Frans Muller (Ahold Delhaize) en Louis Jonckheere (Wintercircus) over Vlerick Business School: ‘De Vlaamse kerktorenmentaliteit? Dat is een misverstand’

Ahold Delhaize-CEO Frans Muller is dit jaar afgezwaaid als voorzitter van Vlerick Business School. Zijn opvolger is Louis Jonckheere, de CEO van het Gentse Wintercircus. In een exclusief dubbelinterview praten ze over hun mandaat bij de prestigieuze businessschool en over leiderschap in turbulente tijden. “Ik weet nog hoe onze decaan, Marion Debruyne, tijdens de coronacrisis met een voorzichtige glimlach zei dat we nu moesten bewijzen dat we de theorie ook in de praktijk konden omzetten.”

België telt vijf unicorns, niet-beursgenoteerde techbedrijven met een waardering van meer dan 1 miljard euro. Ook aan succesvolle exits is er geen gebrek. In die context lijkt het extra symbolisch dat het voorzitterschap van de prestigieuze Vlerick Business School verschuift naar een techondernemer als Louis Jonckheere. Hij is de CEO van de Gentse start-upcampus Wintercircus en richtte voordien onder meer Showpad en In The Pocket op. Zijn voorganger Frans Muller komt uit een corporate-omgeving. Als CEO van Ahold Delhaize leidt hij een van grootste bedrijven van de Benelux, met wereldwijd meer dan 390.000 medewerkers.

“Het is zeker een soort wissel van de wacht”, zegt Muller. “Maar er zijn ook veel gelijkenissen tussen Ahold Delhaize en Showpad of het Wintercircus. En we delen een passie voor onderwijs. Ik wilde ook graag iets in België doen, gezien de historiek van Delhaize. Daarom heb ik zes jaar geleden het voorzitterschap van Vlerick Business School opgenomen. Ik heb altijd in grote en internationale bedrijven gewerkt. Zeker de retail heeft gelijkenissen met de scale-ups waar Louis altijd gewerkt heeft. Ahold Delhaize heeft 9.400 winkels. Die verschillen allemaal qua cultuur, assortiment of type klant. Natuurlijk ziet het er erg groot uit, maar we moeten heel klein zijn op elke vierkante meter winkeloppervlakte.”

“Er is veel dat ons bindt”, antwoordt Jonckheere. “Ik vermoed dat ik de eerste voorzitter ben die echt uit de techsector komt. Ik zie dat vooral als een signaal dat technologie zijn plaats aan het vinden is. Ik heb zelf aan Vlerick gestudeerd, omdat ik aangetrokken werd door de focus op ondernemend leiderschap. Ik heb nog zes maanden bij Netlog gewerkt en toen ben ik een eigen bedrijf begonnen. Het is fantastisch dat ik nu vanuit mijn perspectief als rasechte ondernemer iets kan teruggeven.”

U bent beiden heel vroeg in uw carrière naar het buitenland gegaan. Raadt u dat elke jongere aan?

LOUIS JONCKHEERE. “Ik ben al een jaar na de oprichting van Showpad naar de Verenigde Staten verhuisd. Het grootste potentieel voor onze software was daar. Het was een radicale keuze om al zo snel te verhuizen, maar die zes jaar waren fantastisch.”

FRANS MULLER. “Ik ben eerst de andere kant opgegaan, van Duitsland en Oost-Europa naar Azië. In 2013 kwam ik als CEO van Delhaize Group elke maand in de Verenigde Staten, en dat is niet veranderd als CEO van Ahold Delhaize. Het is heel leerzaam, ook om te zien dat er binnen landen ook een enorme diversiteit kan zijn. Louis weet dat ook. De Amerikaanse westkust is helemaal anders dan de oostkust. Ik denk dat we van die diversiteit rijker worden. Je leert andere culturen te begrijpen en je waardeert hoe goed het leven is in Nederland en België. Het is misschien een te grote stap om te verhuizen voor je carrière, maar regelmatig in het buitenland werken is op zich al een mooi avontuur en verbetert je leercurve.”

Nederlanders hebben de reputatie heel internationaal te denken. Vlamingen blijven graag onder de kerktoren.

