Aviapartner en Swissport concurreren elkaar dood

De bagage-afhandelaars Aviapartner en Swissport stapelen al jaren de verliezen op. Aviapartner waarschuwt al jaren voor zijn voortbestaan.

Zes dagen werd Zaventem verlamd door de staking van het afhandelbedrijf Aviapartner. Het bedrijf speelt een cruciale rol op de luchthaven. Het verzorgt bijvoorbeeld de bagage voor de passagiers, doet soms ook incheckdiensten en levert nog meer diensten op het tarmac.

Maar dat cruciale werk levert geen winsten op. Aviapartner maakte enkel in 2010 nog eens winst. 2016 kleurde weliswaar groen, maar als gevolg van uitzonderlijke inkomsten voor een bedrag van ruim 6 miljoen euro. De concurrent Swissport scoort al evenmin. Swissport schrijft rode cijfers sinds 2013.

Normaliter zou een situatie met twee spelers een droom moeten zijn. Van veel concurrentie zou in dat scenario niet veel in huis komen. Maar in Zaventem leidt het duopolie niet tot winsten. Swissport is de grootste van de twee, met bijvoorbeeld Brussels Airlines als klant. Aviapartner heeft 40 procent van de markt en werkt onder meer voor Ryanair, TUI fly, EasyJet en British Airways.

Aviapartner heeft als hoofdaandeelhouder het investeringsfonds HIG Capital. Ook Swissport is in buitenlandse handen. De eigenaar is de Chinese HNA Group. Die bezit ook de luchtvaartmaatschappij Hainan Airlines.

‘Agressieve prijsstelling’

Swissport kocht in 2012 het afhandelbedrijf Flightcare in België. Het jaar van de overname was niet toevallig het laatste jaar met winst. “Sinds de overname van Flightcare België door Swissport heeft Aviapartner een beleid gevoerd van agressieve prijsstelling bij klanten”, klaagde de nv Swissport Belgium de situatie aan in zijn jaarbalans van 2015. “De voortzetting van dat beleid is zeer nefast in termen van prijs, kwaliteit van de dienstverlening, sociaal klimaat en financiële stabiliteit van de twee afhandelaars in Brussel.”

Die beoordeling schetst in een notendop de slechte toestand. Beide afhandelaars kenden de voorbije maanden en jaren stakingen in een aanhoudend slecht sociaal klimaat. Beide hebben zwakke balansen. Swissport verhoogde sinds 2015 vier keer het maatschappelijk kapitaal, voor een totaal bedrag van 18 miljoen euro. Daarnaast waren er drie kapitaalverminderingen door de opgelopen verliezen, voor een totaal bedrag van 27 miljoen euro.

Bij de nv Aviapartner Belgium waren er de voorbije jaren geen kapitaalverhogingen. De onderneming had eind 2017 een overgedragen verlies van ruim 24 miljoen euro, en een negatief eigen vermogen van 15,5 miljoen euro. Die situatie wordt enigszins gemilderd door leningen van de hoofdaandeelhouder voor een bedrag van bijna 24 miljoen euro. De schuldeisers zijn vooral de leveranciers (14 miljoen euro) en de sociale zekerheid (8 miljoen euro).

Afhandelaars staan onderaan

De hevige concurrentie op de luchthaven mag niet verbazen. De afhandelaars staan onderaan in de keten van toelevering. Luchtvaartmaatschappijen halen al krappe marges. De afhandelaars moeten dus weinig cadeaus van hun klanten verwachten. Bagage in vliegtuigen sjouwen is bovendien een arbeidsintensieve activiteit, maar met weinig toegevoegde waarde. De personeelskosten bij Aviapartner Belgium betekenden in 2017 twee derde van de bedrijfskosten. Dat personeel wordt vooral tijdens de piekuren ‘s morgens en ‘s avonds ingezet, en heeft vaak dode uren. Maar het wordt daar wél voor betaald.

In 2014 bijvoorbeeld verwerkte Aviapartner minder passagiers (7,1 miljoen) dan in 2013 (7,4 miljoen). Toch boekte de onderneming in 2014 minder verlies. Het verloor toen de twee klanten: Alitalia en Thomas Cook. Aviapartner meldde in zijn balans dat het “geen verdere toegevingen wou doen rond de prijs van de afhandeling van die klanten”. Meer passagiers brachten in 2017 evenmin soelaas: ondanks een klim van het aantal behandelde passagiers met ruim een derde naar 9,7 miljoen, werd alweer verlies geboekt.

Aviapartner wil weliswaar tegen die stroom inroeien. Het rendabiliteitsprogramma Take-Off zou de winstmarges moeten verhogen. Take-Off werd sinds 2016 uitgerold, en vorig jaar zag de groep eindelijk de eerste positieve resultaten. In 2017 haalde het afhandelbedrijf voor de eerste keer in ruim tien jaar een positieve ebitda.

Door de staking is Aviapartner met die moeizame weg naar boven weer bij af. Herhaaldelijk waarschuwde de onderneming de voorbije jaren voor de precaire situatie. De financieringsbehoeften zouden enkel kunnen worden gedekt indien het Take-Off-programma ook effectief van de grond zou komen. Maar in Brussel zitten passagiers nu al vijf dagen aan de grond genageld door het muurvaste conflict bij Aviapartner.

Derde afhandelbedrijf

Ondanks de bloedrode cijfers van zowel Aviapartner als Swissport pleit transporteconoom en professor aan de Universiteit Antwerpen Eddy Van de Voorde voor de komst van een derde afhandelonderneming. “Het duopolie heeft alles van een ‘race to the bottom‘. Er wordt uitsluitend op de prijs geconcurreerd. Ik neem een klant van jou af door onder jouw prijs te gaan, jij doet morgen hetzelfde met een van mijn klanten. Een nieuwe, derde partij kan de markt betreden met een nieuw product, via bijvoorbeeld een combinatie van prijs en kwaliteitsvolle dienstverlening. Die derde speler zou er een erezaak van kunnen maken dat de laatste valies maximaal 20 minuten na de landing van de band rolt. Vandaag zijn veel reizigers al tevreden als hun koffer er 45 minuten later is. Maatschappijen zoals Etihad, Emirates en waarschijnlijk ook British Airways gaan wellicht meteen overstappen naar een kwaliteitsvol afhandelbedrijf.”