Gentse starter bedenkt creatieve museumtours voor bedrijven: kunst als kapstok

De Gentse start-up #artshizzle bedenkt interactieve museumtours met een gids voor bedrijven. De bedoeling: problemen zoals burn-outs, de vergaderoverlast en communicatiestoornissen op het werk bespreekbaar maken aan de hand van kunst.

Een van de topstukken van het Museum voor Schone Kunsten in Gent is De lezing van Théo van Rysselberghe uit 1903. Op het schilderij leest de schrijver Emile Verhaeren gesticulerend voor uit zijn werk aan collega-auteurs – sommigen van hen luisteren geboeid, anderen kijken verstrooid voor zich uit. “Dat werk is een van de haltes tijdens onze tour voor bedrijven door het museum”, zegt Rozemarijn De Keyser, een van de oprichters van #artshizzle. “Het is een ideaal schilderij om een discussie te starten over de vergadercultuur in een onderneming. Er komen dan bij de werknemers verhalen boven over te lange vergaderingen, en over meetings die slecht worden geleid of voorbereid. Samen met de groep discussieerden we over hoe je zulke vergaderingen beter kunt aanpakken.”

Tijdens een tour stopt de groep ook in de portrettengalerij van het museum. “Wie van deze mensen zou je graag als collega willen?” vraagt De Keyser aan de deelnemers. “Dat lokt opmerkingen uit over het uiterlijk en de uitstraling van die onbekende mensen”, zegt ze. “De opmerkingen zijn zeer uiteenlopend. Van ‘dat ziet er een moeilijke uit’ tot ‘met die wil ik nog weleens iets gaan drinken’. Tijdens zo’n discussie komt de groep los en valt de spanning weg. Iedereen kan wel een opmerking over die portretten verzinnen. Kunsthistorische kennis is niet nodig, misschien enkel wat mensenkennis.”

Het opmerkelijke is: weinig deelnemers zijn ooit in het Museum voor Schone Kunsten geweest. Ze vinden de drempel te hoog, ze zijn bang dat ze niks van kunst kennen of ze vinden kunst simpelweg saai. “Onterecht”, vindt De Keyser. “Mensen durven hun mening niet te geven over een kunstwerk omdat ze de kunsthistorische context niet kennen. So what? Vraag aan een kind wat het van de Mona Lisa vindt en het zegt zoiets als: ‘Een stijve mevrouw met een mooie glimlach. Ze doet me denken aan mijn tante, die graag fondue eet.'”

Kunst is therapie

Achter de Gentse starter #artshizzle zitten twee jonge mensen. Tim Vanheers helpt met zijn bedrijf Tenzing Wilson kunstenaars en creatieve mensen om zich te organiseren, zodat ze enkel bezig kunnen zijn met hun creatieve werk. Rozemarijn De Keyser is een freelancegids en ze maakt deel uit van het improvisatiegezelschap The Lunatics. Onder meer bij Voka geeft ze cursussen en coachings over creatief denken. “Een oefening in improviseren, patronen doorbreken en je fantasie gebruiken”, noemt ze dat zelf. #Artshizzle, hun nieuwe initiatief dat museumtours aanbiedt over creativiteit in de bedrijfscultuur, startte in het Museum voor Schone Kunsten in Gent. Maar Vanheers en De Keyser dromen van een uitbreiding naar het S.M.A.K. in Gent en de Verbeke Foundation in Kemzeke, en zelfs naar het buitenland.

De trigger voor #artshizzle was de expo Art as Therapy van de Britse filosoof Alain de Botton in het voorjaar van 2014 in het Rijksmuseum in Amsterdam. Hij plakte toen grote post-its met praktische filosofische bedenkingen bij kunstwerken uit de vaste collectie. “Heel inspirerend en laagdrempelig”, zegt Vanheers. “Ook in zijn gelijknamige boek beantwoordt De Botton de vraag: wat kan kunst betekenen in je leven? Kan kunst je helpen gevoelens te uiten of troost te vinden? Kan kunst het onzegbare uitdrukken? Dat was een eyeopener voor ons.” De Keyser: “Van die praktische rondleiding maakten we een vertaling voor bedrijven. Er zijn best wel wat ondernemingen die een educatieve en creatieve groepstour willen, maar het mag liefst geen saaie standaardrondleiding zijn.”

Landschap voor het jaarverslag

Is #artshizzle dan het culturele alternatief voor het klassieke touwenparcours of de paintballvoormiddag? Of is het veeleer een therapeutisch groepsgesprek aan de hand van kunst? “Noem het een kunsteducatief pakket op maat”, zegt Vanheers. “De sessie duurt tweeënhalf uur. Dat is de minimumtijd die nodig is om een groep tussen zes en tien mensen te ontdooien en te inspireren.”

Een derde van het programma bestaat uit creativiteitsoefeningen, een derde uit teambuilding en een derde uit een museumtour. Al lopen die drie elementen door elkaar. “Tijdens de rondleiding houden we halt bij werken, waarover we een discussie of een oefening opstarten. Kunst kan dienen als kapstok om belangrijke thema’s te bespreken, zoals burn-outs, interne communicatie, de e-mailpolicy, de vergadercultuur, de angst om je mond open te doen en de verloning. Je leert op een andere manier naar kunst én naar je bedrijf te kijken.”

Zelfs het jaarverslag krijgt een artistieke twist tijdens een rondleiding van #artshizzle.”We vragen aan de groep om een coverbeeld voor het toekomstige jaarverslag te zoeken uit de landschapsschilderijen van de vaste collectie. Sommige mensen kiezen een tafereel met donkere wolken en wat spanning, omdat het een woelig jaar was. Andere argumenteren dat je beter een zonovergoten schilderij kiest, dat vooruitblikt naar de toekomst. Nog anderen kiezen een utopisch landschap, dat volledig is ontsproten aan de verbeelding van de kunstenaar. De redenering: de toekomst is maakbaar. Het zijn interessante discussies, die je misschien met een klassiek rondetafelgesprek in het bedrijf nooit op zo’n ontspannen manier kunt behandelen.”

Het museum als bedrijf

Tijdens de tour benadrukken De Keyser en Vanheers dat het museum ook een bedrijf is. Dat doen ze aan de hand van anekdotes over de museumwerking. In het Museum voor Schone Kunsten in Gent praatten zij maandenlang met de personeelsleden die achter de schermen werken _ van de conservator, de restaurateur en de verantwoordelijke voor de aankopen, tot de poetsploeg en de conciërge. “Dat leverde interessante informatie op voor de tours. Wat gebeurt er als een kunstwerk op reis gaat? Hoeveel jaarbudget heeft het museum voor kunstaankopen? Hoe wordt kunst uitgelicht? Op welke hoogte hangen de kunstwerken op? Waar ligt de vaste collectie opgeslagen? Waarom verkoopt het museum nooit iets? Op die vragen weten weinig mensen de antwoorden, behalve de ingewijden dan.”

Vanheers en De Keyser pretenderen niet dat hun tour wetenschappelijk of psychologisch is onderbouwd. De oefeningen over creativiteit zijn formats die al uitgebreid getest zijn in verscheidene omstandigheden. “We zijn geen therapeuten. We hoeven de problemen in het bedrijf niet op te lossen. We leveren gewoon gespreksstof en tools om die problemen bespreekbaar te maken. Creatieve breinfitness noemen wij dat: je gebruikt je hersenspieren op een andere manier dan je gewoon bent op kantoor.”

www.artshizzle.be