16 CEO’s over de politieke stilstand: ‘Een bedrijf staat machteloos tegenover struisvogelpolitiek’

In haar recentste rapport over ons land hekelt de Europese Commissie de Belgische beleidsstilstand. Die bezorgdheid deelt ook de bedrijfswereld, leert een rondvraag van Trends bij CEO’s. Al vinden ze niet dat er tot elke prijs een regering op de been moet worden gebracht, als die de Belgische economie en overheidsfinanciën schade berokkent.

46 keer in een tekst van 100 bladzijden. Zo vaak komt de term ‘beperkte vooruitgang’ voor in het recentste rapport van de Europese Commissie over België. Na de vergelijkbare rapporten van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) is het de zoveelste vingerwijzing richting de beleidsmakers. De fiscale druk mag de voorbije jaren dan wel gedaald zijn tot 44,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp) door de taxshift, die eigenlijk een belastingverlaging was, ze blijft ver boven het EU-gemiddelde van 39,2 procent. Het strengere systeem van het vervroegd pensioen en het brugpensioen heeft de effectieve uittredeleeftijd opgetrokken naar meer dan 60 jaar, maar er is meer nodig. Dat het begrotingstekort tussen 2011 en 2018 is gedaald van 3,9 tot 0,7 procent van het bbp, is een goede zaak, maar de sanering van de overheidsfinanciën is sinds 2018 stilgevallen. Het deficit stijgt dit jaar naar 2,3 procent van het bbp. Zoals de Nationale Bank een paar weken geleden al schreef in haar jaarverslag, zit het probleem vooral aan de uitgavenkant. In 2012 bedroegen de totale overheidsuitgaven 56,5 procent van het bbp. Dat cijfer was in 2017 gedaald tot 51,8 procent, maar het is opnieuw toegenomen tot 52,1 procent van het bbp. De overheidsschuld blijft rond 100 procent van het bbp schommelen.

De precaire toestand van de overheidsfinanciën is volgens de Europese Commissie onder andere een probleem omdat België geen budgettaire ruimte heeft om bij een economische schok een expansief beleid te voeren. Net zoals het IMF, de OESO en de Nationale Bank de voorbije weken pleit de Europese Commissie voor de snelle vorming van een regering met volle bevoegdheden.

Niet tegen elke prijs

Die wens hebben ook bedrijfsleiders en CEO’s in Vlaanderen en Wallonië. Uit een rondvraag van Trends en Trends-Tendances blijkt dat de politieke stilstand hen steeds meer zorgen baart. Ze vergelijken de stilstand in de Wetstraat met de situatie in een bedrijf: een onderneming die alles zo op zijn beloop laat, gaat failliet. Dat ligt in lijn met de open brief die 33 CEO’s vorige week aan de Belgische politici hebben gericht. “Politieke stilstand gedurende 270 dagen is bedrijfseconomisch totaal onverantwoord”, stellen ze. En: “Nieuwe verkiezingen en nog langer talmen zijn geen optie.” Wat dat laatste punt betreft, zijn de gecontacteerde CEO’s een stuk genuanceerder. Ze zijn geen voorstander van een vervroegde stembusgang, maar als het niet anders kan, dan moet het maar.

De ondernemers en bedrijfsleiders waarschuwen ervoor tegen elke prijs een regering tot stand te brengen. Als die even immobiel is als de huidige toestand van lopende zaken, heeft het weinig zin, is te horen.

De vrees voor een uitgavengolf

Het wordt niet altijd expliciet gezegd, maar de bedrijfswereld vreest dat een nieuwe regering de Belgische overheidsfinanciën, en de economie in het algemeen, zware schade zal berokkenen door een mix van extra of hogere belastingen en een gebrek aan een rem op de uitgaven. Het wantrouwen tegenover het radicaal-linkse PS-programma blijft groot. De schaduw van de nota-Magnette van eind november hangt nog over de Belgische economie. Die nota bevatte een waslijst van overheidsuitgaven die de Belgische publieke financiën zouden doen ontsporen. Bovendien eiste de PS-voorzitter een plechtig pardon van de partijen uit de Zweedse coalitie voor het gevoerde beleid onder de regering-Michel. De taxshift moest op zijn minst worden geëvalueerd of misschien zelfs teruggedraaid. Een horrorscenario voor de ondernemerswereld.

