Van uw hobby een beroep maken: welke ondernemingsvorm past het best bij u?

Heel wat kunstenaars en andere creatievelingen dromen ervan van hun hobby hun beroep als zelfstandige te kunnen maken. Staat u zelf op zo’n kantelpunt, maar weet u niet goed hoe u de stap moet zetten? Twee experts geven raad.

Creatievelingen als kunstenaars, muzikanten, juwelenmakers, kledingontwerpers en schrijvers starten vaak vanuit een behoefte om iets te scheppen. Wanneer ze daar inkomsten uit puren, dringt zich een professionele aanpak op. Is een eenmanszaak voor hen dan de beste ondernemingsvorm? Of is een vennootschap beter, en zo ja, welke? Trends legde vijf vragen daarover voor aan twee experts: Dennis D’haenens, expert bij Securex, en Sophie Steevens, juridisch adviseur bij Liantis.

1. Is een eenmanszaak altijd de beste keuze als een activiteit inkomsten begint te genereren?

“Bepalend voor de keuze van de geschikte ondernemingsvorm is de intentie. Wilt u aftasten of het zelfstandigenstatuut bij u past? Of bent u daar al helemaal van overtuigd?” zegt Dennis D’haenens. “Daarnaast speelt ook een rol welke omzet en welk netto belastbaar inkomen u verwacht, en of u de inkomsten uit uw activiteiten al dan niet nodig hebt om in uw kosten van levensonderhoud te voorzien. Een inschatting van het ondernemingsrisico is eveneens cruciaal, zeker als u leningen wilt aangaan. Evenzeer relevant is de vraag of u een startkapitaal hebt.”

“Als u van uw hobby uw beroep wilt maken, hoeft u niet per se terug te grijpen op een vennootschap. Een eenmanszaak kan een prima keuze zijn. De administratieve opstartformaliteiten zijn beperkt. U kunt dan officieel uw creaties verkopen, factureren en kosten inbrengen. Bevalt het zelfstandigenstatuut u na een tijdje toch niet, dan kunt u de eenmanszaak heel makkelijk weer opdoeken. Maar een eenmanszaak heeft ook nadelen, zoals de onbeperkte aansprakelijkheid. Gaat de onderneming over de kop, dan betekent dat dus ook een persoonlijk faillissement. Bovendien worden alle professionele inkomsten belast via de personenbelasting. Fiscaal optimaliseren is dus niet aan de orde.”

“Zolang de activiteiten grotendeels een hobby zijn en de inkomsten eerder beperkt blijven, is het raadzaam via een eenmanszaak te opereren”, zegt Sophie Steevens. “Afhankelijk van uw situatie is het ook mogelijk dat u onder het statuut van zelfstandige in bijberoep valt. Dat betekent dat u uw zelfstandige activiteit kunt combineren met een baan als werknemer. Zo behoud u een stukje zekerheid.”

“Een eenmanszaak is hoe dan ook de meest voorkomende ondernemingsvorm bij starters. U hebt er geen aparte rechtspersoon voor nodig en handelt dus als natuurlijk persoon. Schuldeisers kunnen dan wel aanspraak maken op al uw bezittingen. Ook de privéwoning valt onder die aansprakelijkheid, al kunt u dat vermijden met een verklaring van onbeslagbaarheid voor een notaris. Weet ook dat alle inkomsten uit uw professionele activiteiten bij uw andere inkomsten in de personenbelasting terechtkomen.”

2. Wie opteert voor een vennootschap, kan kiezen tussen meerdere basisvormen. Wat zijn de belangrijkste verschillen?

“Er bestaan vier basisvennootschapsvormen: de naamloze vennootschap (nv), de besloten vennootschap (bv), de coöperatieve vennootschap (cv) en de maatschap”, somt Sophie Steevens op. “Van die basisvormen is de maatschap de enige zonder rechtspersoonlijkheid. Al gelden daarop twee uitzonderingen: de vennootschap onder firma (vof) en de commanditaire vennootschap (commv) zijn specifieke vormen van een maatschap mét rechtspersoonlijkheid. Belangrijk is dat u een goede accountant in de arm neemt: die kan u adviseren over de meest aangewezen vennootschapsvorm. Daarbij zal onder meer rekening worden gehouden met de omzetverwachting, de aard van de activiteiten, het startkapitaal en het feit of u alleen of met anderen wilt ondernemen.”

“De vennootschappen zijn in te delen in twee groepen: die met beperkte aansprakelijkheid (de bv, nv en cv) en die met onbeperkte aansprakelijkheid (de vof, commv en maatschap)”, zegt Dennis D’haenens. “Uw beweegredenen als ondernemer zijn cruciaal om te bepalen welke vorm het meest geschikt is. Wilt u het risico beperken via een rechtsvorm met beperkte aansprakelijkheid? Wilt u uw zaak starten met andere ondernemers of investeerders? En hoeveel bedraagt uw startkapitaal?”

3. Is het mogelijk de ondernemingsvorm later aan te passen? Of is de keuze bij de start onherroepelijk?

Dennis D’haenens: “Een eenmanszaak kan niet worden aangepast naar een vennootschapsvorm. U kunt wel op elk moment beslissen een eenmanszaak te beëindigen en een vennootschap te starten. Er wordt dan een nieuw ondernemingsnummer toegekend. Een bestaande vennootschapsvorm kunt u wel laten omzetten in een andere vennootschapsvorm. In dat geval moet een statutenaanpassing gebeuren via een onderhandse of notariële akte.”

4. Stel dat een zaak zo groeit dat de ondernemer de hulp van externen moet inhuren (bijvoorbeeld voor marketing of distributie), of overweegt personeel aan te werven. Welke vennootschapsvorm is dan de beste keuze?

“In dat geval kiest u wellicht beter voor een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid”, vindt Sophie Steevens. “Maar ook die beslissing moet u in samenspraak met uw accountant nemen. Die zal ook kijken naar factoren zoals de branche waarin u actief bent, uw omzetverwachting, uw groeistrategie, uw eventuele internationale ambitie en uw kapitaalbehoefte.”

“Personeel in dienst nemen kan zowel in een eenmanszaak als binnen om het even welke vennootschapsvorm”, nuanceert Dennis D’haenens. “Mensen aanwerven is geen bepalende factor voor de keuze van een ondernemingsvorm.”

5. Waarmee moet een startende ondernemer nog rekening houden als hij een ondernemingsvorm kiest?

“Het lijkt me vooral zinvol om als startende ondernemer uw huiswerk te maken en na te gaan wat voor u belangrijk is”, aldus Dennis D’haenens. “Ik stel vast dat lang niet alle mogelijkheden bekend zijn, waardoor vaak wordt geopteerd voor de bekendere bv – ook al is die niet noodzakelijk de beste keuze. Laat u als leek dus bijstaan door experts die die materie goed kennen, zoals de mensen van de ondernemingsloketten en accountants.”