MULLER. “Grappig dat je dat zegt, want als Nederlander ervaar ik dat laatste toch als een misverstand. Ik zie dat misverstand net beter als Hollander. Op het Consumer Goods Forum (een wereldwijde vakorganisatie, waarvan Muller tot deze zomer co-voorzitter was, nvdr) waren er tal van Belgische bedrijfsleiders en bedrijven van Belgische oorsprong. Ook in andere sectoren valt het mij altijd op, kijk naar de techunicorns, de biotech en de farma. Ik denk dat de buitenwereld dat niet altijd in de gaten heeft, omdat jullie het gewoon doen in plaats van erover te praten. Het zit ook in de mentaliteit van veel Belgische kmo’s om liever rustig onder de radar te blijven. Maar ik heb enorm veel respect voor de Belgische kmo’s.”

JONCKHEERE. “Ik treed Frans volledig bij. Dat van die kerktorenmentaliteit is echt een misverstand. Als ondernemer kun je vaak ook niet anders dan het groter te zien. Vlaanderen is een markt van 6 miljoen mensen. Dat is veel te klein om een ambitieus bedrijf op te bouwen. Voor een carrière is internationale ervaring opdoen ook onwaarschijnlijk belangrijk. Mijn rechtenopleiding was goed, maar de internationale ervaring als inkijk in de bedrijfswereld was heel beperkt. Tijdens mijn master general management aan Vlerick zat ik in de klas met negen mensen uit het buitenland en had ik veel meer internationale docenten. Dat was voor mij een ferme eyeopener.”

Hebben we genoeg talent in Vlaanderen?

JONCKHEERE. “Absoluut. Ons onderwijs is ook nog altijd van een zeer hoog niveau. Ik denk dat we wel een uitdaging hebben om onze kennis en innovatie beter te valoriseren. Ik zie daar nog veel kansen om het goed te doen, zeker nu de wereld zo snel verandert.”

MULLER. “We mogen ons gewoon niet klein laten praten. Kijk naar Vlerick, kijk naar de Belgische universiteiten: die staan allemaal heel hoog in de internationale rankings.”

Misschien is het behalen van een MBA minder een uitgemaakte zaak voor studenten dan internationale ervaring opdoen. Maken ChatGPT en de arbeidskrapte een MBA overbodig?

JONCKHEERE. “Tools zoals ChatGPT kunnen kennis op een dienblaadje aanleveren, maar het is allemaal zeer vluchtig. Het kan u misschien helpen om beter te schrijven, maar het is geen blijvende leerervaring. Kijk daarentegen naar de structuur van een MBA of een andere langere managementopleiding. Dat is soms een jarenlang programma waar je op een diepgaande manier omgaat met kennis, praktijkervaring opdoet en in discussie gaat met professoren en medestudenten. Dat is onontbeerlijk voor je leerproces en je persoonlijke groei. Ik denk zelfs dat de waarde van een MBA, met voldoende fysieke colleges, in tijden van ChatGPT alleen maar zal toenemen.”

MULLER. “Ik denk dat we allemaal wel voelen dat er iets niet klopt in de bewering dat ChatGPT straks onze leraar wordt. Het is een interessante discussie, maar het menselijke aspect blijft enorm belangrijk. Vlerick Business School staat erom bekend dat haar docenten veel onderwijsuren met de studenten doorbrengen. Louis gaf daarnet het belang daarvan al aan. Om beter op de doorbraak van artificiële intelligentie in te spelen, hebben we wel ons aanbod aangepast, onder meer met een nieuwe master in businessanalytics en AI. We moeten als businessschool blijven investeren en innoveren. De ervaring en de energie van Louis zullen een grote hulp zijn.”

Hoe belangrijk is het netwerk dat je opbouwt tijdens een opleiding? Hebt u nog contact met medestudenten?

MULLER. “Ik had 25 jaar buiten Nederland gewerkt toen ik in 2017 terugkeerde. En nu kom ik weer iedereen tegen die net zoals ik uitgewaaierd waren. Dat geldt ook voor veel Belgische CEO’s: die hebben vaak ook een internationale carrière gehad. Louis zei het al: het buitenland is onze markt. We hebben ook een klein ego, al hebben Belgen daar misschien wel een ander idee over” (lacht).