Bedrijfsleiders waren vaak kritisch voor het beleid van de regering-Michel, maar voor hen is het ter discussie stellen van de loonkostenverlaging door de taxshift en de hervorming van de vennootschapsbelasting een no pasarán. De nota-Magnette is dan wel naar de vuilnisbak verwezen, maar uit de weinige informatie die de voorbije weken en maanden over de formatiegesprekken naar buiten sijpelde, blijkt dat tal van PS-voorstellen nog altijd op tafel liggen. Ook tijdens de opdracht van CD&V’er Koen Geens, die naar eigen zeggen dicht bij een doorbraak stond.

Voka-hoofdeconoom Bart Van Craeynest somt op de sociale media geregeld de PS-desiderata met hun kostprijs op: uitkeringen boven de armoededrempel (1,2 miljard euro), het minimumpensioen van 1500 euro netto (3,2 miljard euro), het pensioen op 65 jaar en het behoud van de gelijkgestelde periodes en het brugpensioen (4,3 miljard euro). Behalve tegen die uitgaven kijken we straks aan tegen een begrotingstekort van 12 miljard euro. Ondernemers vrezen een uitgavengolf die door nieuwe belastingen zou worden gefinancierd. En daarbij dreigen de bedrijven als eerste in de vuurlijn te staan.

Joris Peumans – CEO GeneHRations

“Ik ben bezorgd omdat de politiek alleen bezig is met zichzelf en niet met het algemeen belang. Macht en de volgende keer veel stemmen halen spookt continu door die mannen hun hoofd”, zegt Joris Peumans, de CEO van de hr-technologiegroep GeneHRations. “Vanzelfsprekend verliezen wij zonder daadkracht belangrijke slagvaardigheid in de economie. Maar je kent het verhaaltje wel: te veel overheidsbeslag legt druk op de bedrijven en de consument. De overheid moet dringend meer afbouwen en enkel met haar kerntaak bezig zijn.”

Peumans heeft het niet begrepen op de PS: “De PS moet dringend een beetje dimmen. Eigenlijk heeft ze veel pretentie. Ik begrijp dat ze sociale cadeaus wil uitdelen, maar dat gaat niet. We moeten de tering naar de nering zetten. De Walen en de Brusselaars moeten dringend iets doen aan hun werkgelegenheidsgraad. We kunnen die mannen toch niet blijven sponsoren? Anderzijds, bekeken over een periode van 150 jaar, zijn we hen misschien nog iets verschuldigd. Wij hebben er ook lang over gedaan om van keuterboerkes te evolueren naar industrie en diensten.”

“Ja, het botst tussen de N-VA en de PS. Maar de N-VA is in de ogen van de kiezer misschien nu ook aan het talmen. Het Vlaams Belang zal daar garen van spinnen, en dat is jammer. De partijen zouden hun cordon sanitaire beter opgeven. Te veel kiezers worden nu niet au sérieux genomen, en dat is niet correct. Dat zal zich wreken. Je kan die mannen beter mee in het bad trekken, dan merkt iedereen snel dat het niet allemaal zo simpel is om aan dat stuur te zitten.” A.M.

Peter Vyncke – CEO Vyncke

“Ik ben niet bezorgd. Je moet de impact van de politiek op de reguliere economie niet overschatten”, zegt Peter Vyncke, de CEO van het energiebedrijf Vyncke. “De politiek neemt rechtstreeks niet of nauwelijks deel aan de economie, maar zorgt wel voor de infrastructuur, de veiligheid, de regelgeving. Dat is geen kortetermijneffect: het is niet omdat er geen regering is, dat er meer files zijn.”

Vyncke begrijpt de 33 CEO’s niet die vorige week een open brief publiceerden omdat ze geen nieuwe verkiezingen willen. “Ik vind dat die er juist wel dringend moeten komen. Na de verkiezingen wordt de PS wellicht nog groter, en ik ga ervan uit dat het Vlaams Belang de grootste Vlaamse partij wordt en met de N-VA de meerderheid heeft in Vlaanderen. Dan mag je rekenen wat je wil, maar dan zál het niet meer lukken. Ik hoop dat twee verstandige mensen dan gaan samenzitten en zeggen: ‘We hoeven niet per se te splitsen, maar het gaat niet meer. Wat gaan we doen?’ Een beetje zoals bij de splitsing van Tsjecho-Slowakije. Confederalisme of separatisme is in het Europa van vandaag een semantische discussie. Twee kinderen van tien jaar kan je een ruzie laten goedmaken met een zoentje, maar voor een politiek systeem gaat dat niet.”

De uiteenlopende visies tussen de PS en de N-VA vergelijkt Vyncke met twee verschillende businessunits: “Die kan je ook niet met hetzelfde beleid runnen. Er is niets mis met Vlaanderen of Wallonië, alleen zijn het regio’s met andere uitdagingen en prioriteiten. Dan heb je twee mensen met staatsmanschap nodig. Di Rupo heeft dat, Paul Magnette als jong ventje niet. Wallonië moet ook niet bang zijn dat de transfers plotseling stoppen. Maar het moet dat geld wel investeren, zodat het over twee of drie jaar geen 8 of 10 miljard meer is, maar nog slechts 7.” Een herstelbeleid met de PS is volgens Vyncke onmogelijk: “Dat moet vanuit de regio’s gebeuren. CD&V is de enige traditionele partij die dat intussen lijkt te snappen. Doordat Gwendolyn Rutten net op tijd vertrekt, heeft Open Vld ook een kans dat ze de kiesdrempel blijft halen. We gaan spannende tijden tegemoet, maar ook mijn belgicistische en royalistische vrienden beseffen dat het zo niet verder kan. Met Paul Magnette is een deal onmogelijk, maar er zijn genoeg Franstaligen met wie dat wel kan. Ik hoor Pieter Timmermans van het VBO zeggen dat de Belgische bedrijven dringend een nieuwe regering willen, maar ik weet niet in wiens naam hij spreekt. Mij heeft hij alleszins niets gevraagd. De economie heeft geen stress doordat er geen regering is, integendeel. Een regering die er niet is, kan ook geen domme beslissingen nemen.” L.H.

Wouter Torfs – CEO Schoenen Torfs

“De situatie is verontrustend en onverantwoord. Mocht een bedrijf de zaken zo laten waaien, dan gaat het failliet bij de minste economische crisis”, waarschuwt Wouter Torfs. “De politieke partijen zijn te veel bezig met hun eigenbelang, in het bijzonder de PS. Het kan niet dat ze weigert te praten met de grootste partij in Vlaanderen. De PS zet de toekomst van het land op de helling.”

“Er zijn dringend fundamentele beslissingen nodig over de klimaatverandering, de economische groei, de werkgelegenheid, de fiscaliteit en vooral het begrotingstekort. Ik ben beschaamd over de grote factuur die we doorgeven aan de toekomstige generaties. We moeten ook dringend nadenken over de staatsstructuur, wat de gemeenschappen nog samen willen doen. De impasse is ook een signaal dat die structuur op haar limieten botst.”

“Er wordt aan struisvogelpolitiek gedaan. Een bedrijf staat daar machteloos tegenover. Het ergste wat in onze sector kan gebeuren, is een deuk in het consumentenvertrouwen. Dat kan door een combinatie van de brexit, het coronavirus en enkele grote bedrijven die in moeilijkheden komen. Daarom mogen de zaken niet op hun beloop worden gelaten.”

Voor al die fundamentele beslissingen moet een voldoende groot draagvlak bestaan aan beide kanten van de taalgrens, zegt Torfs: “Ik geloof daarom niet in een Vivaldi-coalitie, die geen meerderheid heeft in Vlaanderen. Ik houd dan mijn hart vast bij de volgende verkiezingen. Paars-geel is het enige goede scenario.” S.F.

Martine Reynaers – CEO Reynaers Aluminium

“Stilstaan is achteruitgaan. Deze situatie begint te wegen op ons imago in de wereld, op onze moraal en op de budgettaire discipline”, zegt Martine Reynaers, de CEO van Reynaers Aluminium. “Na veel rondjes draaien, ben ik een voorstander van nieuwe verkiezingen. Al heeft de verkiezingsuitslag niet geholpen voor het samenstellen van een coalitie.”

De kans blijft groot dat een coalitie met de PS, die een rem zou zetten op een economisch herstelbeleid, opnieuw onvermijdelijk is: “De PS lijkt – mogelijk nog meer dan andere partijen – bezig met zichzelf. De heer Paul Magnette komt vrij demagogisch over, maar mogelijk is dat ook de indruk die Franstalige Belgen hebben van bepaalde Vlaamse politici.” Be L.

