De keuze voor een actieve raad van bestuur of een raad van advies en hoe die in te vullen, hangt af van de doelstellingen van de onderneming en van haar aandeelhouders. Een goede raad heeft immers als belangrijkste uitdaging de belangen van beiden te verenigen. De belangrijkste keuze bij het installeren van een raad is die voor externe inbreng. Geef je als familie de controle deels in handen van derden en hou je rekening met andere meningen? Wie enkel om bevestiging zoekt van zijn al genomen beslissingen, verliest alleen tijd en geld en zal snel met gedemotiveerde leden in de raad zitten.
Een goede samenstelling loopt langs drie grote beslissingsassen: toegevoegde waarde, vertegenwoordiging en onafhankelijkheid. Daarbij geldt één overkoepelend principe: gebundelde kracht. De eerste grote opdracht van zo’n raad is de visie te bepalen, het beleid uit te stippelen en de juiste beslissingen te nemen. Om die taak naar behoren te vervullen, zal een familieonderneming in haar groei vaststellen dat de kennis hiervoor niet meer uitsluitend te vinden is in de familie. Financiële expertise, technologische kennis, praktische ervaring in bepaalde regio’s of markten, ervaring met het buitenland of met overheden,… Verwacht van externe bestuurders echter niet alleen kennis: ook hun netwerk, reputatie of uitstraling zijn belangrijk.
Onafhankelijke bestuurders
Een specifieke taak van de raad van bestuur is de controle op het dagelijkse beleid. De samenstelling van een raad moet daarvoor de evenwichten tussen aandeelhouders weerspiegelen. Actieve familiale aandeelhouders zijn vanzelfsprekend vertegenwoordigd en nemen het voortouw. Passieve familiale aandeelhouders kun je op die manier directer betrekken bij het beleid. In niet-beursgenoteerde familiebedrijven zal je vaak zien dat de familie, die de meerderheid van de aandelen controleert, ook bijna altijd de meerderheid van het aantal bestuurders levert, om zo de controle te kunnen behouden. Externe investeerders zullen altijd in de raad van bestuur vertegenwoordigd zijn. Naarmate het familiale aandeelhouderschap verbreedt en de directe betrokkenheid bij de onderneming losser wordt, zal een raad ook de taak hebben de belangen van de onderneming te verenigen met deze van de familie.
Naarmate het familiale aandeelhouderschap verbreedt en de directe betrokkenheid bij de onderneming losser wordt, zal een raad ook de taak hebben de belangen van de onderneming te verenigen met deze van de familie.
Onafhankelijkheid van de bestuurders wordt dan belangrijker. Zij kunnen belangenconflicten tussen de onderneming en haar management enerzijds en de (familiale) aandeelhouders anderzijds, objectief benaderen. Onafhankelijke bestuurders versterken ook het image en het vertrouwen van externe partijen, zoals bijvoorbeeld de banken. Wanneer een familiebedrijf voor zijn financiering een beroep doet op de kapitaalmarkten, zullen de onafhankelijke bestuurders de meerderheid uitmaken, en is de voorzitter meestal één van hen.
Welke inbreng je ook zoekt voor je raad van bestuur of raad van advies, één principe is heilig: dat van de bundeling van krachten tot een sterk geheel. Leden van een raad moeten elkaar aanvullen, maar ook openstaan voor elkaars mening. Ze moeten creatief op zoek kunnen gaan naar de beste oplossingen, doorheen een soms harde, confronterende maar respectvolle en doelgerichte discussie. Er moet een klik zijn tussen de raadsleden. Bij de selectie van kandidaten is het dan ook een aanrader om voorafgaandelijke gesprekken te voeren en mekaar aan te voelen.
Luc Van de Steen
Head of Corporate Investments ING
