Bier met gerst van hier: coöperatie Cultivaé biedt Waalse boeren eerlijk inkomen

De Waalse coöperatie Cultivaé wil nieuwe productieketens creëren voor de regeneratieve en koolstofarme landbouw. Zo heeft ze met een aantal uitgelezen partners de Waalse brouwgerst opnieuw gelanceerd. Met succes.

“Ja, het is mogelijk correct samen te werken met de agrovoedingsgiganten”, zegt Olivier Debehogne, het hoofd ontwikkeling van Cultivaé, dat zeven jaar geleden werd opgericht om als schakel te fungeren tussen boeren en de agrovoedingsindustrie. Het doel is de waarde van de landbouw voor de agro-industrie te verhogen en de boeren een behoorlijk inkomen te garanderen, zonder de portemonnee van de consument te belasten.

Daarvoor vertrouwt de coöperatie op de kwaliteit van haar producten en strenge milieunormen. “We werken met regeneratieve landbouw, zowel conventionele als biologische”, legt de manager uit. Dat soort landbouw stoelt op een aantal pijlers. “Het stimuleren van de natuurlijke bodemvruchtbaarheid door het verminderen van de chemische input; het maximaliseren van de bodembedekking met levende planten; het diversifiëren en verlengen van de vruchtwisseling; en het verminderen van de grondbewerking door het stimuleren van biodiversiteit.”

De agro-ecologische coöperatie die Catherine Marlier en Nicolas Verschuere hebben opgericht, heeft vier missies: de bodem en levende organismen herstellen; boeren eerlijk betalen; de koolstofuitstoot verminderen; en mensen gezond voeden. “De Waalse landbouw is altijd sterk gericht geweest op het voeden van vee en weinig op menselijke consumptie, hoewel we hier heel vruchtbare grond hebben”, zegt Olivier Debehogne. Vandaag heeft de coöperatie een tiental voedselketens ontwikkeld, zowel conventioneel als biologisch: voor brouwgerst, tarwe, rogge, spelt, haver, vlas, mosterd, erwten en koolzaad, om er maar een paar te noemen.

100 miljoen glazen bier

Het begon allemaal met de brouwgerst. Van vijf boeren in 2016 is de coöperatie gegroeid naar meer dan honderd nu. “Het is echt geëxplodeerd door de aantrekkingskracht van de gerstindustrie”, vertelt de manager enthousiast. Dit jaar is de achtste gerstoogst op rij. Dankzij de 810 hectare die is ingezaaid, verwacht de coöperatie 4.000 ton gerst te kunnen oogsten. “Dat zijn 100 miljoen glazen bier”, zegt Olivier Debehogne. Het doel van Cultivaé is de gerstproductie, die onze Belgische brouwers zo dierbaar is, maar meestal uit het buitenland komt, weer een plaats te geven in ons land.

De volledige Belgische bierproductie bedraagt zo’n 23 miljoen hectoliter en kan, gezien het beperkt beschikbare areaal, niet volledig gemaakt worden met lokale gerst. Maar Cultivaé draagt zijn steentje bij. Het heeft zijn krachten gebundeld met Belgomalt, een dochteronderneming van de Antwerpse reus Boortmalt. Samen hebben ze Pure Local opgezet, een toeleveringsketen die boeren en brouwers met elkaar verbindt. Bij dat project zijn een aantal brouwerijen betrokken, waaronder Bertinchamps, Valduc en Brussels Beer Project, maar ook grote spelers zoals Huyghe, dat Delirium produceert, en Lefebvre.

Het verbouwen van brouwgerst is ook wat Michel, al meer dan dertig jaar boer, overhaalde om lid te worden van de coöperatie. “Het begon allemaal toen ik ging helpen met het oogsten van gerst voor een boer in Perwez”, zegt hij. “Mijn eerste reactie was dat ik medelijden met hem had, omdat ik dacht dat hij er niks mee zou verdienen. Tot hij me liet zien hoe winstgevend zijn gewas was, vooral dankzij de steun van de coöperatie.” Naast bieten, lijnzaad en koolzaad teelt Michel nu ook brouwgerst, waarmee hij ongeveer 11 hectare heeft ingezaaid. “Dit is mijn tweede oogst”, zegt hij.

Eerlijk inkomen

Een van de beloften van de coöperatie is een eerlijk inkomen voor de boeren. Dat is traditioneel afhankelijk van extreem veranderlijke variabelen, zoals de marktprijs van grondstoffen en het weer. “Twee variabelen waar de boeren geen controle over hebben”, zegt Olivier Debehogne. Cutivaé voert de onderhandelingen met fabrikanten en biedt vaste contracten voor minimaal één jaar. “We werken aan raamcontracten voor de komende vijf jaar met bepaalde partners”, voegt hij eraan toe. Zo kan Cultivaé de boeren een eerlijke prijs voor hun producten betalen, evenals premies afhankelijk van hun certificeringsniveau en regeneratieve praktijken. De coöperatie intervenieert van haar kant op twee niveaus: de exploitatiekosten, die de ontvangst, analyse, opslag en verzending van de goederen dekken, en de certificeringskosten, in verband met de specificaties met haar partners bijvoorbeeld.

Dat eerlijke inkomen heeft weinig impact op de prijzen voor de consument. “We proberen vooral de waarde van het eindproduct effectiever te herverdelen over de hele keten”, legt de manager uit. “Dat het product uit de regeneratieve landbouw komt, is volgens ons een aspect dat almaar meer een iets hogere prijs kan rechtvaardigen.”

Meer betalen

Cultivaé heeft een tiental strategische partners, waaronder giganten als Puratos en Danone, dat er haver koopt voor zijn plantaardige melk. “Onze klanten gaan akkoord om onze producten te kopen tegen een hogere prijs dan de gangbare”, legt de manager uit. Het is belangrijk om zich te onderscheiden om die spelers te overtuigen om meer te betalen. Om dat verschil te rechtvaardigen vertrouwt Cultivaé op twee partners. Regenacterre doet de certificering voor koolstofarme, milieuvriendelijke landbouwproductie, en Soil Capital voert koolstofbeoordelingen uit voor gecertificeerde gewassen. “Voor elke ton CO2 die wordt afgevangen, krijgen de boeren certificaten die worden verkocht aan agrovoedingsbedrijven, waardoor ze een extra premie kunnen krijgen”, legt Olivier Debehogne uit. Die twee partners bieden een echte productdifferentiatie. Gerst kan bijvoorbeeld koolstofneutraal of zelfs licht negatief worden gekocht. “Dat rechtvaardigt een beetje meer betalen voor de agro-industrie.”

Vandaag wil Cultivaé groeien onder meer door partnerschappen aan te gaan met andere coöperaties. “We willen voortbouwen op wat al bestaat en onze toegevoegde waarde brengen voor prijsbeheer, contracten en certificeringen.” De coöperatie hoopt de komende vijf jaar haar oogsten en haar impact op de Waalse landbouw te vertienvoudigen.