Ronnie Leten – voorzitter Ericsson en Epiroc

“Met de torenhoge overheidsschuld, de gebrekkige investeringen, de digitale revolutie, de vergrijzing en de immigratiegolf kunnen we moeilijk zeggen dat we geen grote uitdagingen hebben. Om die aan te pakken hebben we leiders nodig”, zegt Ronnie Leten, de voorzitter Ericsson en Epiroc en de voormalige CEO van Atlas Copco. “Er is geen tijd te verliezen. Het land is in crisis, maar onze politici gaan tijdens de vakantie gewoon skiën. Ze dragen een grote verantwoordelijkheid. Als in een bedrijf de aankoopafdeling de productie met de vinger wijst, en vice versa, lacht de concurrentie in haar vuistje. Dat geldt ook voor ons land. Als we een welvarende gemeenschap willen behouden, moet iedereen mee aan de kar trekken.” Nieuwe verkiezingen vindt Leten “extra tijdverlies”.

Over het PS-programma zegt hij: “Ik geloof nooit dat een maatschappij op lange termijn welvaart kan creëren als een groot deel van de inwoners niet meer bijdragen dan wat ze kosten. Natuurlijk hebben sommige mensen minder geluk. Daar hebben wij een prachtig sociaal systeem voor. Maar de sociale controle op mensen die niet actief participeren aan de maatschappij, zou veel groter moeten zijn. We moeten die mensen activeren.”

Over Paul Magnette is hij duidelijk: “Ik denk dat hij meer bezig is met de tactische uitgangspositie voor regeringsonderhandelingen dan met de fundamentele vragen over hoe we de maatschappij welvarender maken. Als politici denken het probleem op te lossen door de belastingen te verhogen zonder aan de efficiëntie te werken, zal het nooit lukken.” Be L.

Danielle Vanwesenbeeck – CEO Mastermail

“Ik ben bezorgd over de stilstand. Elke dag dat er niet bestuurd wordt, ontspoort de begroting verder en worden de structurele problemen niet aangepakt”, zegt Danielle Vanwesenbeeck, de CEO van Mastermail en voormalig Vlaams Parlementslid voor Open Vld, “Elk jaar komen er 2 miljard euro aan vergrijzingskosten bij. Dat is 10 miljard euro in vijf jaar. Het begrotingstekort is niet toevallig even groot. Als liberaal zie ik maar één oplossing: minder overheid en meer bedrijvigheid.”

Nieuwe verkiezingen zijn niet haar voorkeursscenario, “maar nog maandenlang blijven palaveren is dat ook niet. Ik ben eerder voorstander van een vooropgestelde termijn. Als het niet lukt in die periode een regering te vormen, volgen nieuwe verkiezingen, zonder dat daar een stemming in het parlement voor nodig is. Deontologisch ligt zo’n stemming moeilijk: de parlementsleden moeten stemmen om hun baan in de waagschaal te leggen. Er mogen ook consequenties zijn voor onderhandelaars die de deadline niet halen. Dat gebeurt in het bedrijfsleven ook, via een stuk variabele verloning. Ministers en kabinetten in lopende zaken moeten dan een deel van hun loon inleveren.”

De patstelling tussen de grootste twee partijen, de PS en de N-VA, is volgens Vanwesenbeeck ingegeven door de vrees voor de eigen achterban. “Ik mis de durf en de verantwoordelijkheidszin om het land vooruit te willen helpen. Wie in de politiek stapt, wordt verkozen om de maatschappij en het algemeen belang te dienen. Ik mis dat staatsmanschap bij beide partijen.” Be L.

Danny Van Assche – gedelegeerd bestuurder Unizo

“België krijgt terecht opmerkingen van de Europese Commissie omdat noodzakelijk en dringend beleid uitblijft door de politieke impasse. Ik sta versteld van het totale gebrek aan sense of urgency. We hebben nu al voor het tweede jaar op rij geen goedgekeurde begroting meer en het deficit loopt op. Het lijken de jaren tachtig wel.” Aan het woord is Danny Van Assche, de gedelegeerd bestuurder van de kmo- en zelfstandigenorganisatie Unizo. “De toegepaste voorlopige twaalfden zijn bedoeld om een korte periode tussen twee regeringen te overbruggen, niet voor een interregnum van ondertussen meer dan een jaar. Daarom moet die regel worden aangescherpt: zolang er geen volwaardige federale regering is, moet de overheid op een waakvlam staan. Alleen de hoogstnoodzakelijke beslissingen, zoals de strijd tegen het coronavirus, zouden nu nog genomen mogen worden.”

