De les van koningin Beatrix: beschouw niets als een formaliteit

Toen koningin Beatrix aantrad in 1980 werd de dag ontsierd door rellen en werd de monarchie in vraag gesteld na enkele schandalen. Het koningshuis dat Beatrix achterlaat heeft ze omgebouwd tot een professionele organisatie die minder dan vroeger wordt bedreigd. De les van ‘Trix’: beschouw niets als een formaliteit.

Dwing zelf gezag af. Koningin Beatrix heeft de kleine manoeuvreerruimte die ze had maximaal benut. Bij ministeriële bezoeken zat ze met een notitieboekje op de schoot en was ze tot in de puntjes op de hoogte. Daardoor werden de bezoeken geen formaliteit, maar dienden de ministers zich terdege voor te bereiden. Voor enkele premiers fungeerde ze als intellectueel klankbord bij moeilijke besprekingen. Ook haar kersttoespraken waren geen verplicht nummer: ze gebruikte de toespraken om haar eigen voorkeuren in de verf te zetten. Koningin Beatrix slaagde er zo in de weinige politieke macht die ze bezat te behouden en de rol van koningin te verstevigen.

Geef kleine zetjes aan anderen. Buitenlandse staatsbezoeken waren voor de aftredende Nederlandse koningin geen kwestie van lintjes knippen en small talk. Ze liet zich goed informeren over de meegereisde Nederlandse bedrijven en creëerde tijdens gesprekken met buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders ruimte voor de bedrijfsleiders. Die werden dan bij het gesprek geroepen en kregen de kans om te pitchen.

Werk preventief. De Lockheed-affaire, waarbij Beatrix’ vader Bernhard ervan werd beschuldigd steekpenningen te hebben aanvaard, en een conflict tussen haar ouders in de jaren vijftig, bepaalden sterk de kijk van Beatrix op het koningschap. Toen ze koningin werd maakte ze de organisatie rond het koningshuis daarom professioneler. Zo moesten werknemers een document ondertekenen waarin stond dat ze niet in de openbaarheid zouden treden en nam ze als koningin meer afstand. Het gaf Beatrix een zakelijker imago, maar ze lette er wel op steeds heel zichtbaar te blijven (ze weet goed hoe de media werken) en vaak contact te hebben met haar onderdanen.