BC materials doet aan radicale innovatie met eeuwenoude bouwtechnieken

BC materials transformeert uitgegraven aarde in milieuvriendelijke bouwmaterialen. De producten zijn niet alleen innovatief, maar ook 100 procent circulair en CO2-neutraal. “In de komende jaren willen we van onze duurzame producten een standaard maken in plaats van een niche.”

BC materials, dat nog maar pas zijn nieuwe merk Léém lanceerde, werd deze maand verkozen tot een van de tien Radicale Vernieuwers. Met die campagne – dit was de vijfde editie – richt de Sociale Innovatiefabriek, die sociale ondernemers ondersteunt, de spotlights op ondernemers die uiterst innovatieve oplossingen bedenken voor sociale en ecologische uitdagingen. Uit 163 inzendingen selecteerde een jury onder leiding van actrice Lynn Van Royen de tien Radicale Vernieuwers, waaronder dus BC materials.

De bouwsector is een van meest vervuilende ter wereld. Hij verbruikt 50 procent van de nieuwe grondstoffen op aarde, is mee verantwoordelijk voor 40 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot en veroorzaakt 30 procent van het afval in Europa. Met zijn duurzame alternatieven wil het Brusselse BC materials het roer omgooien.

Onder het merk Léém maakt het bedrijf pleister, stenen en sinds kort textuurverven op basis van uitgegraven leem. Het idee ontstond in Burundi, waar vier Belgische architecten – Wes Degreef, Laurens Bekemans, Ken De Cooman en Nicolas Coeckelberghs – een bouwopdracht uitvoerden. Ze stelden vast hoe moeilijk het was daar toegang te krijgen tot geïmporteerde bouwmaterialen. Een lokale aannemer toonde hen hoe ze ongebakken aarde konden gebruiken als alternatief.

Industriële symbiose

Die openbaring zette de architecten aan het denken. Want waarom zou je niet hetzelfde kunnen doen in België, waar 37 miljoen ton per jaar uitgegraven aarde beschikbaar is, die bovendien als afval wordt beschouwd. Zo zag BC materials in 2018 het levenslicht, als spin-off van het architectenbureau. “Sommigen verklaarden ons in het begin voor gek”, lacht businessdeveloper Anton Maertens. “Al kregen we veel steun van een aantal architecten en aannemers die vertrouwen hadden in ons concept. En kijk, onze productie groeide van 50 ton in 2019 naar 2.000 ton in 2023. We zijn er trots op dat we met onze leembouwmaterialen zowel het afval als de C02-emissie kunnen terugdringen, en tegelijk een gezonde leefomgeving kunnen creëren.”

Heel wat klassieke bouwmaterialen worden verbrand, gedumpt of gedowncycled. Zelfs in dat laatste geval kan nooit opnieuw de kwaliteit van het oorspronkelijke product worden bereikt. “Onze leempleister en leemstenen daarentegen kun je keer op keer hergebruiken, zonder enig kwaliteitsverlies”, stelt Anton Maertens. “Zulke materialen, die 100 procent circulair zijn, vind je vandaag nog maar zelden in de bouwwereld.”

“Wat wij doen, is gewoon terugkeren naar een eeuwenoude manier van bouwen, maar we geven er wel een innovatieve twist aan. We werken met uitgegraven aarde, passen moderne technieken toe en streven een industriële symbiose na.” Met die symbiose verwijst Maertens naar de samenwerking met de baksteenfabrikant Vandemoortele en de betonsteenfabrikant Claesen voor de productie van sommige leemblokken. “Dat wij hun industriële productie-infrastructuur kunnen huren, stelt ons in staat massaal te produceren zonder bijkomende negatieve impact. Samen met het bouwbedrijf Democo gaan we in de Haven van Brussel ook de circulaire draaischijf Stadsatelierdeville ontwikkelen. Die mikt op de opschaling van leembouwmaterialen, biogebaseerde en grote hergebruikte bouwmaterialen.”

Heel veel regeltjes

In de Benelux is BC materials naar eigen zeggen de enige speler die leembouwmaterialen maakt met uitgegraven grond. Buiten de Benelux deed het ook al enkele consultancy- en onderzoeksopdrachten in Frankrijk en Zuid-Korea. “Een belangrijke troef is dat de meesten van ons architect zijn”, zegt Anton Maertens. “We kennen de sector. We begrijpen de behoeftes van architecten, aannemers en bouwheren.”

Toch kreeg het jonge bedrijf de voorbije zes jaar te maken met flinke uitdagingen. “De bouwmaterialensector moet voldoen aan heel veel regeltjes die soms erg archaïsch en complex zijn”, schetst Anton Maertens. “Als je met een nieuw materiaal op de proppen komt, moet je je dubbel bewijzen. En omdat uitgegraven grond als afval wordt beschouwd, kostte het heel wat moeite om de nodige vergunningen te krijgen. Tegelijk moesten we meteen in een productie-infrastructuur investeren, terwijl er toen nauwelijks inkomsten waren.”

Gelukkig konden de oprichters rekenen op externe hulp. Via een crowdfundingactie in 2020 haalden ze 330.000 euro op bij vrienden, sympathisanten en familie. Maar ook Be Circular, het initiatief van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dat ondernemers en organisaties ondersteunt bij de overgang naar een circulaire economie, financierde mee de eerste productieruimte. Intussen maakt het bedrijf winst. Die wordt opnieuw geïnvesteerd in de infrastructuur en nieuwe productietechnieken, om de impact nog voort te vergroten.

Internationale interesse

BC materials kon vanaf de start ook rekenen op advies van hub.brussels, het ecosysteem voor Brusselse ondernemers. “Ook van Rotor, een pionier in hergebruik, hebben we veel geleerd”, zegt Anton Maertens. “De bouwsector is zeer complex en er zijn veel spelers in de keten. Dat maakt zowel informeel als formeel advies heel belangrijk. Vandaag dragen we ook zelf bij aan de kennisoverdracht. We geven vorming en organiseren workshops om onze knowhow over circulair bouwen te verspreiden. Alleen al vorig jaar namen 1.100 mensen deel aan onze sessies.”

BC materials stelt een grote internationale interesse vast. Het krijgt bezoekers vanuit de vier windstreken die het concept willen leren kennen om het zelf toe te passen. Afgelopen zomer organiseerde het bedrijf een meerdaagse zomerschool over bouwen met aarde. Dertig architecten en aannemers uit vijftien landen namen eraan deel. Op die manier hoopt BC materials de positieve microbe zoveel mogelijk te verspreiden.

In zes jaar is BC materials uitgegroeid tot een bedrijf met tien medewerkers. Anton Maertens: “In de komende jaren willen we van onze duurzame producten een standaard maken in plaats van een niche. Zo willen we de bouwsector omvormen tot een regeneratieve speler: een actor die teruggeeft in plaats van te vervuilen. We gaan ook extra focussen op aannemers, om hen bij te staan bij het gebruik van circulaire materialen.”
In de toekomst willen de oprichters zich nog meer toeleggen op onderzoek en ontwikkeling. Daarnaast overwegen ze om hun materialenmerk Léém in een spin-off te gieten, om het productieproces verder op te schalen en nog meer reststromen te kunnen opwaarderen.