“Nieuwe verkiezingen houden, als de politici er niet uitkomen, vind ik een meer dan dubieus signaal”, gaat Van Assche verder. “Ofwel willen de politici daarmee zeggen dat de kiezer zich vergist heeft, ofwel geven ze toe dat ze niet bij machte zijn datgene te doen waarvoor ze verkozen zijn. Ik zou als politicus geen van beide boodschappen graag moeten brengen. Wat wel een voordeel kan zijn van nieuwe verkiezingen, is dat ze duidelijk over iets gaan.”

Ze zouden bijvoorbeeld kunnen gaan over de tegengestelde sociaaleconomische visies tussen Vlaanderen en Wallonië: “Het botst op veel gebieden. De stilstand is vooral te wijten aan het feit dat de politici alleen strategisch denken, in plaats van te doen wat het beste is voor ons land. Ik heb de indruk dat de angst regeert in de Wetstraat. Als de sociale partners zich zo zouden opstellen, worden er nooit sociale akkoorden gesloten. Regeren in dit complexe land betekent bereid zijn een gezamenlijk project uit te tekenen tussen partners voor wie samenwerken niet vanzelfsprekend is. Jean-Luc Dehaene kon dat, Guy Verhofstadt kon dat, de huidige politieke generatie moet dat ook kunnen.”

De vraag is of dat mogelijk is met het in de ogen van veel bedrijfsleiders radicaal-linkse PS-programma. Van Assche: “Veel zaken in het PS-programma zijn volgens ons schadelijk voor de welvaart van ons land. Maar in de afgelopen dertig jaar is er vijf jaar zonder de PS geregeerd. Ik neem aan dat we kunnen rekenen op andere partijen om te komen tot een regeerakkoord, waarin de gekste zaken geneutraliseerd kunnen worden. En was het niet onder de regering-Di Rupo dat de werkloosheidsuitkering degressiever is gemaakt?” A.M.

Stéphane Verbeeck – CEO Gands

“Alle partijen zijn in hun loopgraven gekropen, om hun eigen toekomst te verzekeren”, luidt de analyse van Stéphane Verbeeck, de CEO van de Antwerpse projectontwikkelaar Gands. “PS-voorzitter Paul Magnette is bang dat de PTB er garen van zal spinnen als hij toegevingen doet. Hij hoopt nieuwe verkiezingen te kunnen winnen. De PS beschouwt zich als de redder van België, maar door haar houding maakt ze het land onwerkbaar.”

“De PS heeft nog een reden om niet samen te werken met de N-VA”, denkt Verbeeck. “Tegen 2030 moet de financieringswet worden heronderhandeld. Het infuus loopt leeg. De partij wil met de Franstalige partijen een stevige tweederdemeerderheid ondersteunen om een nieuwe financieringswet mogelijk te maken.”

“Net omdat er geen compromis mogelijk is, denk ik dat bij de meerderheid van de Vlamingen stilaan het idee rijpt dat de deelstaten het best zo veel mogelijk bevoegdheden krijgen”, redeneert hij. “Dat hoeft niet te leiden tot het einde van België. Er bestaat een Belgische cultuur, die het land bijeen zal houden. Laat de federale staat bevoegdheden zoals defensie en buitenlandse zaken, maar geef de gewesten de economische, sociale en financiële ruimte. Dat zal niet gebeuren door de zoveelste staatshervorming. Die leidt toch maar tot eindeloos gepalaver, dat het beleid verlamt. Ik hoop dat een verstandig iemand een referendum laat organiseren dat een draagvlak creëert voor een grondige, radicale aanpassing van de staatsstructuur.” H.B.

Kris Vansanten – CEO Quanteus Group

“Met de economische crisis die eraan zit te komen door het coronavirus, de oorlogsdreiging tussen Turkije en Syrië en het roekeloze geldcreatiebeleid van de centrale banken dat niet de verhoopte resultaten oplevert, hebben we een sterke regering nodig, die doortastend kan optreden”, zegt Kris Vansanten, de CEO van de consultant Quanteus Group. “Het grote risico is dat de politieke klasse de coronacrisis aangrijpt om een zwakke Vivaldi-regering op de been te brengen, zonder haar het mandaat te geven om de fundamentele problemen aan te pakken. Voor mij zou dat een zwanezangcoalitie zijn, die het einde van België kan inluiden.”

