijn slaapkamer. Ik herberekende de polissen van mijn ouders, en vervolgens van familieleden en kennissen. Turkse Belgen, dat was mijn netwerk. Ik ging bij de mensen thuis hun polissen herberekenen. Niemand deed dat. Wie geen Nederlands kon, kon ik helpen door te vertalen. Zo begon ik mijn portefeuille op te bouwen. Van niets met een portefeuille beginnen is vandaag not done. Ik zou dat ook nooit meer doen.”

Administratieve calvarietocht

Na enkele jaren fuseerde Cengiz Turan zijn verzekeringsbedrijf met de vastgoedzaak van zijn broer Murat. Het bedrijf groeide tot een tiental mensen, toen stapte Cengiz Turan eruit. In 2008 zag hij een nieuwe opportuniteit: “De vragen over het energieprestatiecertificaat bleven maar komen. Ik had mijn klantenportefeuille, waarom mijn aanbod niet uitbreiden, vroeg ik mij af.” Hij volgde opleidingen om EPC-certificaten te kunnen afleveren en om elektriciteit te keuren.

“Dat gaat een mooi pakketje worden, dacht ik”, zegt de Antwerpenaar. “Ik wilde dat aanbod zelf aanbieden. Daarvoor moest ik een keuringsmechanisme oprichten. Ik kwam terecht bij de federale overheidsdienst Economie.” Het werd een administratieve calvarietocht die twee jaar zou duren. Turan gebruikte al zijn vrije tijd om te studeren, moest telkens maanden wachten op een volgende afspraak en legde samen met de industrieel ingenieur die hij als partner had gevonden, het examen af. Ze moesten terugkomen, en nog eens.

“We zijn vier keer geweest. We kregen te horen dat het resultaat niet goed genoeg was, maar we kregen ook geen negatief advies”, herinnert Turan zich. “Er klopte iets niet. We legden examens af, maar kregen geen resultaat. Wilden ze ons de bevoegdheid niet geven? Het boek waarin ik studeerde, was zwart van erin te bladeren. Na de vierde keer vroeg ik om bijscholing. Die deden we. We gingen een vijfde keer terug – we hadden besloten dat het de laatste keer zou zijn – en kregen groen licht zonder examen af te leggen.”

Ondertussen bestaat Belgateq achttien jaar als keuringsmechanisme – een van de zowat twintig in Vlaanderen – en het aanbod wordt nog altijd uitgebreid. Er werkt een tiental mensen. Binnenkort komt er een asbestkeuring bij het aanbod. Turan leidt naast Belgateq ondertussen ook Den Bruul: “We zijn een ondernemende familie. Den Bruul is een van onze jongste investeringen. Het is een gevestigde waarde in regio, de bowling van de Kempen. Er is ook een binnenspeeltuin, brochetterie en vergaderzaal. Er werken bijna 30 mensen. Na de overname nam ik contact op met Unizo en zo kreeg ik begeleiding bij het onderhandelingsproces, we kregen een overheidswaarborg. Alles is feilloos verlopen.”

Fethi Tekin – Domino’s Pizza

Fethi Tekin woont in Tielt-Winge. Een strategische uitvalsbasis, want het dorp ligt in het midden van de driehoek Diest, Tessenderlo en Aarschot. In korte tijd opende Tekin in die drie gemeenten franchisevestigingen van de Amerikaanse pizzaketen Domino’s Pizza. Liefst 22 maanden op rij was hij de manager van de snelstgroeiende vestiging van Domino’s Pizza in België. Zo kwam hij ook bovendrijven bij de Trends Gazellen, waar hij dit jaar Ambassadeur van de Kleine Gazellen Vlaams-Brabant werd.

In tegenstelling tot de in België geboren en getogen Ahmed Göcen en Cengiz Turan, is Fethi Tekin wel een migrant. Hij verhuisde in 1996 op zijn dertiende van Turks Koerdistan naar Leuven met zijn zusje, nadat zijn vader eerst alleen naar België was gekomen. Zijn andere zus en moeder kwamen later. “Mijn vader werkt al 21 jaar in dezelfde garage. Zelf wilde ik niet als arbeider werken, op school al wilde ik ondernemen. Tijdens mijn studie verkoopvertegenwoordiging begon ik te werken in een kebabzaak in Leuven. Die nam ik later over, ik werkte dag en nacht samen met één personeelslid. Vijf jaar later kocht ik het pand en maakte ik er studentenkoten van.”

Na twaalf jaar prikkelde zijn schoonbroer hem om meer te doen met zijn ondernemerstalent. “Je bent eigenlijk een Messi die voor kleine ploegen speelt, zei mijn schoonbroer. Je zou in Barcelona moeten spelen, en dat is Domino’s.” Tekin tikte de voorzet binnen. “Ik deed mijn kebabzaak dicht nog voor ik een koper had en begon bij Domino’s. Na vier weken opleiding kon ik beginnen. In 2018 opende ik Domino’s Diest. In 2020 – in het midden van de coronapandemie – deed ik Tessenderlo open. Dat ging ook goed. Vorig jaar rond deze tijd openden we Aarschot.”

Rookie van de Maand

Fethi Tekin heeft zo’n 75 mensen die voor hem werken, vast personeel aangevuld met studenten. Hij heeft een operationeel manager per zaak en onderhandelt over een vierde vestiging. Vijf lijkt hem het maximum. “Ik ben zes maanden geleden, op mijn veertigste, voor het eerst papa geworden. Ik wil ook genoeg tijd kunnen doorbrengen met mijn gezin”, zegt Tekin trots. Dat iemand 22 maanden op rij Rookie Manager van de Maand werd, was nog nooit gebeurd bij Domino’s. Hij werd dan ook twee keer Rookie Manager van het Jaar. “Om me de tweede keer niet dezelfde prijs te moeten geven als het eerste jaar dat ik won, kreeg ik een reis naar Las Vegas”, blikt de ondernemer terug.” Daar organiseert Domino’s een grote awardshow, een ongelofelijke ervaring. “Er zijn 116 Domino’s-vestigingen in België. Ik zit in de top dertig in omzet.”

Ook in de horeca is mensen vinden de grootste rem op de groei. Volgens Tekin ziet generatie Z de wereld anders dan veertigers als hijzelf. “Mijn generatie moest werken voor haar geld. Wij waren gericht op succes, we wilden advocaat, dokter of ondernemer worden. Geld verdienen volgt uit dat streven naar succes. Nu vragen jongeren zich af waar ze goed geld kunnen verdienen, zonder er veel te moeten voor doen. Het is echt moeilijk om mensen te vinden, zowel vast personeel als studenten.”

Mooie auto

Fethi Tekin is geslaagd als ondernemer, maar hoedt er zich voor daarmee te koop te lopen. Zijn mooie auto parkeert hij nooit voor een Domino’s. Zijn oom uit Nederland is ook ondernemer en ruilde zijn blitse auto in voor een minder opvallend merk. “Hij investeerde in een restaurant in een dorp en heeft schrik voor de reacties als hij daar aankomt met een ‘vette bak’. Dan zullen mensen weer zeggen ‘het is weer een bruine, wie weet welke louche zaakjes hij heeft gedaan’. Hij heeft schrik dat er dan minder mensen naar het restaurant zullen komen. Zulke vooroordelen voel je wel”, zegt Fethi Tekin.

“Ik kom zelf uit armoede, drink weinig, heb nog nooit gerookt en drugs ken ik niet. Het enige extreme aan mij is dat ik een paar keer per jaar naar een match van Fenerbahce ga kijken in Istanboel en dat ik graag een mooie auto heb. Als die auto mij gelukkig maakt en ik die kan betalen omdat ik ervoor heb gewerkt, waarom zou ik er dan niet mee mogen rijden?”