Zorgen voor de mantelzorger

De Vlaming Werner Cautreels heeft twee passies: het Amerikaanse beursgenoteerde biotechbedrijf Selecta BioSciences waarvan hij de CEO is, en mantelzorg.

Werner Cautreels woonde en werkte de voorbije drie decennia grotendeels in de Verenigde Staten. Enkel tijdens het handvol jaren als CEO van Solvay Pharma resideerde hij in België. Maar nadat Solvay in 2009 zijn farmadivisie had verkocht aan het Amerikaanse Abbott om te focussen op chemie, vond Cautreels een jaar later een nieuwe uitdaging als CEO van het prille Amerikaanse biotechbedrijf Selecta Biosciences. In juni dit jaar lanceerde Cautreels Selecta, een spin-off van de Harvard Business School en het MIT, succesvol op Nasdaq. Maar de 64-jarige Cautreels is ook drijvende kracht achter Baluchon Alzheimer, een vzw die mantelzorgers van alzheimerpatiënten bijstaat. “Ons credo is: wie zorgt voor de mantelzorger?”, zegt Cautreels.

Baluchonneurs

Baluchon Alzheimer werd in 1999 in Canada uit de grond gestampt door de in Quebec geboren Marie Gendron, doctor in de gerontologie aan de universiteit van Luik. Na een reis naar Quebec richtte de Belgische baron Evence Coppée in 2003 in de provincie Luxemburg een antenne van Baluchon op, onder toezicht van Gendron. In 2005 werd een nationale vzw opgericht, en twee jaar later regionale afdelingen van Baluchon in Vlaanderen en Wallonië. Intussen heeft Baluchon Alzheimer België, dat nu voormalig Solvay-topman Aloïs Michielsen als voorzitter heeft, bijna duizend families geholpen via een veertigtal zogenoemde baluchonneuses en baluchonneurs, zorgverleners die nog altijd door Gendron worden gevormd.

Toen de organisatie in haar Belgische begindagen sponsors zocht, gaf Cautreels in naam van Solvay Pharma meteen thuis. Solvay is nog altijd sponsor, maar ook Cautreels is blijven plakken aan het initiatief, en is er nu voorzitter van het directiecomité. “Ik heb daar in naam van Solvay in 2005 geld ingestoken. Maar ik vond het zo interessant dat ik hen liet weten dat ik ook best wou meehelpen, indien nodig. En voor ik het wist zat ik er tot over mijn oren in”, lacht Cautreels.

“Kijk, het is eenvoudig: er zijn ongeveer 150.000 alzheimerpatiënten in België, wat bijzonder veel is, en er zijn geen goede geneesmiddelen onderweg. Die mensen hebben zeer veel zorg nodig. Mantelzorg bij alzheimerpatiënten is dus vaak een voltijdse baan. Baluchon Alzheimer betaalt getrainde zorgverleners die het overnemen van de mantelzorger zodat die fysiek en mentaal even op adem kan komen. Het komt erop neer dat die zogenoemde baluchonneur naar een familie gaat en daar 24 uur per dag gedurende maximaal twee weken verblijft, zodat de mantelzorger vakantie kan nemen. Bovendien geeft de baluchonneur de mantelzorgers na hun terugkomst advies over hoe ze de zorg nog kunnen verbeteren. Het resultaat van dat alles is dat de patiënt vaak langer thuis kan blijven, wat een positieve impact heeft op de kosten van de gezondheidszorg.

Economisch voordeel

Baluchon Alzheimer teert voor zijn inkomsten voor ruim de helft op mecenassen. Publieke steun komt er van de Waalse overheid en van de provincie Luxemburg, en sponsoring van bedrijven als Lhoist, Solvay, Cofinimmo, BNP Paribas Fortis, Banimmo en UCB. Daarmee kan Baluchon jaarlijks zowat 120 families helpen. “Als we een kleine vzw blijven, zal onze steun ook altijd beperkt blijven tot een honderdtal families per jaar.” Nu betaalt een familie ongeveer 60 euro per dag voor de hulp van Baluchon. “Voor veel families is dat heel veel, maar we kunnen niet anders, want we moeten onze mensen kunnen betalen”, zegt Cautreels.

Om de slagkracht te verhogen, heeft de geboren Antwerpenaar het over een andere boeg gegooid. Cautreels heeft een businessplan opgesteld “zoals in een biotechbedrijf”, en laat een studie uitvoeren om de potentiële impact van de baluchonneurs te meten en de overheid te overtuigen in het verhaal mee te stappen. “Als de patiënt twee of drie jaar langer thuis verzorgd kan worden, is er een duidelijk economisch voordeel voor de overheid. Als we dat ook wetenschappelijk kunnen aantonen, zullen we vragen dat die steun voor de mantelzorger kan worden voorgeschreven en terugbetaald”, zegt Cautreels, die voor die impactstudie de gezondheidseconoom Lieven Annemans heeft ingeschakeld. Annemans hapte meteen toe, waarop het fonds Baillet Latour en diens voorzitter baron Jan Huyghebaert zich bereid toonden dat onderzoek te sponsoren. Annemans en zijn team werken de studie volledig wetenschappelijk uit. “We zijn volop aan het rekruteren, 125 gezinnen die steun krijgen en een controlegroep van 250 gezinnen die geen steun krijgen, zodat we het verschil tussen de twee kunnen opmeten”, zegt Cautreels. “In de loop van volgend jaar wordt de rekrutering vervolledigd voor de studie, die zowat anderhalf jaar zal lopen.”

Intussen kijkt een comité, waarin ook het Riziv is vertegenwoordigd, toe op de studie. “En we hebben daarover regelmatig contact met het kabinet van minister van Volksgezondheid Maggie De Block”, klinkt het.

België en Canada

Baluchon Alzheimer is voorlopig nog vrijwel uitsluitend operationeel in België en Canada. “Het werd wel aarzelend opgestart in Frankrijk, maar het is niet gemakkelijk om sponsors te vinden en we weten uit ondervinding dat er veel problemen zijn”, zegt Cautreels. “In Frankrijk is het nog veel moeilijker die problemen op te lossen. Een voorbeeld: als zo’n baluchonneur 24 uur per dag gedurende een aantal dagen bij een familie verblijft, wat is dan diens werkstatuut?”, besluit Cautreels.

Bert Lauwers, fotografie Karel Duerinckx

“Er zijn ongeveer 150.000 alzheimerpatiënten in België en er zijn geen goede geneesmiddelen onderweg”