Voor Vansanten zijn verkiezingen de meeste democratische uitweg, zelfs al leiden die tot een patstelling. “Dat zou een bijkomend signaal zijn dat de Belgische staatsstructuur haar beste tijd heeft gehad. Het zou ook de wake-upcall kunnen zijn die Franstalig België nodig heeft om te beseffen dat de PS met vuur speelt door de democratisch verkozen meerderheid in Vlaanderen te negeren en dat het in ieders belang is de staatsstructuren en de financiering ervan grondig te hervormen.”

Het radicaal-linkse PS-programma plaatst Vansanten in perspectief: “In België zijn compromissen nodig om tot een oplossing te komen. Een partijprogramma is dus geen betrouwbare indicator voor de haalbaarheid van een herstelbeleid. Dat is de win-win-ingesteldheid van de politieke machthebbers wel: de wil om oplossingen uit te werken in het belang van het land. Op al die domeinen zijn de signalen van de PS weinig hoopgevend.” D.K

Luc Bertrand – voorzitter Ackermans & Van Haaren

Volgens Luc Betrand, de voorzitter van de investeringsmaatschappij Ackermans & Van Haaren, is het electorale systeem een van de oorzaken van de Belgische stilstand: “Zoals in veel andere landen is het electoraat gefragmenteerd. Dat maakt het heel moeilijk een verkiezingsuitslag te vertalen in de vorming van een regering. Dat is nog moeilijker als het electoraat in drie regio’s is opgesplitst. Ik begrijp niet waarom we federaal enkel voor de politieke vertegenwoordigers in onze straat mogen stemmen. Het is duidelijk dat de kiezer niet meer kiest en zijn keuze delegeert aan de wijze visie van de partijvoorzitters.”

“We hebben geen 150 parlementsleden nodig, maar misschien wel de helft, die vrij door iedereen gekozen worden. Ik ben ervan overtuigd dat 15 à 20 procent van de stemmen in het zuiden van het land zou gaan naar Vlamingen met een imago van staatsman of -vrouw. Jean-Luc Dehaene en Charles Michel waren op bepaalde momenten ook heel populair in de andere regio. Dat zou veel veranderen. Maar het is natuurlijk onaanvaardbaar voor de partijvoorzitters van het zuiden, en misschien ook voor de nationalisten in het noorden.”

Zijn nieuwe verkiezingen dan geen optie? “Ze zullen niets oplossen”, meent Luc Bertrand. “Een referendum over het verkiezingsstelsel is wel nodig. Als de politiek slechts lokaal verkozen wordt, primeren de lokale problemen en worden geen staatslieden meer verkozen. Er is geen hefboom om nationaal op te treden. Zowel in het noorden als in het zuiden leidt dat tot polarisatie.” Be L.

Laurent Neuville – CEO A+ Concept

Laurent Neuville van het Luikse A+ Concept, een specialist in duurzaam bouwen, wordt wanhopig van de politieke inertie tegenover de klimaatverandering. “De partijen blokkeren elkaar sociaaleconomisch, terwijl hun prioriteiten elders moeten liggen”, zegt hij. “Als we de werkloosheid terugbrengen tot 3 procent, maar de gemiddelde temperatuur met 3 graden stijgt, heeft dat allemaal weinig zin. Zonder een akkoord over een milieubeleid, met voldoende budgettaire middelen en bindende bepalingen, komen we er niet.”

Dat de grootste partij van het land ook het meest terughoudend is in de klimaatkwestie, maakt het er niet eenvoudiger op. “Toch is nuance nodig”, zegt Laurent Neuville. “Het milieubeleid van Vlaanderen is ambitieuzer dan dat van Wallonië en Brussel. Daaruit blijkt dat de N-VA op de hoogte is van het probleem.” Maar van dat bewustzijn is nauwelijks iets terug te vinden op federaal niveau. “De bevoegdheden zijn versnipperd en er is geen dirigent om iedereen te mobiliseren. We kunnen niet eens een consensus bereiken om de CO2-impact van een bouwproject over lange tijd te meten. Intussen boeken andere landen wel vooruitgang.”

“En het is niet eens een kwestie van geld”, besluit Neuville, die wijst op de 280 miljard euro die op spaarrekeningen staat en het geringe belang dat aan een groene fiscaliteit wordt gehecht. “Als we echt naar een koolstofarme economie willen, moeten we een oorlogsinspanning leveren”, benadrukt Laurent Neuville. “Dat vergt een langetermijnvisie en politieke moed.” C.D.C.

