ZWARE MORELE ERFENIS

Een los A4’tje met enkele wilde ideeën, trouvailles en kattebelletjes – dat was de krabbelnota van premier Guy Verhofstadt (VLD), toen hij en zijn paarse spitsbroeders in de nacht van 10 op 11 oktober nog een flink gat in de begroting moesten dicht plamuren. Een blauwe ‘EBA bis’ naast een rode heffing op spaar- en beleggingsproducten werd het ultieme compromis, minder dan 24 uur voor de deadline. En de begroting en beleidsverklaring waren gered.

Wat daarna volgde, was niet mooi meer. Volgt u even mee. “Verantwoorde inkomsten,” zo noemde de premier de maatregelen in zijn beleidsverklaring. En hij sprak van een “fiscale regularisatie voor bedrijven en personen” en “aanvullende heffingen op financiële producten die minder gericht zijn op risicodragend kapitaal.”

Later op de dag kon minister van Financiën Didier Reynders (MR) eindelijk preciseren waarover het ging: een roerende voorheffing van 15 % op de meerwaarde van fondsen die voor ten minste 40 % in obligaties waren belegd en een taks van 1,1 % op het kapitaal dat gestort wordt in levensverzekeringen (Tak 21 en Tak 23). Maar hoe de heffing werd berekend, bleef onduidelijk.

Sterker nog. Na spoedoverleg met de banken kwam drie dagen later de mededeling dat de maatregel zou “teruggeschroefd” worden. De heffing was alleen van toepassing op de opbrengst die vanaf 1 juli 2005 op het obligatiegedeelte van de fondsen werd gehaald. De belegger hoefde zich geen zorgen te maken, zo suste de minister: er waren ‘vluchtwegen’ ( sic). Wie nog voor eind dit jaar – de heffing geldt pas vanaf 1 januari 2006 – overstapt naar een gemengd fonds met ten hoogste 39 % in obligaties, hoeft niet extra te betalen.

Een bizarre redenering voor een minister die net voordien haarfijn had gezegd dat de maatregel 235 miljoen euro zou opbrengen. De bankiers drukten Reynders even op de realiteit. Fondsen verkopen en kopen, dat kost geld. Wie zal dat betalen? Kan de sector een inspanning doen? Reactie van de bankiers: misschien kan de regering de beurstaks van 0,5 % bij de verkoop van kapitalisatiefondsen laten vallen. Een suggestie die Reynders wijselijk de andere kant deed opkijken.

De maatregel dreigde kapitaalvlucht in de hand te werken, aldus de bankiers. Pas de Belgische heffing strikt toe volgens de regels van de Europese spaarrichtlijn en het probleem is opgelost. De inning verloopt dan ook een stuk eenvoudiger, want de informatica van de banken is daaraan al aangepast. Reynders ging akkoord, tot hij besefte dat op die manier slechts 8 % van de door de Belgische overheid geviseerde beleggingsfondsen onder de heffing zou vallen.

Als toppunt van absurditeit durfde Didier Reynders zelfs op te merken: “Dan moet de sector alternatieven zoeken om het bedrag van 235 miljoen euro te waarborgen.” Terug naar af. En zo blijft het verhaaltje van de ‘aanvullende heffingen’ nu al tien dagen duren. De waarheid is dat deze regering met zijn jongste fiscale maatregelen compleet door de mand is gezakt. Het fiscale luik is bricolage en amateurisme van het ergste niveau. “De begroting is de morele blauwdruk van een natie,” zo legde professor Overheidsfinanciën Wim Moesen (KU Leuven) begin deze week de vinger op de wonde. “Ze weerspiegelt cijfermatig de normen en waarden waar je als samenleving belang aan hecht,” zo zei hij aan De Tijd.

Eerst werd in het kader van de Europese spaarrichtlijn beslist om Belgen die fondsen in eigen land aanhouden, niet te belasten. De maatregel was ingebed in een Europese logica. En hij kon uitgespeeld worden als een doorslaggevende troefkaart om fiscale zondaars die twijfelden of ze al dan niet op de EBA gingen intekenen, toch tot inkeer aan te zetten.

Dezelfde regering beslist nu om de Belgische spaarder of belegger die haar heeft geloofd, toch te belasten. Sterker nog, ze doet dat mét de Europese spaarrichtlijn als alibi, onder het motto: “Waarom een Belg in eigen land beter behandelen dan andere inwoners van de EU?” Een redenering met een hoog jezuïetengehalte, waar eigenlijk slechts één woord voor is: contractbreuk.

Tot slot wil deze beleidsploeg – om de reeks van ongerijmdheden volledig te maken – ook nog eens 400 miljoen euro aan nieuwe inkomsten binnenrijven dankzij een ‘EBA bis’-maatregel. Alweer met hetzelfde doel: de sluitende begroting. Hoe? Alweer verwarring alom. We wensen de kersverse minister van Begroting, pas 30 jaar, alle geluk toe om de zware (morele) erfenis die haar voorganger en partijvoorzitter Johan Vande Lanotte (SP.A) haar heeft nagelaten, tot een goed einde te brengen.

piet depuydt hoofdredacteur

Voor de jongste beslissing van de regering om de Belgische spaarder of belegger toch te belasten, is er slechts één woord: contractbreuk.