Energiesector kreunt onder corona

Hoewel de energiebevoorrading als strategische sector mag blijven functioneren tijdens de coronacrisis, houdt het virus lelijk huis bij de energiebedrijven. Dat blijkt uit een studie van de strategieconsultant Arthur D. Little.

Veel problemen en bedreigingen, en weinig redenen tot optimisme. Het menu voor de energiesector voor de rest van dit jaar oogt weinig smakelijk, becijferden Florence Carlot en Kurt Baes van de strategieconsultant Arthur D. Little, op basis van een internationale studie bij 26 CEO’s en 300 klanten in de energiesector. De economische impact in de eerste maanden van dit jaar leest als het scenario voor een rampenfilm. De vraag naar elektriciteit, gas en olie kelderde, met als gevolg dat de prijzen nieuwe diepterecords hebben opgezocht.

Elektriciteit

Al zijn er verschillen. De daling van de vraag naar elektriciteit lijkt onder meer samen te hangen met de graad van industrialisering en de strengheid van de coronamaatregelen in een land. Het meest sprekende voorbeeld is het Verenigd Koninkrijk. Eind maart was er geen impact, maar in twee weken tijd kelderde de vraag met 27 procent. Frankrijk is de koploper, met een daling van 35 procent, voor Spanje (28%). België (-24%) doet het zelfs slechter dan Italië (-13%), al zag dat land de vraag in de eerste week van januari fors toenemen. Sinds 6 januari crashte de vraag er met bijna 30 procent.

Dat vertaalt zich in de prijs. Die is behoorlijk volatiel, met al vier weekends op rij negatieve prijzen. Op 14 april stond de teller in België op -56 procent, in Frankrijk op -62 procent en in Duitsland op -42 procent. De ranglijst wordt aangevoerd door de Noordse landen, met een daling van 75 procent. Voor de duidelijkheid: dat zijn prijzen op de spotmarkt. Dat de consumenten die impact niet in die mate voelen op hun factuur, komt doordat de meeste een gemiddelde jaarprijs betalen, en de energie in België nog hooguit een derde van de factuur uitmaakt.

Voor de bedrijven in de energiesector oogt 2020 dan ook als een mijnenveld. Het grootste lichtpunt is de digitalisering, die door het coronavirus een serieuze boost heeft gekregen. “De invoer van de digitale meters zal nog worden versneld”, weet Kurt Baes. “Bij de netwerkoperatoren dreigt echter een tekort aan werkkrachten, waardoor sommige investeringsprogramma’s mogelijk worden uitgesteld. Denk aan de hoogspanningslijnen voor windparken op zee. Als die er niet op tijd zijn, is dat een ramp voor de investeerders. Netwerkbeheerders en windparkeigenaars zullen er alles aan doen om dat te vermijden, maar het is een risico.”

“Andere investeringen lopen wellicht wél vertraging op”, stelt Florence Carlot. “Mogelijk bevriezen de overheden de subsidies voor hernieuwbare energieprojecten tijdelijk. Daardoor wordt het op korte termijn moeilijker de klimaatdoelen te halen. Toch verwacht ik niet dat dat een impact zal hebben op de klimaatdoelstellingen richting 2030 en 2050. Tenzij er elk jaar een virus opduikt.”

Voor energieverkopers is de digitale kwantumsprong waar het coronavirus ons toe verplicht een zegen. De groeicurve van de jongste jaren werd plots exponentieel versneld. Een andere studie van Arthur D. Little bij 120 kaderleden wees uit dat CEO’s van energiebedrijven meer dan hun collega’s in andere sectoren de digitalisering omarmen. “Die zal hun werkmethodes verbeteren en biedt op middellange termijn kansen”, meent Kurt Baes. “Maar op korte termijn worden ze geconfronteerd met een dalende vraag van hun klanten, en de economische onzekerheid zal een snelle herneming van de vraag in de weg staan. Bovendien verandert in België één op de vijf klanten elk jaar van leverancier. Daarbovenop zullen die bedrijven te kampen krijgen met meer wanbetalers. Terwijl zij verantwoordelijk zijn voor het innen van de totale factuur, inclusief heffingen en distributietarieven.”

“De crisis speelt wellicht in de kaart van de grotere energieverkopers”, vult Florence Carlot aan. “In het Verenigd Koninkrijk zijn de jongste jaren al meer dan tien kleine spelers opgekocht door cashproblemen en de volatiliteit.”

Olie en gas

De olieprijs daalde sinds begin januari met 52 procent. “Er is een impact van corona, maar de dalende trend was er al, vooral door de prijzenoorlog tussen Rusland en Saudi-Arabië. Dat effect is veel groter”, analyseert Florence Carlot. Mede door corona wordt dit jaar een vraagkrimp van meer dan 10 miljoen vaten per dag verwacht, vooral door het lagere autogebruik. Kurt Baes: “Het akkoord dat Rusland en de OPEC vorige week hebben gesloten om de productie te beperken, zal de prijs op korte termijn niet de hoogte injagen. Zeker omdat in grote delen van de wereld, zoals Zuid-Amerika, de grote golf van het virus nog moet komen, en bijvoorbeeld Azië al wordt geconfronteerd met een tweede golf.”

Die lage olieprijs hakt er zwaar in, zeker bij de producenten van duurdere olie, zoals de schalieolieboeren in de Verenigde Staten en Canada. Toch gaat Kurt Baes er niet van uit dat die van de markt worden geveegd. Ook voor de raffinaderijen voorspelt Arthur D. Little weinig mooi weer. Lage benuttingsgraden en rode cijfers dreigen. Maar dat hoeft niet te gelden voor de Belgische raffinaderijen in Antwerpen en Feluy. “Er was een trend om het eindproduct dichter bij de bron te produceren, maar de Europese klanten zullen opnieuw een stuk controle op de logistieke keten willen herwinnen. Bovendien zijn nieuwe installaties duur. Je verplaats de bestaande niet zomaar.”

De gasprijs ging met ongeveer een derde naar beneden. Dat weegt vooral op de lng-sector (vloeibaar natuurlijk gas). Daar worden massaal miljardenprojecten geschrapt. Ook voor olie- en gasvervoerders zoals de Belgische rederijen Euronav en Exmar oogt 2020 zacht gezegd uitdagend. “Uitbaters van pijpleidingen hangen vast aan de infrastructuur”, zegt Kurt Baes. “Dat biedt een stuk stabiliteit, want het zijn meestal gereguleerde monopolies. Dat geldt veel minder voor uitbaters van schepen. Door de lagere vraag zullen hun inkomsten dalen. Het voordeel van de gasmarkt is dat die uit verschillende blokken bestaat: Azië, Amerika en Europa. Er kan een verschillende dynamiek zijn. Maar hoe dan ook is er een impact op alle gebieden.”