Yvan Verougstaete – CEO Medi-Market

“We moeten ophouden te geloven dat we, door hetzelfde te blijven doen, andere resultaten zullen bereiken.” Volgens Yvan Verougstraete, de oprichter en CEO van de apotheekketen Medi-Market en de Franstalige Trends Manager van het Jaar, is de vraag niet of de Walen met de N-VA moeten discussiëren, maar of ons kiesstelsel nog voldoet. “Zonder nationale partijen (met uitzondering van PVDA-PTB), zonder een nationale kieskring, zonder stimulansen voor de politici om zich te bekommeren om kiezers uit andere gemeenschappen, kan het systeem zich alleen maar vastrijden”, zegt hij.

“Een politicus is, net zoals een ondernemer, verantwoording verschuldigd aan zijn klanten. De klanten van de Franstalige partijen zijn de Franstalige kiezers. Ze moeten voor het welzijn van hun klanten zorgen, niet voor dat van het rivaliserende kamp. Hoe wil je dat zo’n systeem werkt? Alles leidt institutioneel tot een impasse.”

Yvan Verougstraete vraagt de politieke wereld dan ook “met spoed bruggen te slaan” tussen de gemeenschappen. Er moeten weer nationale politieke partijen komen of ten minste een nationale kieskring. Kan dat niet, dan moet rustig worden nagedacht over de modaliteiten van een scheiding. “Een goede echtscheiding kan intelligent en onpartijdig worden afgehandeld. In een volgende fase kan worden gepraat over een samenwerking. U zal zien dat we heel goed kunnen samenwerken zonder instellingen, parlementen en allerlei regeringen in het leven te roepen.” C.D.C.

Salvatore Curaba – oprichter Easi

“Wat wil de N-VA precies? Ik weet het echt niet. Maar ik denk dat niet onderhandelen met de grootste partij van het land erg democratisch zou zijn en het probleem waarschijnlijk alleen maar zou verergeren.” Salvatore Curaba, de oprichter van het computerbedrijf Easi, vindt het politieke spektakel van de afgelopen maanden “schrijnend”. “Niemand kijkt nog naar het algemeen belang, de belangen van de partijen zijn belangrijker geworden. Ik weet niet of er nog een weg terug is.” Curaba begrijpt wel de terughoudendheid van de Franstalige politici tegenover de meest radicale N-VA’ers.

Dat spijt hem des te meer omdat zijn bedrijf bewijst dat samenwerking met Vlaanderen mogelijk is. Easi breidt zowel uit in Vlaanderen als in Wallonië. Het bedrijf wordt geleid door twee CEO’s, een Vlaming en een Franstalige. “Alles gaat heel goed omdat we maar één doel hebben: het belang van Easi als geheel”, zegt Salvatore Curaba. “We spreken verschillende talen, maar ook de ideologieën van de belangrijkste partijen stroken niet met elkaar. Ik wil niet dat België, Wallonië, Vlaanderen of Brussel lijdt onder die situatie. Ik ben een pragmaticus, ik kijk naar oplossingen. En als de oplossing een verdieping van het confederalisme is, waarom dan niet?”

“De belangrijkste kwaliteit voor een ondernemer of een politicus is moed. We mogen niet meer tevreden zijn met halve stappen. We moeten tot het einde van die redenering durven te gaan om een duurzame oplossing voor België te vinden.” C.D.C.

Jean-Pol Detiffe – CEO OncoDNA

OncoDNA is een van de vlaggenschepen van de nieuwe economie in Wallonië. De start-up helpt oncologen bij de keuze van de meest geschikte behandeling voor hun patiënten. “Wij willen een wereldspeler zijn”, zegt oprichter Jean-Pol Detiffe. “Maar we moeten de feiten onder ogen zien: voor een Waals bedrijf is het gemakkelijker zaken te doen in Duitsland, Spanje of Frankrijk dan in Vlaanderen.”

De topman van OncoDNA is dan ook niet optimistisch over de toekomst van het land. “De nationalistische partijen hebben nu meer dan 40 procent van de stemmen”, analyseert Detiffe. “Ze hebben steun in de industriële wereld en de hoge administratie. Beetje bij beetje ondermijnt dat wat nog gemeenschappelijk is. De federale regering is geblokkeerd en Vlaanderen is de enige regio die nog kan investeren. Dit land heeft echt twee snelheden.”