JONCKHEERE. “Ik heb niet zoveel contact meer met mijn vroegere medestudenten. Dat komt omdat ik snel ben beginnen te ondernemen. Ik zie wel dat bij zowat elk succesvol Belgisch techbedrijf veel Vlerick-alumni zitten. Van de eerste vijftig werknemers van Showpad hadden er minstens tien een Vlerick-opleiding achter de rug. Dat is dus echt wel een grote impact en iets om trots op te zijn.”

U zat de afgelopen jaren samen in de raad van bestuur van Vlerick. Hoe was het om vanuit dat perspectief een enorme crisis zoals de coronapandemie te beleven?

MULLER. “Ik weet nog hoe onze decaan, Marion Debruyne, met een voorzichtige glimlach zei dat we nu als school en als management moesten bewijzen dat we de theorie in de praktijk konden omzetten. Marion en CEO Patrick De Greve hebben dat samen met hun teams fenomenaal goed gedaan. Het was natuurlijk ook wel fijn dat onze raad van bestuur vol mensen uit het bedrijfsleven zat. Wij waren allemaal met dezelfde zaken aan het worstelen. In een school komt er nog wel een extra dimensie bij. Je moet kijken naar de mentale weerbaarheid van de studenten. Hoe help je hen op afstand hun motivatie te behouden? Daarnaast was het natuurlijk een voordeel dat Vlerick al veel ervaring had met online-MBA’s.

Lees ook: De carrièreswitch van Louis Jonckheere: ‘Ik heb risico’s nodig om gelukkig te zijn’

“De coronacrisis heeft mij ook veranderd als CEO. Ik moest nog meer klant- en medewerkergericht worden. Het is ongelofelijk wat onze 390.000 medewerkers toen gedaan hebben. Ahold Delhaize is geen fietsen- of ijsjesfabriek. In normale tijden ontvangen wij ongeveer 72 miljoen klanten per week. Die lopen dwars door al je processen en toen kwam de angst voor het coronavirus. Ondanks alle verstoringen is er geen voedselcrisis geweest. De hele keten van supermarkten en leveranciers is meer dan overeind gebleven. Ik blijf het knap vinden hoe veerkrachtig we zijn geweest. Daar zit een belangrijke overeenkomst tussen Ahold Delhaize en Vlerick. Het zijn bedrijven met hoge waardepatronen en loyaliteit. Mensen willen vechten voor iets goed en dat is mooi om te zien.”

U moest bijna van de ene dag op de andere een groot deel van uw teams op afstand managen. Hoe gaat dat in zijn werk?

JONCKHEERE. “Een periode zoals de coronacrisis toont aan hoe krachtig een bedrijf is als alle neuzen in dezelfde richting staan, als er veerkracht is. Bij Showpad hadden we het geluk dat veel mensen dicht bij elkaar woonden. We konden als managementteam nog met elkaar gaan wandelen. We merkten dat we via telewerk veel gedaan konden krijgen, maar dat we het menselijke contact van op kantoor wel moesten compenseren.”

MULLER. “Ik was wel iets meer op kantoor, en ik heb ook veel winkels en distributiecentra bezocht om te kijken hoe het gesteld was met de veiligheid en het mentale welzijn van de medewerkers. Maar er moest natuurlijk veel via videoconferencing worden vergaderd. Ik weet nog dat ik er in die tijd met Louis over heb gepraat hoe hij dat bij Showpad deed. Hij zei: ‘Bij een videovergadering moet ik van iedereen de handen kunnen zien.’ Dat heb ik direct overgenomen. Zulke kleine zaken helpen de focus te behouden.”

Toen de coronacrisis min of meer achter de rug was, braken de oorlog in Oekraïne en de inflatiecrisis uit.

JONCKHEERE. “Ik vrees dat onzekerheid en turbulentie het nieuwe normaal zijn voor de bedrijfswereld. De enige manier om dat aan te kunnen, is te blijven investeren in je mensen en de veerkracht te vergroten. Voor veel leiders was de oorlog in Oekraïne gewoon de volgende crisis, met nieuwe uitdagingen. Specifiek voor de techsector was de oorlog wel een keerpunt, omdat de zware inflatie het einde betekende van het gratis geld. Investeerders begonnen op een totaal andere manier naar techbedrijven te kijken. Winstgevendheid werd plotseling veel belangrijker. Dat was een omwenteling.”

