Advocaat Griet Cnudde over de juridische stappen van de horeca: ‘Een virus kan je niet voor de rechter dagen’

Horeca Vlaanderen overweegt juridische stappen te ondernemen tegen de sluiting van cafés en restaurants als maatregel tegen het coronavirus. Het is volgens de sector niet bewezen dat het stijgend aantal besmettingen is toe te schrijven aan de horeca. Griet Cnudde, de Gentse advocate die is gespecialiseerd in publiek recht, twijfelt over het succes van de actie.

Maakt een proces van de horecasector tegen de verplichte sluiting van cafés en restaurants een ernstige kans?

GRIET CNUDDE. “Enkele maanden geleden was er een gelijkaardige zaak. Enkele bloemisten stapten naar de Raad van State omdat de tuincentra open mochten blijven en zij niet. In een arrest van 27 april 2020 wees de Raad van State de vordering van de bloemisten af, omdat de maatregel de rechtszekerheid niet had geschonden. Er waren geen aanwijzingen dat de maatregel niet overeenstemde met die van een zorgvuldig en redelijk handelende overheid. De rechter wees naar het gezondheidsrisico dat de bevolking liep en het algemeen belang om de maatregel te verantwoorden.

“De horeca kan redeneren dat evenementen wel mogen doorgaan en dat er geen reden is dat zij moeten sluiten. De Raad van State zal zich niet in de plaats stellen van de overheid. De overheid moet ook niet bewijzen dat de sluiting volledig wetenschappelijk noodzakelijk is om het virus te bestrijden. De maatregel moet enkel in proportie zijn met de doelstelling. De horecafederatie moet dus eigenlijk bewijzen dat de sluiting niet redelijk te verantwoorden is in het licht van de huidige gezondheidscrisis en de daarbij horende risico’s. Dat is niet eenvoudig.

“De kans is groot dat de Raad van State in de zaak zal oordelen dat het gestegen gezondheidsrisico de nieuwe maatregelen in redelijkheid verantwoordt. Afgewogen tegen het risico van nieuwe sterfgevallen en zieken is de sluiting eigenlijk een luxeprobleem. Natuurlijk is de financiële ellende van de door de sluiting getroffen zelfstandigen en kmo’s reëel. Daar een oplossing voor vinden is echter een aparte kwestie, die de Raad van State niet moet oplossen.”

Kan de getroffen sector een schadevergoeding vragen bij de gewone rechter?

CNUDDE. “Die rechter zal zich dan moeten buigen over de vraag of er sprake is van schade die een gevolg is van de fout van de overheid. Is er schade? Ja, ontegensprekelijk. Heeft de overheid eerder duidelijke adviezen van virologen op een onzorgvuldige manier naast zich neergelegd? Heeft ze bijvoorbeeld te lang gewacht met andere maatregelen, zodat ze nu drastisch moet ingrijpen? Zo drastisch, dat dat heeft geleid tot schade bij de horecazaken? Dat is geen gemakkelijke oefening. De enige oorzaak in dit schadedossier die zeker is, is covid-19. Maar een virus kan je niet voor de rechter dagen.”

De Raad van State kan zich ook uitspreken over herstelbetalingen bij schade door overheidsmaatregelen.

CNUDDE. “Dat is een zeer uitzonderlijke procedure. Die vereist dat er een onwettigheid is vastgesteld. Of die procedure soelaas zal bieden, betwijfel ik.”