Met de N-VA loopt Jean-Pol Detiffe niet hoog op. “De fundamenten van een partij kunnen niet radicaal veranderen”, zegt hij. “Dat hebben we gezien met de regering-Michel, die onder permanente chantage van die partij heeft geleefd. Waarom durven Open Vld en CD&V niet te springen?” In die moeilijke context groeit OncoDNA nog altijd. Het bedrijf heeft net 19 miljoen euro opgehaald om zijn internationale expansie te financieren. Er zijn plannen om dit jaar 20 banen te creëren. Dat is volgens Detiffe mogelijk door de steun van de Waalse regering aan de biotechsector. “De positieve kant van dit alles is dat het ons wakker maakt. We moeten ons lot in eigen handen nemen, iedereen is zich daar nu van bewust.” C.D.C.

Fabienne Bister – regent Nationale Bank

“Blokkades kennen we ook in het bedrijfsleven. Denkt u dat we nooit in een impasse zitten als we onderhandelen met vakbonden, leveranciers of winkeliers?” Fabienne Bister verkocht vorig jaar haar gelijknamige mosterdfabriek. Nu is ze de gedelegeerd bestuurder van Tourisme & Tradition en regent bij de Nationale Bank van België. Ze roept de partijen op “creativiteit te tonen”. “Voor elk probleem zijn er altijd minstens drie of vier oplossingen”, zegt ze. “Maar om die te zien, moet je verder kijken dan je eigen kleine wereldje en je heel beperkende overtuigingen.”

Fabienne Bister betreurt de hardnekkige clichés over de ‘gepamperde Waal’ en de ‘ondernemende Vlaming’. “Die kloppen niet en zijn heel schadelijk voor het functioneren van het land. We werken niet meer aan echte projecten onder leiding van echte mensen, maar aan clichés. In principe verschillen het noorden en het zuiden van het land niet veel van elkaar.”

Door de evolutie van het land en van de politieke partijen kennen de vertegenwoordigers elkaar steeds minder en zijn er geen informele plekken meer waar ze elkaar buiten de onderhandelingstafels ontmoeten. “Het is moeilijk een compromis te sluiten met iemand die je nog nooit hebt gesproken”, zegt Fabienne Bister.

Is het te laat om er nog iets aan te doen? “We kunnen de situatie niet verder laten verrotten”, antwoordt ze. “Als we naar meer autonomie moeten gaan, laten we dat dan doen. We hebben zes staatshervormingen gehad en we leven nog altijd. Waarom zouden we bang zijn voor een zevende?” C.D.C.

Pierre Rion – businessangel en voorzitter Waalse Digitale Raad

“Ik kan me vinden in het sociaaleconomische programma van de N-VA.” Pierre Rion, businessangel en voorzitter van de Waalse Digitale Raad, plaatst zich zonder aarzeling aan de rechterzijde van het politieke spectrum. “Maar ik heb het werk van de socialist Jean-Claude Marcourt als Waalse minister van Economie altijd verdedigd en ik ben bekommerd om het milieu”, voegt hij eraan toe.

Rion wenst geen N-VA-achtige partij in het zuiden van het land. Hij verwerpt het separatistische programma van de N-VA en vindt “bepaalde stromingen in de MR dicht bij het economische programma van de N-VA aanleunen”.

Hij verwerpt dan ook niet het idee te onderhandelen met de N-VA. “Maar de aanwezigheid van een Theo Francken maakt dat niet gemakkelijk. Soms provoceert hij en dat verhoogt de spanning. Let op, Paul Magnette doet hetzelfde. Maar als je onder vier ogen met hem praat, is hij veel minder radicaal.”

Hoe krijgen we de federale politieke machine weer aan de praat? “Veel getalenteerde en ervaren politici hebben de handschoen geworpen en de machtsvertoning aan beide kanten wordt zorgelijk. Misschien moeten we naar experts uit het middenveld kijken. Die moeten uiteraard de zegen van het parlement en dus van de partijen krijgen, maar zij zouden een compromis kunnen uitwerken zonder het risico te lopen electoraal de rekening te krijgen.” Nieuwe verkiezingen zijn voor Rion geen optie, wegens het risico van een verdere polarisering. C.D.C.