Zwart Afrika, het nieuwe eldorado

Het rommelt weer duchtig bij de diverse nieuwkomers op de Brusselse luchtvaartmarkt. Dure huurprijzen voor vliegtuigen, morrend personeel en de moeizame zoektocht naar een vlieglicentie gooien roet in het eten. Maar kijk: daar is zwart Afrika als redder in nood voor de gecrashte Belgische luchtvaartspelers.

Het wordt drummen op de Afrikaanse markt. Als vliegen storten de kandidaat- carriers zich op een nieuwe, beloftevolle ontdekkingsreis. Aan de staart van het peloton trappelt Beap, een amper van de grond gekomen luchtvaartmaatschappij rond werkloze Sabena-piloten.

Heel wat concreter zijn de plannen van Birdy Airlines. De opvolger van het failliete City Bird start morgen, vrijdag 26 april, met vluchten naar Afrika voor rekening van SN Brussels Airlines. Als het bedrijf tenminste in extremis zijn vlieglicentie behaalt, wat bij het ter perse gaan van deze Trends nog niet bekend was. Want let even op: afgelopen maandag, 22 april, verscheen de eerste Airbus 330-300 in Zaventem, woensdag de tweede. De technische inspectie zou dus in twee dagen worden afgerond. Hoort u Freddy Van Gaever, die voor zijn VG Airlines nu al vier maanden op zijn licentie wacht, knarsetanden? Diverse door ons gepolste luchtvaartkenners noemen de prestatie van Birdy olympisch. Het Bestuur der Luchtvaart gaf Birdy vorige week vrijdag 50% kans voor een licentie op tijd. Hoe dan ook: Birdy tekende donderdag 18 april alvast een contract met het topduo van SN Brussels Airlines, Etienne Davignon en Rob Kuijpers. Birdy mag voor één jaar negentien vluchten per week naar zwart Afrika uitvoeren.

Markt in duikvlucht

Maar er zijn kapers op de kust. En wel in de gedaante van Aldo Vastapane, de Italiaans-Belgische ondernemer, die maandagavond de overname van chartermaatschappij Sobelair opblies. Via zijn dochterbedrijf Belgian WorldAirlines ( BWA) (zie blz. 66) wil Vastapane met een gloednieuwe MD-11 naar het zwarte continent. Met die laatste wil hij zowaar naar Johannesburg. Ter herinnering: Sabena sloeg met datzelfde toestel in 2000 een financiële krater van maar liefst 24 miljoen euro. Met vier vluchten per week kwam dat neer op een verlies van 50.000 euro per vlucht, bij een bezettingsgraad van 80%.

Het marktpotentieel van zwart Afrika wordt door de drie initiatiefnemers overigens zwaar overschat. Monopolist Sabena vervoerde in 2000 719.000 passagiers, bij een bezettingsgraad van 71%. Twee derde waren transferpassagiers. De lokale markt is dus uiterst klein, en wordt met de 522.000 zitjes van Birdy meer dan volledig gedekt. Bovendien sprong Air France in december 2001 gretig in het gat dat het failliete Sabena naliet. Vanuit Parijs werd het aantal bestemmingen en vluchten naar Afrika duchtig opgevoerd. En ten slotte: de Afrikaanse markt was voor Sabena helemaal niet zo riant als steeds wordt beweerd. Alleen Centraal-Afrika en Oost-Afrika waren een rendabele zaak, met tussen 1998 en 2000 een gemiddelde bedrijfswinst van respectievelijk 5 en 4 miljoen euro. Zuid-Afrika was een kanjer van een verliespost, met tussen 1998 en 2000 een verlies dat van 4 naar 24 miljoen euro schoot. Ook in West-Afrika namen de inkomsten een duikvlucht: van een riante bedrijfswinst van 12,5 miljoen euro in 1998 naar een bedrijfsverlies van 5 miljoen euro in 2000.

Gaat Vastapane met zijn MD-11 in Zuid-Afrika eenzelfde verlies tegemoet? “Nee,” vindt Luc Mellaerts, gedelegeerd bestuurder van BWA. “Die dochter van Sabena betaalde een huurprijs die dubbel zo hoog ligt als de huidige marktprijs van 400.000 dollar (448.000 euro). Bovendien is de Zuid-Afrikaanse rand fors gedevalueerd. En neem nu dat verkoopbeleid van Sabena: toestellen vullen was belangrijker dan inkomsten halen. Wij mikken op zakenreizigers en toeristen die Zuid-Afrika willen ontdekken.” Volgens Mellaerts mijden goed verdienende toeristen sinds 11 september de Caraïben en de Verenigde Staten, en zoeken andere oorden. Mellaerts onderstreept ten slotte het vliegakkoord met Nationwide Airlines, de derde grootste carrier van Zuid-Afrika. Die zal transferverkeer genereren, net als een gelijkaardige overeenkomst met SN Brussels Airlines. Belgian World Airlines deelt ook het risico inzake management, techniek en commercialisering met Nationwide Airlines. De liefde gaat zelfs verder, want BWA wil samen met Nationwide ook naar Londen en München vliegen.

Woeste Duitsers

De plannen stoten op heel wat scepsis op de markt. Air France, British Airways en Lufthansa voerden de voorbije maanden hun capaciteit naar Zuid-Afrika fiks op. Bovendien hebben de drie megacarriers een veel uitgebreider netwerk te bieden dan Belgian World Airlines.

Eén van die sceptici is DeutscheStructured Finance ( DSF). Met de Duitse leasingfirma vocht Aldo Vastapane de voorbije weken een fiks robbertje, want het bedrijf uit Frankfurt verhuurt twee toestellen voor de lange afstand (Boeing 767) aan de Belgische chartermaatschappij Sobelair. DSF moest niet veel hebben van de overnameplannen van Vastapane. “Louche en ondoorzichtig,” fluistert een woordvoerder. En nog: “Zo typisch Belgisch.” Of duidelijker: zo typisch voor een klein landje, waar ons nog veel meer ons kent dan in een groot land.

Hét breekpunt tussen Vastapane en DSF vormde de huurprijs van de twee Boeings 767. DSF kreeg de toestellen in de schoot geworpen na het faillissement van Flightlease, een dochter van de gecrashte SAirGroup, die instond voor de verhuur van vliegtuigen. Tussen DSF en BWA ontspon zich de voorbije weken een bikkelhard gevecht. Vastapane wou de maandelijkse huurprijs voor de toestellen fiks reduceren, van 650.000 dollar (728.000 euro) tot 450.000 dollar (504.000 euro) per toestel. Voor gedelegeerd bestuurder Luc Mellaerts was dat nog steeds een zeer redelijke prijs. Vandaag kan je immers een B-767 op de kop tikken voor nauwelijks 300.000 dollar (336.000 euro). DSF vond dat een belachelijk lage prijs voor gloednieuwe – operationeel sinds 2000 – Boeings.

Nee, dan hengelen de Duitsers liever zelf naar Sobelair, in een monsterverbond met grondpersoneel en piloten. Samen met nog twee andere kandidaat-overnemers. Voor curator Christian Van Buggenhout dringt in elk geval de tijd. Die wil nog liefst vóór 1 mei een oplossing voor de chartermaatschappij.

Wolfgang Riepl [{ssquf}]

De Afrikaanse markt was voor Sabena helemaal niet zo riant als steeds wordt beweerd.