Bekijk ook: Wintercircus-CEO Louis Jonckheere in Trends Talk: ‘Over 5 jaar hebben we een veelvoud aan unicorns’

MULLER. “Bij Ahold Delhaize moesten we natuurlijk de aanbodschok van grondstoffen en energie opvangen, wat cruciaal was in de voedingsindustrie. Maar ik wil nog even de link met Vlerick maken. Wij hebben heel veel internationale studenten en dan weet je dat je met politieke discussies moet kunnen omgaan. Er wordt hier gediscussieerd over Oekraïne en Rusland, over Gaza en Israël en over de politieke ontwikkelingen in de Verenigde Staten. Ook in de raad van bestuur moesten we ons daarover buigen. Hoe gaan we hiermee om? Hoe zorgen we dat alles respectvol blijft? Je moet daarover nadenken, want die discussies komen naar je toe. Dat is een extra uitdaging voor de school, maar tegelijk is het ook mooi. Omdat het toont dat je midden in de maatschappij staat.”

Sinds corona en de andere crisissen is veerkracht een modewoord. Kun je dat leren?

JONCKHEERE. “Ik denk het wel, maar de omstandigheden moeten ook goed zitten. Als je deel bent van een goed team met een gemeenschappelijke missie, dan is er een soort aanzuigeffect. En het mooie aan een crisis, als er veel op het spel staat, is dat je er sterker uit kunt komen.”

MULLER. “Dat is zo. En veerkracht kun je ook leren van mensen die al meer hebben meegemaakt. Die extra jaren op de teller helpen soms om het hoofd koel te houden en in oplossingen te denken. Het andere mooie aan een crisis is dat ze vaak een gelijk speelveld creëert, waar je de concurrentie snel op achterstand kunt zetten.”

Hoe gaat u om met de stress die bij een leidinggevende functie hoort?

JONCKHEERE. “Sam Altman van OpenAI zegt dat werken met zeer goede mensen een van de mooiste privileges is. Dat geeft enorm veel energie. Mijn familie en mijn werk zijn mijn prioriteiten. Mijn levensstijl staat in dienst daarvan: lopen en gezond eten. Sporten is een van de weinige zaken waarin ik de werkstress volledig kan vergeten. Laat mij twee uur lopen en ik ben een ander mens.”

Lees ook: Is dit de definitieve doorbraak van de Belgische techscene?

MULLER. “Dat is zeer gelijklopend met hoe ik het aanpak. Op het werk heb ik een goed team en ik steun veel op mijn familie en directe omgeving. Zij zullen het mij altijd vertellen als iets niet de goede kant op zou gaan. Dat helpt allemaal om de stress op te vangen, maar je eigen discipline blijft cruciaal. Ik ben ongeveer 125 dagen per jaar in het buitenland. Ik ben daardoor een beetje een saaie camper. Ik heb altijd goed gelet op voeding en slaap. Recuperatie is enorm belangrijk zeker als je veel tijdsverschillen moet overwinnen. In de Verenigde Staten lig ik meestal al om 20 uur in bed, maar ik sta wel om 4 uur ‘s morgens op om eerst met mijn Europese collega’s te spreken, vooraleer ik in de Amerikaanse zaken zit.”

Wat is uw beste advies voor jong managementtalent?

MULLER. “Zorg dat je altijd nieuwsgierig blijft. Durf te springen. Of het naar een start-up of een groot bedrijf is, of nog iets totaal anders, durf te springen, want het is een geweldig leerproces. En hard werken is natuurlijk de derde dimensie om succesvol te zijn.”

JONCKHEERE. “Ik treed dat volledig bij. Maar misschien wil ik nog een extra accent leggen op ondernemend leiderschap. Onze samenleving en economie maken een onwaarschijnlijke transformatie door. Je kunt als student, toekomstig ondernemer of manager geweldig veel impact hebben op onze wereld.”

Bekijk ook: Vlerick: kmo’s laten te veel groeipotentieel onbenut