Het ziekteverzuim in de Belgische bedrijven stijgt al vijf jaar na elkaar. Dat leidt tot aanzienlijke kosten. Steeds meer ondernemingen gaan op zoek naar middelen om die verzuimcultuur aan te pakken.
Volgens een onderzoek van hr-dienstverlener Securex kunnen de totale kosten van het ziekteverzuim in 2005 geschat worden op ruim 7,9 miljard euro. In 2004 bedroeg dat nog 6,6 miljard euro. Het totale ziekteverzuim op de Belgische arbeidsmarkt bedroeg in 2005 5,1 % (zie tabel: Ziekteverzuim in België). Een gemiddelde werknemer heeft zich eenmaal ziek gemeld en zijn afwezigheid duurde 12,77 werkdagen. Ruim de helft van de werknemers (55 %) meldde zich in 2005 geen enkele keer ziek. “Maar dat percentage is dit jaar wel gedaald,” benadrukt Diane Hulsbosch, managing consultant bij GRH Management, een afdeling van Securex. “Het ziekteverzuim is tussen 2001 en 2005 zelfs met 18,5 % gestegen. We merken dus dat er zich in een aantal bedrijven een echte verzuimcultuur dreigt te installeren.”
Er bestaan wel grote verschillen in het ziekteverzuim volgens geslacht, statuut (arbeiders of bedienden) en leeftijd. Het hoogste percentage wordt opgetekend door vrouwelijke arbeiders (9,4 %) en het laagste door mannelijke bedienden (2,5 %). Dit betekent dat vrouwelijke arbeiders bijna een tiende van de tijd niet presteren wegens ziekte of een privéongeval. Het ziekteverzuim stijgt ook met leeftijd en anciënniteit. Bij sommige 55-plussers loopt het verzuim op tot meer dan 20 %.
Ook opvallend zijn de regionale verschillen. Vooral Luik scoort zwak met een globaal ziekteverzuim van bijna 7 %. Daarna volgen Henegouwen met 6,1 % en Limburg met 5,5 %. Ook de grootte van de onderneming speelt een rol. Kleine ondernemingen scoren hier beter dan grotere. Bij kmo’s komt het absenteïsme amper boven 5 % uit. Wie meer dan 200 werknemers heeft, komt al snel in de buurt van gemiddeld 6 à 7 %. “Het sterkere verzuim in grote ondernemingen is over het algemeen te herleiden tot de grotere anonimiteit die er heerst, en het ontbreken van duidelijke procedures om het ziekteverzuim op te volgen,” legt Hulsbosch uit. “Het is bijvoorbeeld niet altijd duidelijk aan welke manager of secretaresse de afwezigheid moet worden gemeld. Die onduidelijkheid maakt een efficiënte aanpak van de afwezigheden een stuk moeilijker.”
Het ziekteverzuim heeft verschillende oorzaken. De seizoenen spelen bijvoorbeeld een rol. Tijdens de wintermaanden is de Belgische werknemer eerder kort maar frequent afwezig wegens ziekte. In de zomer wordt hij veel minder snel ziek, maar wel voor een langere tijd.
Hoe voorkomen?
Het ziekteverzuim houdt in grote mate verband met het feit of een werknemer zich goed in zijn vel voelt op de werkvloer. De ‘verzuimers’ spreken zich duidelijk minder positief uit over het management en het bedrijf, en zijn ook minder gemotiveerd voor hun eigen functie. Acht procent van het aantal gecontroleerde ziektedagen is te wijten aan psychische problemen die verband houden met de werksituatie, zoals werkstress en demotivatie. En 6,7 % wordt toegeschreven aan bewegingsproblemen die veroorzaakt worden door de werksituatie, zoals slijtage van de gewrichten en infecties.
“Dat kunnen de bedrijven verhelpen als ze echt willen investeren in een beleid om het ziekteverzuim te counteren,” zegt Diane Hulsbosch. “Ze kunnen de kosten van het verzuim met 20 % en meer doen dalen.”
In eerste instantie moet de werksituatie worden verbeterd. Hulsbosch: “Na onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat de competenties van de werknemers niet in overeenstemming zijn met hun functie. Of een bedrijf kan geen echte groeimogelijkheden aanbieden. Maar ook schijnbaar kleine materiële zaken kunnen een effect hebben, zoals problemen met de airconditioning of onvoldoende veiligheidsmaatregelen.”
Ook moeten werknemers en bedrijfsleiders samen de problemen analyseren. Soms blijkt dat er binnen een bedrijf geen duidelijk absenteïsmebeleid bestaat of een systeem dat averechts werkt. Hulsbosch: “Hier moet je wel opletten met maatregelen die alleen op korte termijn effect sorteren. Ik denk aan het invoeren van een beloning voor medewerkers die nooit of bijna nooit afwezig zijn wegens ziekte. Dat kan voor spanningen zorgen binnen het bedrijf.”
Hulsbosch verkiest een andere aanpak. “Het is bijvoorbeeld nuttig om met de zieke contact te houden tijdens de afwezigheid en bij de terugkeer snel een gesprek te voeren.” En bedrijven moeten ook niet bang zijn om een repressief beleid te voeren via medische controles.
Alain Mouton
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier